سرمقاله
علی قاسمی

 آتش تروریسم در دامن غرب
 

یادداشت
رسول سنائی‌راد
سهل‌اندیشان بسترسازان نفوذ

نفوذ یا همان سلطه نامرئی که حاصل تأثیرگذاری و جذب واحد سیاسی یا بازیگر هدف از سوی یک بازیگر یا واحد سیاسی دیگر است، در شرایط برقراری تماس و رابطه مقدور است والا در شرایط قهر و دشمنی با گارد بسته و مواظبت مواجه بوده و مجبور به استفاده از تهدید آشکار و قدرت سخت است. در پسابرجام، نفوذ تهدیدی جدی و قطعی است که حاصل افزایش سطح تماس با دشمن و تجربه دشمن از بی‌تأثیر بودن کاربرد قدرت سخت و عریان برای شکستن اراده ایستادگی و روحیه انقلابی مردم و مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از یک‌سو و زمینه‌سازی و بسترسازی برخی نخبگان و مسئولان سهل‌اندیش و سهل‌انگار برای ارتباط‌گیری با آمریکا به‌‌مثابه کلید حل مسائل اساسی کشور از سوی دیگر است.
بنابراین نفوذ که برای تأثیرگذاری بر دستگاه محاسباتی و باورهای عمومی به‌منظور تسلط نامرئی دنبال می‌شود، مستلزم تأثیرپذیری یا پیدایش زمینه‌های نفوذ و تأثیرگذاری است که با استخدام عناصر نفوذی آنان را برای بسترسازی و القای ارزش‌های غربی و حمله به ارزش‌های انقلابی و مولد ایستادگی و مقاومت در برابر سلطه، به کار می‌‌گیرد. عمده این نفوذی‌ها در مراکز فکری و رسانه‌ای به کار گمارده می‌شوند که اصلی‌ترین ابزار تأثیرگذاری بر باورها و افکار عمومی به شمار می‌آیند. در مرحله بعدی نیز عناصر نفوذی در پوشش مشاوره و ارائه نظرات کارشناسی به محافل تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نفوذ داده شده و با تماس و ارتباط‌گیری با برخی مسئولان و نخبگان، به‌دنبال تأثیرگذاری بر دستگاه محاسباتی و ادراک و نگرش آنان به پیرامون و افزایش تأثیرپذیری بوده است و به عبارتی، تقویت بسترها و زمینه‌های نفوذ را دنبال می‌کنند.
به عبارت دیگر، از آنجا که نفوذ با سه عامل نفوذ‌کننده و بازیگر تأثیرگذار، نفوذپذیر و جامعه تأثیرپذیر و مستعد جذب و تمکین برتری نفوذ کننده و سرانجام عامل نفوذی که بسترساز و کمک‌کننده به پذیرش نفوذ از سوی جامعه هدف و تسهیل‌ساز و روان‌کننده معابر ورود و تأثیرگذاری بازیگر نفوذکننده هستند، این عناصر شامل خائنان مزدور و مواجب‌بگیر و عناصر غافل و مستخدمان بی‌جیره مواجب جذب شده و خودباخته به آمریکا و غرب می‌باشند که با توهم و تصور کمک به حل مشکلات از راه کمک به کشور و جامعه در پیوستن به روندهای اجتناب‌ناپذیر جهانی و قرار گرفتن در مجموعه متصل به قدرت‌های جهانی یا حداقل کناره‌گیری از مجموعه‌های مقاوم و ستیزه‌جو و برداشتن هزینه‌های مبارزه در برابر قدرت‌های برتر، به ارزش‌های دینی و انقلابی، یا نیروها و نهادهای دینی و انقلابی حمله برده و در مقابل، ارزش‌های توجیه‌گر، پذیرش سلطه و برتری غرب به‌مثابه فرصت رهایی از هزینه‌های ستیز را ترویج می‌دهند.
بدیهی است این عناصر به‌‌مثابه تسهیل‌کننده و بستر به‌‌منزله بخشی از دیپلماسی عمومی و فرهنگی بازیگر نفوذکننده، یعنی آمریکا نقش ایفا کرده و چنانچه با واکنش به‌موقع و مؤثر مواجه نشوند، سرباز پیاده نظام نفوذ با لباس خودی و شبه روشنفکری و نخبگی به‌شمار آمده و در حالی که جاده صاف‌کن دشمن به حساب می‌آیند، با رخت و نشان کارشناس و مشاور از جیب نظام ارتزاق می‌کنند و فرصت‌های درونی را به نفع عامل نفوذکننده خارجی به خود اختصاص داده و می‌سوزانند.با این نگاه، یکی از اقدامات لازم برای سد نفوذ، یا حداقل کندسازی روند آن، دستگیری و برخورد با این دسته از عناصر بسترساز و تسهیل‌کننده به‌‌مثابه عناصر نفوذی است که در هفته‌های گذشته از سوی سربازان گمنام امام زمان(عج) و بخش‌های اطلاعاتی ـ امنیتی، با همکاری قوه قضاییه انجام شد، اما متأسفانه برخی عناصر سهل‌اندیش که با هدف سیاسی ـ انتخاباتی با بی‌اعتنایی به عواقب نفوذ دشمن و سوءاستفاده او از پسابرجام، ارتباط‌گیری با آمریکا و غرب را زمینه‌ای بر توفیق در عرصه سیاسی ـ انتخابی، تلقی می‌کنند، با این اقدام برخورد سیاسی کرده و با حمله به سربازان گمنام امام زمان(عج) به دلجویی و حمایت از عناصر دستگیر شده پرداخته و این اقدام را که با رعایت ضوابط قانونی و بر اساس احکام قضایی انجام شده بود، با تیغ تردید و تشکیک زخمی کردند.
در واقع این رویارویی شتابزده و سیاسی موجب لطمه به زحمات طاقت‌فرسای نیروهای امنیتی ـ اطلاعاتی از یک‌سو و ضربه به اعتبار مجموعه قضایی مرتبط با آن، پیش از هرگونه آشکار شدن نتایج این دستگیری‌ها شد که حاکی از نوعی نگرانی احتمالی از این نتایج، یا تلاش برای منفعل‌سازی نیروهای اطلاعاتی و دستگاه قضایی و ممانعت از ادامه روند پیگیری و به نتیجه رساندن آن است. البته، استفاده از حربه اتهام‌زنی به مدافعان انقلاب و برقراری ارتباط این دستگیری‌ها با اهداف سیاسی ـ انتخاباتی و پرونده‌سازی در هجمه به این دستگیری‌ها هم نوعی جنگ روانی برای جناحی جلوه دادن این اقدام علاوه بر فرافکنی موضوع و نوعی تقلیل موضوع از سطح تهدید و خطر ملی و لوث کردن بحث نفوذ و بی‌اعتبارسازی آن به‌شمار می‌آید که می‌تواند ناشی از عدم فهم موضوع، یا تأثیرپذیری از مشاوران و کارشناسانی باشد که خود در جورچین سهل‌اندیشان و سهل‌انگاران قرار گرفته و اگر در زمره خائنان نباشند، غفلت و ناآگاهی آنها را نمی‌توان کتمان کرد.
مقابله با نفوذ به‌‌مثابه یک تهدید و خطر در سطح ملی مستلزم افزایش سطح چسبندگی و اتحاد ملی و اجتناب‌ از هرگونه منازعه بیهوده داخلی برای ترمیم شکاف و رخنه‌ها و همچنین یکپارچگی و انسجام برای مقابله است که هیچ ملاحظه حزبی ـ جناحی و سیاسی نباید آن را تحت‌الشعاع قرار دهد.


 

 استادان دانشگاه و صاحب‌نظران در گفت‌وگو با صبح صادق
 چگونه سرعت پیشرفت علمی کشور را حفظ کنیم؟

اولویت‌ها دچار تغییر شده‌اند
دکتر اکبر اشرفی*
بحث رشد علمی در کشور ملزوماتی دارد، یعنی وقتی رشد علمی به دست می‌آید که مجموعه‌ای از عوامل با هم جمع شوند، نتیجه هم‌افزایی این عوامل در کشور رشد علمی می‌شود.
یکی از این موارد بحث ساختارهای علمی است و اعم از دانشگاه‌ها، وزارتخانه‌های مربوط به وزارت علوم، وزارت بهداشت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و نهادهایی که به نوعی در آموزش و پرورش سهیم هستند، می‌باشد.
در کنار این ساختارها عوامل انسانی هم بسیار تأثیرگذار هستند، البته ساختارها زمینه را فراهم می‌کنند، ولی استادان، معلمان، دانشجویان و کسانی که با علم درگیر هستند و کارشان با علم مرتبط است، عوامل تأثیرگذاری در رشد علمی کشور به شمار می‌روند که این دو عامل کارگزار و ساختاری که مربوط به هم هستند باید در مسیر تولید علم قرار گیرند.
اگر از نظر بودجه، تشویق و پشتیبانی صورت گیرد و دانشمندان هم کار کنند آن‌وقت رشد علمی به دست می‌آید. عوامل جلوگیری‌کننده از رشد علم یا موانع تولید علم در کشور به همین‌ها برمی‌گردد؛ یعنی همان عواملی که عامل تولید هستند بعضی وقت‌ها می‌توانند به مانع تولید تبدیل شوند.
اگر از نظر ساختاری پشتیبانی یا انگیزه لازم فراهم نشود یا از کسانی که کارگزار تولید علم هستند حمایت صورت نگیرد، اینها هم انگیزه لازم را پیدا نمی‌کنند، یا اگر انگیزه‌ای هم داشته باشند از دست می‌دهند.
در این دو سال اخیر اولویت‌ها دچار تغییر شده‌اند، جهت‌گیری‌های حمایتی تغییر کرده و مباحث دیگری اولویت یافته‌اند. ظاهراً برای ایران دو درجه عقب‌ماندگی به وجود آمده، یا رشد سابق ادامه پیدا نکرده است که بیشترین دلیل به عامل ساختاری برمی‌گردد، چون نیروی انسانی تغییری نکرده و در واقع همان‌هایی که سال‌های گذشته بودند هنوز هم هستند ولی وقتی می‌بینند پشتیبانی یا حمایت لازم انجام نمی‌شود، به عکس موانعی هم ایجاد می‌شود، انگیزه خود را از دست می‌دهند.
هر نوع تمدنی؛ تمدن غربی یا تمدن نوین اسلامی که امروزه چشم‌انداز حکومت اسلامی تأسیس تمدن نوین اسلامی است، نیازمند مبانی فکری مستحکمی است.
علم در بهبود اقتصاد می‌تواند بسیار مؤثر باشد؛ چرا که می‌تواند به ثروت تبدیل شود، بنابراین از جهات مختلف پیشرفت علمی پیشرفت اقتصادی را هم به دنبال دارد. چون هم خود علم به نوعی به ثروت تبدیل می‌شود و هم از راه‌های علمی می‌شود راه‌های کشف ثروت را فهمید، مگر اینکه علمی باشد که کاربردی در آن کشور نداشته باشد. این پیوند بین علم و تولید همان تأثیر دانشگاه در توسعه اقتصادی کشور است.
*عضو هیئت علمی دانشگاه تهران مرکز علوم سیاسی معاون پژوهشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی

موانع رشد علمی کشور
دکتر ابراهیم برزگر*
موانع رشد تولید علمی کشور یک بخشی موانع ساختاری است، یعنی ما با یک پس‌انداز منفی وارد مرحله تولیدی شدیم. یک‌سری عقب‌ماندگی‌هایی داشتیم که مربوط به عوامل ساختاری گذشته است، از دوره پهلوی و قاجار. بنابراین در خیز علمی توانایی‌های ما معطوف به بدهکاری‌ها و پس‌انداز منفی بوده است. به‌طور مشخص در صحبت‌های رهبر معظم انقلاب هم آمده که در زمان قاجار و پهلوی ما توقف داشتیم.
مانع دوم به ساختار مزاحمی برمی‌گردد که در قدرت‌های خارجی وجود دارد که محدودیت‌هایی برای رشد علمی کشور ما فراهم می‌کند و به‌طور مشخص در تولید علم هسته‌ای ما این را کاملاً ملموس درک کردیم که آنها مزاحم تولید علمی کشور ما هستند.
مانع سوم مانع کارگزاری است، به این معنا که برخی‌ها دچار حقارت، کمبود و ضعف اعتمادبه‌نقس هستند و این موجب می‌شود که روحیه کافی و باور علمی را برای تولید علم نداشته باشند و پیوسته چشم به داشته‌های صاحب‌نظران دیگر داشته باشند. مرتب آثار علمی را ترجمه می‌کنند، بدون اینکه خودشان در فرایند تولید علم نقش داشته باشند.
مانع چهارم به موانع ساختار تشکیلاتی برمی‌گردد که در وزارتخانه‌های مرتبط وجود دارد، اینها ممکن است نتوانند حمایت‌های لازم را از استعدادهای برتر و ایده‌های خوب داشته باشند و از پیاده کردن آنچه در سیاست‌گذاری علمی آن‌گونه که در نقش جامعه علمی کشور است، ناتوان باشند.
مانع پنجم مانع سیاست‌زدگی است، اگر نهادهای علمی، چه در سطوح مدیریتی، چه در سطوح استادان دانشگاه‌ها و چه در سطوح دانشجویی تحت تأثیر جریان‌های سیاسی قرار بگیرند، موجب می‌شود که تولید علم و روند انباشت علمی تحت‌الشعاع قرار بگیرد؛ یعنی علم به نوعی تحت تأثیر جریان‌های افراطی و سیاسی قرار بگیرد و دانشگاه از کارکرد اصلی خود که تولید علم و انجام پژوهش‌های اصلی است، باز بماند.
*عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

شرط مهم قدرت
دکتر علی هاشمی‌گلپایگانی*
رهبر معظم انقلاب چندین‌بار فرموده‌اند که اصلی‌ترین مؤلفه قدرت هر کشوری، چه جمهوری اسلامی چه کشورهای دیگر بحث علمی است؛ یعنی کسی می‌تواند ادعای قدرت بکند که در حوزه‌های علمی پیشرفت و شتاب فعالیت‌ها را داشته باشد و بتواند علم را در راستای اهدافش تولید و مصرف کند و به کار بگیرد.
قدرت و ابزار اجرایی را که به واسطه علم به دست نیاورید، طبعاً قدرت اجرا هم ندارید و عملاً شما ضعیف هستید. در حال حاضر کشورهای بزرگی چون آمریکا یا بسیاری از کشورهای صنعتی اگر در حوزه صنعت قوی هستند، به واسطه فعالیت‌های علمی بسیار وسیعی است که در حوزه صنایع در ابعاد مختلف انجام می‌دهند. به ویژه اقتصاد و اجتماع که دو مؤلفه مهم در بحث قدرت به شمار می‌روند، متکی به فعالیت‌های علمی هستند. در حوزه‌های اقتصادی کشورهایی که توان علمی داشته باشند می‌توانند مسیر اقتصادی خود را به درستی تشخیص بدهند.
دلایل کندی رشد علمی کشور عبارت است از:
۱ـ حمایت نکردن دانشگاه‌ها از مباحث پژوهشی: در گذشته دانشگاه‌ها در زمینه مباحث پژوهشی از حمایت گسترده‌ای برخوردار بودند و فعالیت‌های پژوهشی بیشتری انجام می‌گرفت، ولی امروزه بودجه پژوهشی دانشگاه به یک‌هشتم تقلیل یافته است.
۲ـ مسئولیت‌نشناسی در قبال فعالیت‌های علمی: تفکر مسئولان با بحث پژوهش تناسب چندانی ندارد و بیشتر با بحث تجارت تناسب دارد. در واقع، به دنبال واردات بیشتر است. اساساً دیگر بحث پژوهش توجیهی برای کسانی که مشکل داشتند و نیازمند رفع مشکلات‌شان بودند نیست و به همین دلیل چون فعالیت‌های پژوهشی دیگر حمایت نمی‌شوند، فروکش کرده‌اند.
۳ـ کاهش سرمایه‌گذاری فعالیت‌های پژوهشی خود به خود در کوتاه‌مدت هزینه‌بر است و در بلندمدت ممکن است درآمدهای کلانی داشته باشد، اما چون در کوتاه‌مدت هزینه‌بر هستند وقتی که حمایت نشود طبعاً فروکش می‌کنند و نتیجه‌ای جز کاهش رشد علمی، یا متوقف شدن رشد علمی ندارد. علم در هر حوزه‌ای شرط قدرت است. شک نکنید که علم به این معنا است که شما توانمندی و قابلیت ایجاد کنید، آن‌گاه هرچه این قابلیت افزون‌تر شود، شما قدرتمندتر می‌شوید.
*عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیر کبیر و استاد دانشگاه

یادداشت
مهدی سعیدی

 شورای نگهبان و مسئله تأیید صلاحیت

تا آغاز ثبت‌نام نامزدهای انتخاباتی برای مجلس شورای اسلامی تنها یک ماه باقی مانده است و هفته آخر آذرماه امسال زمان انجام ثبت‌نام فراخواهد رسید. در این میان اولین گام انتخابات ثبت‌نام نامزدهاست و پس از آن نوبت به بررسی صلاحیت‌ها می‌رسد. همان‌طور که می‌دانیم، رسیدگی به صلاحیت نامزدهای انتخاباتی در مرحله اولیه برعهده وزارت کشور و در مرحله نهایی برعهده شورای محترم نگهبان است. طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آرای عمومی و همه‌پرسی را برعهده دارد؛ این نظارت از نوع استصوابی است.
فلسفه نظارت بر انتخابات، پیشگیری از رقابت ناسالم بین داوطلبان، جلوگیری از تخلفات و خطاهای برگزاركننده انتخابات و صیانت از آرای مردم است. هر جا كه تخلف، تقلب و خطای مجری قانون، محتمل باشد، نظارت بر اجرا نیز موضوعیت پیدا می‌كند. در حقوق عمومی نیز مسئله نظارت اهمیت بسیای دارد. قانون اساسی برای قوای سه‌گانه كشور نظارت لازم را پیش‌بینی كرده است. مجلس شورای اسلامی از طریق دیوان محاسبات بر قوای دیگر نظارت مالی می‌كند و قوه قضائیه از طریق سازمان بازرسی كل كشور بر قوای دیگر نظارت می‌كند. با وجود اینكه وظایف هر یك از قوای سه‌گانه در قانون به روشنی بیان شده است، ولی این مسئله، اهمیت نظارت را بر اقدامات آنان منتفی نکرده است و قانون، نظارت را برای ایجاد تعادل و موازنه در قدرت و پیشگیری از سوءاستفاده یا خطاهای احتمالی، مطرح کرده است. این در حالی است كه قوای سه‌گانه كشور مستقل از یكدیگر هستند. نفی نظارت بر اجرای قانون، به معنای نفی احتمال تخلف، تقلب و خطا در اجراست. آیا هیچ فرد عاقلی می‌تواند احتمال این امور را نفی کند؟
در این میان یکی از مسائل پرمناقشه اختلافاتی است که بین احزاب و گروه‌های سیاسی و برخی از نامزدهای انتخاباتی با شورای نگهبان در طول ادوار انتخابات شکل گرفته و ردّ صلاحیت‌شدگان و حامیان و هواداران آن از اعلام نظر دستگاه نظارتی ناراضی بوده‌اند.
نکته قابل تأمل در این میان آن است که برخی جریان‌های سیاسی از افرادی حمایت می‌کنند که مروری بر اظهارنظرات و رفتار سیاسی آنها به خوبی حکایت از آن دارد که با معیارها و ویژگی‌های پذیرش مسئولیت در نظام اسلامی فاصله دارند و مطابق شاخصه‌های قانونی صلاحیت لازم برای نامزدی در انتخابات را ندارند. در رأس این گروه‌های سیاسی اردوگاه اصلاح‌طلبان قرار دارد که همواره تلاش کرده‌اند تا با طرح‌ریزی سناریوهایی، از سد قانونی نظارت عبور کرده و اهداف و اغراض سیاسی خود را دنبال کنند. علت این مسئله نیز همان‌طور که گفته شد، وجود افرادی در این اردوگاه است که صلاحیت قرار گرفتن در مسئولیت را ندارند. تنها برای یک نمونه کافی است تا مروری بر عملکرد این اردوگاه در مناقشات انتخابات ریاست‌جمهوری دهم و فتنه ۸۸ داشته باشیم تا مشخص شود چه عملکردی از منسوبان به این جریان ثبت شده است. بخش زیادی از فعالان سیاسی این جریان در آن ماجرا با زبان و عمل و قلم با اقدامات غیرقانونی سران فتنه همراهی و حمایت کردند و بخشی دیگر حتی در اتاق فکرهای فتنه‌گران در جایگاه مشاور و دستیار حضور داشتند به نحوی که با اسناد و مدارک معتبر محاکمه و محکوم و محبوس شدند! به واقع چنین افرادی که با صراحت و تمام‌قد در برابر قانون و رأی ملت ایستاده‌اند، امروز با کدام حجت عقلی و شرعی می‌توان صلاحیت آنان را برای سپردن کرسی قانون‌گذاری تأیید کرد؟! کدام منطق حکم می‌کند که چنین افرادی فردا اگر بر مسند قوه مقننه بنشینند، در راستای منافع ملی تصمیم خواهند گرفت؟!
با این توضیح باید به مواجهه با فضای انتخابات پیش رو رفت و منطق شورای نگهبان را که دفاع از قانون اساسی است، فهم کرد و از ایشان خواست تا از حقوق ملت کوتاه نیاید و در برابر جوسازی بخشی از جریان‌های سیاسی کشور که اغلب منافع حزبی را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند، مقاومت کند. فراموش نکنیم که این فشار بر شورای نگهبان آغاز شده است و روزبه‌روز بر شدت آن افزوده می‌شود و تلاش خواهد شد تا با شبهه‌افکنی و مظلوم‌نمایی افکار عمومی را علیه شورای نگهبان بسیج کنند، با تحت فشار نگه داشتن دستگاه نظارتی، آنها را دچار انفعال کرده و فضا را برای عبور ناصالحان به میدان رقابت انتخاباتی باز کنند!
به حول و قوه الهی بصیرت و آگاهی و تیزبینی ملت ایران در حمایت از دستگاه‌های قانونی و تأکید بر رعایت قانون، مانع تحقق زیاده‌خواهی این افراد و گروه‌ها خواهد شد و با انتخاب آگاهانه ملت مجلسی تراز انقلاب اسلامی شکل خواهد گرفت.

نكته و نظر

معرفی‌نامه!

 
نکته: روزی لئون تولستوی، رمان‌نویس روسی که محبوبیت جهانی دارد، در خیابانی راه می‌رفت که ناآگاهانه به یکی تنه زد. وی بی‌وقفه شروع به فحش دادن و بدوبی‌راه گفتن کرد. پس از مدتی که خوب تولستوی را شرمنده کرد، ‌تولستوی کلاهش را از سرش برداشت و محترمانه معذرت‌خواهی کرد و در پایان گفت: من لئون تولستوی هستم .وی که بسیار شرمگین شده بود، عذرخواهی کرد و گفت: چرا شما خودتان را زودتر معرفی نکردید؟ تولستوی در جواب گفت: شما آنچنان غرق معرفی خودتان بودید که به من مجال این کار را ندادید.
نظر: یکی از نعمت‌های آزادی ‌بیان در کشور ما، این است که بسیاری از عناصر ضد انقلاب که در داخل کشور فعال هستند، با بهره‌گیری از رسانه‌های مختلف با بدگویی علیه انقلاب اسلامی و قانون اساسی فرصتی را فراهم کرده‌اند که مردم آنها را بیشتر بشناسند. اکنون این افراد طلبکارانه از هم‌اکنون برای شورای نگهبان تعیین و تکلیف می‌کنند تا در انتخابات خبرگان و مجلس تأیید صلاحیت شوند! حتی یکی از این عناصر برای تأیید گرفتن هم‌حزبی‌های خود که در جریان فتنه دخیل بوده است، خواهان دیدار با رهبر معظم انقلاب شده است! حال چه چیزی باقی مانده است که می‌خواهند رفع کدورت بکنند یا درباره آن توضیح بدهند؟ امام باقر(ع) فرموده‌اند: هرگاه خداوند بخواهد بنده‌اى را رسوا كند، او را از طريق زبانش رسوا مى‌كند.

 

 اخبار

پیامدهای یک سخنرانی
اظهارات آقای روحانی در نمایشگاه مطبوعات موجی از فضاسازی‌ها علیه انقلاب‌اسلامی را به وجود آورد.
به گزارش صبح‌صادق برخی از محورهای فضاسازی رسانه‌های نظام سلطه که در پی این سخنان ایجاد شد، عبارتند از: ۱ـ دوقطبی کردن جامعه و القای حاکمیت دوگانه، دو راهبرد اساسی نظام سلطه است که سخنان آقای روحانی بهترین فرصت را برای آنان ایجاد کرد و این رسانه‌ها از سخنان آقای روحانی برای رسیدن به این مقاصد نهایت استفاده را کردند.۲ـ از موارد تأکیدی در این رسانه‌ها، محدود نشان دادن فضای رسانه‌ای ایران و رقابت دولت و حاکمیت برای کسب قدرت در مجلس است که این خط رسانه‌ای پس از سخنان آقای روحانی جدی‌تر پیگیری شد.۳ـ با توجه به ادبیات مورد استفاده در رسانه‌های نظام سلطه، می‌توان دریافت که این رسانه‌ها شدیداًً در تلاشند تا القا کنند که حکومت ایران برای انتخابات مجلس در اسفندماه محدودیت‌های فراوانی برای ورود افراد در نظر خواهد گرفت و شاهد این مدعا اظهارات تند آقای روحانی علیه شورای نگهبان و رسانه‌های انقلابی است. ۴ـ تلاش آقای روحانی برای میانه‌رو و متفاوت نشان دادن خود، یکی دیگر از محورهایی است که رسانه‌های نظام سلطه به آن پرداخته و انگیزه آقای روحانی را از این موضوع، تلاش برای ارتباط با غرب و استفاده از رویکرد تعامل‌گرایی برای نزدیکی بیشتر به غرب دانسته‌اند.


رخ‌نمایی از اختلافات پنهان
در روزهای گذشته خبرهای زیادی درباره ائتلاف گروه‌های دوم خردادی و اعتدالیون منتشر می‌شود، اما چالش‌های پنهانی در این ائتلاف اجباری وجود دارد.
برخی از این چالش‌ها عبارتند از: ۱ـ اولین موضوع چالش رهبری جریان و نقش پدرخواندگی میان عارف، هاشمی و روحانی است، لذا هر دو جریان سعی می‌كنند با پاك كردن صورت مسئله به آن پرداخته نشود و در نهایت هر فرقه‌ای رئیس خود را داشته باشد.2ـ در درون جریان دوم خرداد بسیاری از اصلاح‌طلبان برای رهبری چاره‌ای غیر از عارف پیدا نكرده‌اند و از سر اجبار او را پذیرفته‌اند، ولی به شدت نگران ضعف‌های فردی و روحیات ضد جمعی او هستند و از طرفی نگرانند با این نقاط ضعف، او نتواند سهم اصلاح‌طلبان را از اعتدالیون فرصت‌شناس اخذ كند و در نهایت با كمترین سهم، بیشترین هزینه را برای دولت كم بازده اعتدالیون پرداخت کنند. ۳ـ دولت اعتدالگرایان با تشكیل مجلسی اصلاح‌طلب با محوریت عارف از بن مخالف است. ۴ـ از لحاظ هویتی اعتدال دچار خلأهای جبران‌ناپذیری است و نتوانسته به گفتمان مستقل تبدیل شود و پایگاه اندیشه‌ای و نظری ندارد و اصلاح‌طلبان نیز برخی انتصاب‌های روحانی و رفتار او را در تابلوی خود نمی‌گذارند.

دستاوردهای فرمان امام خامنه‌ای
رهبر معظم انقلاب‌اسلامی، حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در نامه‌ای به رئیس‌جمهور، اجرای برجام را مشروط و منوط به 28 بند کردند.
به گزارش مؤسسه پژوهش و تبیین گفتمان انقلاب اسلامی، این فرمان که «نقشه‌ راه صیانت از عزت و منافع ملی» است، دستاوردهای ذیل را به دنبال دارد: ۱ـ برطرف‌سازی و پوشش خلأهای باقی‌مانده در برجام؛ ۲ـ مقابله با ریل‌گذاری طرف‌های آمریکایی و اروپایی برای تسری مدل برجام به سایر موضوعات از طریق معادله‌ تحریم؛ ۳ـ متوازن‌سازی و متعادل‌سازی برجام، چرا که امکان تخلف و نقض عهد و بهانه‌تراشی برای به تأخیر انداختن اقدامات طرف‌های آمریکایی و اروپایی وجود دارد و رهبر معظم انقلاب این مسیرها را بسته‌اند؛ ۴ـ خنثی‌سازی سناریوی «تحقیر ملی» و «تخریب ملی»؛ ۵ـ انسداد رخنه‌ها و مجاری نفوذ. البته برخی از مواضع در مسئولان دولتی دیده شده است که حکایت از کم‌توجهی به این فرمان ملی است و با ساده‌انگاشتن و تلاش برای ساده نشان دادن ضعف‌های بزرگ برجام، سعی در اجرای بدون ضابطه برجام را دارند و به جای تضمین گرفتن از جانب آنان کشورهای1+5 به صورت شخصی رفتارهای آنها را تضمین می‌دهند! اکنون اگرچه شورای عالی امنیت ملی درصدد ایجاد کمیته نظارت بر برجام است، اما مسئولیت تاریخی جبهه مؤمن انقلابی رصد هوشمندانه و مطالبه‌گری فعال از مسئولان اجرایی برای عمل به ملاحظات رسمی و شروط اعلام‌شده است.


رویارویی تمام‌قد با ایران
 وزیر دفاع آمریکا به کشورهای عربی توصیه کرد که به دنبال مقابله زمینی با ایران باشند و فقط در فضا سیر نکنند.
اشتون کارتر، به کشورهای عربی توصیه کرد که به جای اشتیاق فزاینده به خرید جنگنده، به رویارویی تمام قد با ایران وارد شوند. کارتر گفت: «اگر شما به جاهایی که ایرانی‌ها قادر به کسب نفوذ هستند، نگاه کنید خواهید دید که آنها در بطن بازی هستند، روی زمین. حضور ایران در مسائل سوریه، عراق، یمن و لبنان، چیزی نیست که مورد پسند ما باشد. دوست نداریم که آنها در بطن بازی باشند، ولی شرکای عرب ما ۳۰ هزار پا فراتر از متن مسائل در آسمان سِیر کنند». در سخن کارتر چند نکته وجود دارد؛ از جمله اینکه ۱ـ آمریکایی‌ها تقویت نیروهای زمینی کشورهای خلیج‌فارس برای مداخله بیشتر در منطقه در راستای جنگ‌های نیابتی و پیشبرد اهداف خود را امری حیاتی می‌دانند؛ ۲ـ با توجه به نزدیکی بیشتر ایران، روسیه، عراق و سوریه، آمریکا در پی تحریک کشورهای منطقه‌ای وابسته به خود علیه این ائتلاف است؛ ۳ـ آمریکا همچنین مایل است اتحادی از عربستان سعودی، ترکیه و رژیم صهیونیستی علیه ائتلاف فوق‌الذکر ایجاد کند. در این صورت آنها تقریباً با بیرون گود نشستن می‌توانند از کشورهای عربی سواری مجانی بگیرند و همزمان تسلیحات بیشتری نیز به آنها بفروشند.


گنج پنهان آمریکا در دام ایران
بازداشت جاسوس آمریکایی ـ لبنانی به نام «نزار زاکا» با تلاش نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی سبب متلاشی شدن یکی از طرح‌های آمریکا در تقابل با حزب‌الله شد.
اگرچه برخی رسانه‌ها و مقامات خارجی تلاش می‌کنند وی را فردی عادی معرفی کنند، اما نگاهی به سابقه، فعالیت‌ها و افرادی که زاکا با آنها در تماس بوده است، چنین چیزی را رد می‌کند و موارد زیر در پرونده زاکا این گمانه‌ها را از میان برمی‌دارد:۱ـ زاکا ارتباطات جدی نظامی و امنیتی با آمریکا، به‌ویژه با پنتاگون و سازمان سیا داشته است که از جمله آن می‌توان به دیدار وی با کالین پاول اشاره کرد. ۲ـ دبیرکل سازمان عربی اطلاعات و ارتباطات بوده است و در زمینه فضای سایبری نیز فعالیت‌های مختلفی برای ایجاد تنش‌های قومی و مذهبی در لبنان انجام داده است. ۳ـ وی یکی از لیدرهای آموزش‌دیده آمریکاست که عاملی برای تضعیف حزب‌الله لبنان نیز به شمار می‌آید؛ به گونه‌ای که برای در دست گرفتن لبنان به یک انقلاب مخملی نیاز بود که این انقلاب به دلیل پیروزی جریان مخالف حزب‌الله در سال ۲۰۰۵ به انقلاب سدری لبنان معروف شد. پس از آن، آمریکایی‌ها بر اساس همین تجربه در لبنان دست به انقلاب مخملی در صربستان، گرجستان و جاهای دیگر زدند.


دستگیری نمازی از طریق پست الکترونیکی اوباما
 روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال مدعی شده است، ارتش سایبری ایران پست الکترونیکی و حساب‌های شبکه اجتماعی اوباما را هک کرده و از طریق آن سیامک نمازی دستگیر شده است.
این در حالی است که نماینده ایران در سازمان ملل این ادعا را ساختگی خوانده است.
فعالیت‌های این عامل نفوذی در ایران به قرار زیر بوده است:۱ـ رئیس برنامه‌ریزی استراتژیک در هلال احمر و مدیریت برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت «کرسنت پترولیوم» دبی؛ ۲ـ مشاوره به شرکت‌های چندملیتی درباره مطالعات امکان‌سنجی و مشاوره استراتژیک در ایران؛ ۳ـ انجام پروژه‌های مختلف در زمینه فضای سیاسی و اجتماعی ایران برای مؤسسه ویلسون؛ ۴ـ دنبال کردن نقش تحریم‌ها بر اقتصاد ایران در سال 2013 به صورت تخصصی؛ ۵ـ بازی کردن نقش پل ارتباطی برخی عناصر بدنام در داخل کشور با دولت آمریکا که رانت وی و خانواده‌اش زمینه‌ساز نفوذ نرم آمریکا در ایران بوده است. ۶ـ تلاش برای وابستگی بیشتر کشور به آمریکا با استفاده از شبکه گسترده‌ای از عناصر ضدانقلاب، لابی‌های پرنفوذ طرفدار براندازی نرم در ایران، چون «نایاک» و برخی چهره‌های معلوم‌الحال داخلی (وی همچنین استحاله چیدمان قدرت به نفع آمریکا در کشور را نیز دنبال می‌کرد.)؛ ۷ـ تلاش برای نفوذ و براندازی نرم با بهانه‌هایی چون نشست‌های علمی و کارآفرینی.


 

جنس ائتلاف‌های اصلاح‌طلبان از چیست؟!
رئیس شورای راهبردی اصلاح‌طلبان ضمن مخالفت با ائتلاف اصلاح‌طلبان با اصولگرایان، دو جریان را به نوعی به رقابت منطقی و عاقلانه دعوت می‌کند، نه ائتلاف ریاکارانه و فرصت‌طلبانه. وی گفت: «نه آنها دیدگاه‌های خود را می‌توانند کنار بگذارند و نه ما می‌خواهیم کنار بگذاریم. دلیلی هم نمی‌بینیم این کار را انجام دهیم. ما باید به مردم و شعور آنها اعتماد کنیم. نخواهیم با برخی ساخت و پاخت‌ها و بده‌بستان‌های سیاسی مبتذل سر مردم شیره بمالیم.» پس از این سخنان، روزنامه آفتاب یزد با انتقاد از سخنان موسوی‌لاری نوشت: با قبول این تئوری، عملکرد اصلاح‌طلبان در حمایت از روحانی در انتخابات سال ۹۲ نیز بده‌بستان مبتذل سیاسی و شیره مالیدن بر سر مردم بوده است.

باشگاه ترانه‌سرایی در دانشگاه!
مرکز آموزش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری کانون شعر و ادب این دانشگاه اقدام به برگزاری سلسله جلساتی با عنوان «کارگاه تدریس ترانه‌نویسی» با حضور فردی به نام «مونا برزویی» کرده است. این فعالیت به محفلی برای شبکه‌سازی و ترویج موسیقی و ترانه‌هایی با محتوای نامناسب محیط دانشگاه شبیه است. این ترانه‌سرا سابقه همکاری با خوانندگان ضدانقلاب و هتاک به مقدسات را نیز در پرونده خود دارد.

تاکنون هزینه داده‌ایم!
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین با بیان اینکه هم‌اکنون در دوره پساگفت‌وگو و نه پساتحریم قرار داریم، گفت: هیئت‌های زیاد تجاری به ویژه از کشورهای اروپایی به ایران آمده‌اند، اما همه آنها فروشنده هستند، کاری نبوده‌اند و هیچ‌گونه طرح اجرایی نداده‌اند. عسگراولادی گفت: تاکنون فقط هزینه میزبانی از هیئت‌های خارجی را پرداخت کرده‌ایم و تا حدودی هتل‌های ما شلوغ شده است، اما دستاورد عینی از این حضور و طرح سرمایه‌گذاری خاصی دیده نشده است.

اعتراف بعد از زندان را چه کنیم؟!
پس از آنکه هاشمی‌رفسنجانی در مصاحبه‌ای اعلام کرده است که خانواده‌ای انقلابی دارد، انجمن‌های اسلامی پنج دانشگاه نامه‌ای خطاب وی نوشتند: با توجه به اینکه فرمودید: «خانواده ما در انقلاب بزرگ شده و در انقلاب می‌ماند»، نظرتان درباره دفاع صبیه‌تان (فائزه هاشمی) از بهائیت و منافقین چیست؟
گفتنی است که فائزه هاشمی دو بار در مصاحبه با روزنامه‌های بهار و فیگارو تصریح کرد در زندان با دوستان خوبی از سازمان بهائیت و سازمان مجاهدین خلق آشنا شده و حاضر نیست به سازمان مجاهدین «منافقین» بگوید! آیا این اظهارنظر صریح هم صحنه سناریونویسی صداوسیما برای تخریب هاشمی و القای همسویی با منافقین است؟ سخنان فائزه هاشمی پس از آزادی وی از زندان بیان شده است و حاکی از دلبستگی شدید وی به جریان‌های برانداز است.

کانون اتحادساز اصولگرایان
اصولگرایان برای انتخابات آینده بر روی نظر سه فقیه متحد می‌شوند. حجت‌الاسلام مرتضی آقاتهرانی، دبیرکل جبهه پایداری از دیدار با غلامعلی حدادعادل، رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس در ادامه جلسات وحدت اصولگرایان خبر داد. آقاتهرانی درباره جزئیات این نشست اظهار داشت: ما به دنبال این هستیم که وحدت را به گونه‌ای پیش ببریم که یک حرف بزنیم و اختلافی نباشد و در صورت وجود اختلاف نیز باید روی «نظر سه فقیه»‌ اجماع شود. دبیرکل جبهه پایداری ادامه داد: نظر سه‌فقیه برای حل اختلاف است و اول اصولگرایان باید روی اصول، وحدت کنند که البته وحدت دارند و یک سال است جلسات مشترک سه ضلع برگزار می‌شود. وی با یادآوری این نکته که در جلسات دیگر هم دوستان دیگری مانند آقایان تقوی، باهنر و حداد شرکت داشتند، گفت:‌ این جزء مسلمات این جلسات سه‌ضلع بوده و این نظر جا افتاده که هر جا دوستان دچار اختلاف شوند، آن قسمت را به فقهای ثلاث ارجاع می‌دهند و حرف آنها فصل‌الخطاب بوده و کسی روی حرف آنها، حرفی نمی‌زند.

اعلام جنگ جدید آمریکا
براساس لایحه جدید وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) که هفته گذشته به تصویب کنگره رسید، فرماندهی سایبری این کشور آماده راه‌اندازی جنگ سایبری علیه ایران، چین، روسیه و کره‌شمالی است. این اقدام به دنبال افزایش حملات سایبری در شبکه‌های رایانه‌ای آمریکا رخ داده است. «پیتر سینگر»، سیاستگذار و عضو ارشد اندیشکده «بنیاد آمریکای نوین» در این‌باره اعلام کرد آمریکا آماده راه‌اندازی یک حمله سایبری است که می‌تواند کل زیرساخت‌ها را فلج کند. ادعای آمریکا در شناسایی کشورهای حمله‌کننده به زیرساخت‌های این کشور در حالی است که آمریکا سند محکمی برای این‌گونه بیانیه‌های مطبوعاتی ندارد.

تفاوت آدم‌کشی در آسیا و اروپا چیست؟
عملیات تروریستی علیه مردم بی‌گناه در پاریس صدها کشته بر جای گذاشت و مردم سراسر جهان به هر روشی کوشیدند با دولت و مردم فرانسه همدردی کنند؛ تا به آنان بگویند که در هنگامه عملیات تروریستی در کنار آنان هستند. بدون هیچ تردیدی حادثه تروریستی پاریس محکوم است؛ اما این تنها پاریس نیست که این روزها در خون است. این روزها مردم سوریه در مقیاسی وسیع کشته می‌شوند. در یمن، رژیم سعوی، روزانه مردم را با بمباران بی‌منطق و از سر توحش به قتل می‌رساند. در عراق هم وضع همین‌گونه است. کشتارهای وسیع شیعیان در پاکستان هم بر همین سیاق است و در افغانستان هم، وضع بهتر از کشورهای مذکور نیست. در همه این کشورها هم عمدتاً رد پای کشورهای اروپایی و آمریکایی دیده می‌شود. چرا عملیات تروریستی در پاریس به این میزان مورد توجه رسانه‌ها و مقامات کشورهای مختلف قرار می‌گیرد، ولی کسی به حوادث تروریستی، مانند حوادث تروریستی لبنان و... که تقریباً همزمان با حوادث فرانسه هم رخ داده است، واکنش نشان نمی‌دهد؟

مردم خریدار وام هستند نه خودرو
علی خاکساری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره طرح وام 25 میلیونی خرید خودرو و نتایج آن گفت: از دید من در این دو روز خودرویی فروش نرفته است و چیزی که به فروش رفته، وام است. وی افزود: این آمار 12 هزار خودرویی که قائم‌مقام وزیر صنعت در روز اول اعلام کرد، آمار فروش خودرو نبود، بلکه 12 هزار تقاضا برای وامی بود که نسبت به وام‌های دیگری که در کشور ما به متقاضیان اعطا می‌شود، شرایط راحت‌تری دارد، بنابراین باید گفت که مردم در این دو روز متقاضی وام بودند، نه متقاضی خودرو.

سکوت معنادار در قبال امضای اوباما
رئيس‌جمهور آمريکا وضع فوق‌العاده اين کشور درباره ايران را تمديد کرد، اما رسانه‌های حامی دولت همواره به دنبال بزک کردن چهره آمریکا هستند. به گزارش پايگاه اينترنتي کاخ سفيد، اوباما در يادداشت رسمي براي کنگره نوشت: بند 202 قانون فوريت‌هاي ملي انقضاي خودکار وضع فوق‌العاده را اعلام مي‌کند، مگر آنکه نود روز پیش از تاريخ سالگرد اعلام آن، رئيس‌جمهور به کنگره اطلاع دهد که اين وضع فوق‌العاده قرار است پس از تاريخ سالگرد آن ادامه يابد. اوباما در اين يادداشت رسمي نوشت: طبق اين بند، من يادداشت رسمي منتشر کرده و اظهار مي‌دارم وضع فوق‌العاده ملي درباره ايران که در تاريخ 14 نوامبر 1979 اعلام شد، قرار است فراتر از تاريخ 14 نوامبر 2015 ادامه يابد. وی افزود: روابط ما با ايران هنوز به حالت عادي بازنگشته است و به همين دليل من تصميم گرفتم که لازم است حالت فوق‌العاده اعلام شده درباره ايران ادامه يابد.

مسابقه برجام در آمریکا
مسابقه بر سر توافق هسته‌ای ایران یکی از مهم‌ترین محورهای مبارزات انتخاباتی در آمریکاست. مارکو وبیو سناتور آمریکایی و نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور تأکید کرد: در صورت پیروزی در انتخابات، توافق هسته‌ای ایران و اعضای 1+5 را در روز اول باطل خواهد کرد.

دعوت از پاپ برای مراسم اربعین
آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی، از مراجع تقلید عراق چند روز پیش در دیدار با حجت‌الاسلام والمسلمین نجفی‌روحانی، نماینده بعثه رهبر معظم انقلاب در عراق، گفته بود: ‌در سفری که چندی پیش به واتیکان داشتم، از پاپ دعوت کردم تا بیاید از نزدیک این مراسم بزرگ اربعین حسینی را مشاهده کند؛ زیرا دیدن با آنچه از اخبار می‌شنوند، فرق می‌کند. تا ببیند ما چه داریم.
 

تحلیل یک
علی موحد

نگاهی به دومین نشست وین درباره سوریه
بی‌منطقی غرب مانع مبارزه با تروریسم
 

یکی از تحولات ماه اخیر سوریه برگزاری نشست‌هایی موسوم به نشست‌های وین در قالب بررسی روند تحولات این كشور است. دور دوم نشست «وین» شنبه با حضور نمایندگان نزدیک به ۲۰ کشور برگزار شد. از ابتدای بحران سوریه، نشست‌های بسیاری برای بحث درباره حل این بحران برگزار شده است؛ اما به علت حضور نیافتن کشورهای تأثیرگذار در سوریه در این نشست‌ها، از جمله ایران و همچنین یک‌جانبه‌گرایی محض، مفید نبوده‌اند. دور اول گفت‌و‌گوها با بیانیه ۹ بندی به پایان رسید و اما بزرگ‌ترین اختلاف شرکت‌کنندگان، آینده «بشار اسد» است که ایران، روسیه، عراق و مصر بر حق مردم سوریه برای تعیین آینده بشار اسد تأکید دارند.
بسیاری از ناظران سیاسی بر این امر تأكید دارند كه حضور جمهوری اسلامی ایران در دور اول نشست «وین» كه با حضور دكتر ظریف، وزیر امور خارجه همراه بود و همچنین حضور امیر عبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه در دور دوم مذاكرات «وین» امیدها برای گشایش در پیشبرد یک راه‌حل سیاسی برای پایان دادن به بحران چهارساله سوریه را افزایش داده است، هر چند كه نوع رفتار كشورهای غربی و گاهی عربی و تركیه ابهاماتی در به نتیجه رسیدن مذاكرات ایجاد كرده است.
آنچه در این مذاكرات مشاهده شد، تكرار مواضع غیراصولی مقامات غربی و عربی بوده است، چنانكه الجبیر، وزیر خارجه عربستان بار دیگر زیاده‌خواهی در سرنگونی نظام سوریه را تكرار كرد. آمریكا نیز تشكیل دولت انتقالی بدون اسد را مطرح کرد. هاموند، وزیر خارجه انگلیس نیز گفت: «بشار الاسد به عنوان بخشی از دوره انتقالی در سوریه باید برود، اما ما این موضوع را به رسمیت می‌شناسیم که اگر قرار باشد دوره گذار برقرار شود، او شاید نقشی در آن ایفا کند.»
نكته مهم در نشست وین تأثیرات دستاوردهای عراق و سوریه در مبارزه با تروریسم بر مذاكرات مذكور بوده است. در آستانه نشست وین تحولاتی قابل تأمل روی داده كه آزادی صدها كیلومتر از خاك سوریه به دست ارتش سوریه و مقاومت، به ویژه آزادی فرودگاه نظامی کویرس، افزون بر آزادی سنجار در عراق به دست ارتش عراق و مقاومت دست برتر جبهه مقاومت و حامیان سوریه در وین را به همراه داشت، به ویژه اینكه دستاوردهای ارتش سوریه حاکی از جایگاه بالای نظام سوریه در مبارزه با تروریسم بوده كه واهی بودن ادعای حل بحران تروریسم با سرنگونی اسد را بیش از پیش بر جهان آشكار ساخت. بازگشت یک میلیون آواره سوری به کشورشان طی هفته‌های اخیر نیز مؤلفه تأثیرگذار دیگری در نشست وین بود. مسائلی كه موجب شد كشورهای غربی برای اهمیت‌زدایی از آنها دست به دامان گروه‌های تروریستی شوند كه انفجار خونین ضاحیه لبنان، حمله خمپاره‌ای به دمشق و نیز حملات تروریستی در عراق و به گفته برخی ناظران سیاسی حمله تروریستی شنبه در پاریس با بر جا گذاشتن ۳۵۰ كشته و زخمی در این چارچوب بوده است.
بسیاری از ناظران سیاسی راهکار به نتیجه رسیدن این نشست‌ها را تحقق چند اصل کلیدی می‌دانند. نخستین مسئله آن است که محور تحولات سوریه مبارزه با تروریسم است؛ تروریسمی که در طول نزدیک به پنج سال سوریه را دربرگرفته و عدم حمایت از نظام سوریه در مبارزه با آن می‌تواند پیامدهای بسیاری برای جامعه جهانی به همراه داشته باشد.
آن طور که مقامات ارشد سازمان ملل نظیر اخضر ابراهیمی نماینده سابق این سازمان در امور سوریه اذعان کرده گروه‌های تروریستی ساخته دست آمریکا و متحدانش هستند که سبب ایجاد بحران در سوریه شده است با توجه به این اعتراض‌ها به صراحت می‌توان گفت که ادعای غرب مبنی بر مقصر بودن نظام سوریه ادعایی واهی و فرافکنانه است و اگر قرار است دولتی به جرم تروریسم مجازات شود، آن آمریکا و متحدانش هستند. با توجه به نقش گسترده نظام سوریه در مبارزه با تروریسم هر کشوری که واقعاً به دنبال مقابله با تروریسم می‌باشد باید کنار نظام سوریه قرار گیرد. در این چارچوب از یک سو باید کشورهایی که به حمایت از تروریست‌ها می‌پرداختند به این سیاست پایان دهند و کشورهایی که خودسرانه در سوریه عملیات می‌کردند باید مبارزه خود را از طریق نظام سوریه انجام دهند چنانکه جبهه مقاومت و روسیه با اجرای این اصل توانسته‌اند دستاوردهای بسیاری در عرصه مبارزه با تروریسم رقم زنند.
نکته دوم آن است که تعیین‌کننده سرنوشت سوریه صرفاً مردم این کشور هستند و هیچ کشوری حق ندارد به جای آنان تصمیم‌گیری کند. حمایت از مردم سوریه در مبارزه با تروریسم یا بازسازی کشورشان امری مشروع است، اما طرح درخواست‌هایی برای تشکیل دولت انتقالی که همان تشکیل بدون رأی مردم است، دخالت در سرنوشت این ملت و مغایر با تمام قوانین جهانی است. نکته مهم آنکه سوریه دارای نظامی برآمده از رأی مردم و مقتدر است که پنج سال مبارزه همه‌جانبه با تروریسم داشته و برای تأمین امنیت مردم از هیچ اقدامی فروگذار نبوده است. حذف چنین نظامی بدعتی خطرناک در جهان است که آمریکا به دنبال اجرای آن می‌باشد.

تحلیل دو
علي تتماج

مروري بر انفجار تروريستي در ضاحيه با صدها شهيد و زخمي
پنهان‌سازي افول دشمنان مقاومت پشت كشتار مردم

لبنان بار ديگر روزي خونين را سپري كرد. پنج‌شنبه 21 آبان ماه، دو انفجار تقریباً همزمان، منطقه عین‌السکه واقع در برج‌البراجنه در ضاحیه جنوبی بیروت را لرزاند که بر اثر آن حدود 50 نفر شهید و صدها نفر دیگر زخمی شدند. فرزند شیخ عبدالامیر قبلان، نایب رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان نیز در بین شهدا بوده است. منابع خبری لبنان از شهادت «ابو مرتضی» از مسئولان امنیتی حزب‎الله لبنان در انفجارهای ضاحیه خبر داده‌اند. گروه تروریستی تکفیری داعش در بیانیه‎ای مسئولیت دو انفجار انتحاری در «ضاحیه» واقع در جنوب بیروت را برعهده گرفت. اين جنايت ضد بشري كه با محكوميت جهاني همراه بود؛ در حالي روي داد كه در تحليل دلايل و پيامدهاي آن ديدگاه‌هاي متعددي مطرح است. نكته بسيار مهم آن است كه منطقه ضاحيه در گذشته نيز بارها مورد حملات تروريستي قرار گرفته كه محور آن حملات نيز تضعيف روحيه مقاومت ميان مردم لبنان و حتي دلسردسازي آنان از دستاوردهاي حزب‌الله بوده است. بسياري از ناظران سياسي اين انفجار خونين را اقدامي براي انتقام‌گيري از مقاومت و اهميت‌زدايي از دستاوردهاي ارتش سوريه و حزب‌الله در سوريه بیان كرده‌اند.
ارتش سوریه و مقاومت لبنان در پیشروی چشمگیری موفق شدند خود را به مرکز شهر «الحاضر» در جنوب غرب ریف حلب برسانند و تسلط خود را بر آن تحکیم کنند. روستاها و شهرک‌های «تل الاربعین»، «خربه المزارع»، «خربه نزهه» و «خربه مشوح» در ریف جنوب غربی حلب نیز آزاد شدند. ارتش سوریه همچنین موفق شد استحکامات «جبهه النصره» و «احرار الشام» را در سمت شرق شهر الحاضر در هم بشکند که درگیری‌ها در شرق الحاضر به کشته شدن تعدادی از عناصر تروریستی منجر شد. افزون بر این، ارتش سوریه در عملیاتي در ریف شرقی دمشق موفق شد، وارد فرودگاه مرج‌السلطان در غوطه شرقی شود.
سخنگوی ارتش سوریه اعلام کرد، جنگنده‌های این کشور 150 پایگاه تروریست‌ها را در نقاط مختلف این کشور هدف قرار دادند. معاون وزیر خارجه روسیه اعلام کرده است که از زمان آغاز عملیات هوایی روسیه در سوریه تاکنون بیش از یک میلیون آواره سوری به کشور خود بازگشته‌اند. دستاوردهاي مقاومت به همين جا ختم نمي‌شود، بلكه در عراق نيز تحولات قابل تأملي روي داده است. گروه «الاعلام الحربی» عراق اعلام کرد، فرمانداری سنجار تحت سلطه پیشمرگه قرار گرفت و محاصره پنج روستای دیگر در سنجار در تمامی جهات شکسته شد و این پنج روستا آزاد شدند. مناطق «کباریت»، «تنسور» و «شارع 74» پیش از این و در ساعات اولیه عملیات آزاد شده بود. وبگاه خبری «سومریه» گزارش داد، ساعاتی پس از آغاز عملیات آزادسازی «سنجار» در شمال غرب عراق، مسیر ارتباطی اصلی عراق به سوریه آزاد شد.
مجموع اين دستاوردها نشانه شكست سنگين تروريسم تكفيري و حاميان منطقه‌اي و جهاني آنان در برابر مقاومت است؛ لذا گروه‌هاي تروريستي مانند داعش با حمايت متحدان‌شان به انفجارهاي تروريستي روي آورده‌اند تا ضمن پنهان‌سازي شكست‌هاي خود، به جذب نيرو در ميان ساير گروه‌هاي تروريستي بپردازند. نكته مهم ديگر تقارن اين انفجارهاي خونين با نشست وين درباره سوريه است كه روز شنبه 23 آبان برگزار شد. بسياري معتقدند، آمريكا و متحدانش به شدت از دستاوردهاي اخير سوريه و حزب‌الله در هراس هستند، لذا با بهره‌گيري از حملات تروريستي ضمن پنهان‌سازي دستاوردهاي روسيه و مقاومت در مبارزه با تروريسم به تكرار مواضع ضد‌اصولي خود مبني بر سرنگوني نظام سوريه مي‌پردازند. نكته مهم ديگر آنكه اين انفجار يك روز پس از سخنراني سيدحسن نصرالله، دبيركل حزب‌الله و تأكيد وي بر حمايت حزب‌الله از يمن و مبارزه سراسري با رژيم صهيونيستي، استكبار جهاني و تروريسم تكفيري روي داد. بسياري بر اين عقيده‌اند كه انفجار تروريستي ضاحيه براي تحت‌الشعاع قرار دادن ابعاد سخنراني نصرالله و تأثيرات مهم آن در آينده تحولات منطقه صورت گرفته است. دشمنان مقاومت براي اهميت‌زدايي از نقش حزب‌الله در معادلات منطقه و برقراري امنيت سراسري به هر ترفندي، از جمله حملات تروريستي روی می‌آورند.
آنچه در انفجار ضاحيه لبنان مشاهده مي‌شود، نه قدرت گروه‌هاي تروريستي مانند داعش و حاميان آنها، بلكه نشانه‌اي ديگر از ناتواني و تزلزل شديد آنها در برابر قدرت مقاومت است كه به جاي جنگ در ميدان نبرد به انفجارهاي تروريستي و كشتار زنان و كودكان روي آورده‌اند.
 

 نگاه دوم به مطبوعات
حسین عبداللهی‌فر

 بیش از ۱۰۰ روز مانده به انتخابات؛ نوبت به اسامی رسید

در حالی که هنوز بیش از صد روز به انتخابات مانده اسامی نامزدهای احتمالی به اندازه‌ای صفحات روزنامه‌ها را پر کرده که گویی تبلیغات انتخاباتی آغاز شده و از نظر برخی تکلیف کرسی ریاست مجلس دهم نیز روشن شده است.
روزنامه «آرمان» در این زمینه پیشتاز بود که در روز نخست هفته در تیتر اول خود ذیل تیتر «7 نامزد انتخاباتی از پاستور تا بهارستان» به اسامی علی اکبر ولایتی، محمد غرضی، محسن رضایی، محمدباقر قالیباف، غلامعلی حداد عادل، محمدرضا عارف و سعید جلیلی اشاره کرد و نوشت: «مردانی که اگر از حضور در پاستور بازماندند اکنون می‌توانند در رکن قانونگذاری کشور و انتخابات مجلس تأثیرگذار باشند و زمینه‌های تفوق سیاسی خود و طیف همراه‌شان را در آینده فراهم آورند.»
این روزنامه در همین شماره در پاسخ به این پرسش که «کدام اصلاح‌طلب، کاندیدای دو انتخابات اسفند ماه می‌شود؟» به سراغ شخصیت‌هایی چون؛ عباس عبدی، صادق زیباکلام، فیاض زاهد، جواد اطاعت، زهرا اشراقی، حسین تبریزی، داریوش قنبری، شهربانو امانی، محمدجواد حق‌شناس و مهدی آیتی رفت و از آنها درباره آمدن‌شان به عرصه رقابت‌های انتخاباتی جویا شد که پاسخ اغلب آنها مثبت بود.
«شرق» هم سرمقاله نخستین روز هفته‌اش را به «آینده سیاسی سیدحسن خمینی» اختصاص داد و نوشت: «اگر سیدحسن خمینی در انتخابات آتی مجلس خبرگان حضور پیدا نکند، بالقو‌گی‌اش را از دست نمی‌دهد. پس نباید بالقوه‌ای را که می‌تواند فعلیت پیدا کند و سیاستی را خلق و دگرگونه کند، به امر ممکن و امر واقع تخفیف و تقلیل داد.»
«اعتماد» در تیتر اول خود اسامی را به سر لیست‌های انتخاباتی برد و ذیل تیتر «دوگانه عارف ـ حداد» به مظلوم‌نمایی اصلاح‌طلبان و تشتت اصولگرایان پرداخت و در خاتمه نوشت: «مدیران جناح راست در این بحبوحه و در لحظاتی که اردوگاه‌شان گرفتار بالکانیزاسیون و چند پارگی شده برای سرلیستی همچون فهرست انتخاباتی‌شان در مجلس نهم کار سختی را پیش روی نداشته باشند و با توجه به کاندیداتوری علی لاریجانی از قم و نامزدی احتمالی سعید جلیلی از مشهد یا فارس باز هم نام غلامعلی حداد عادل را در صدر فهرست انتخاباتی‌شان بنویسند.»
سه‌شنبه(۱۹/۸/) «اعتماد» دو تصویر از مرتضی اشراقی و محسن هاشمی در کنار یکدیگر درج کرد و در حالی از قول اولی نوشت: «بزرگان می‌خواهند کاندیدا شوم» که به نقل از دومی نوشت: «اگر مردم بخواهند کاندیدا می‌شوم».
«آرمان» هم در این روز فضای بیشتری را به خبر حضور «مرتضی اشراقی در انتخابات» اختصاص داد و در یادداشتی با عنوان «نسل دوم خمینی‌ها و هاشمی‌ها» نوشت: «اینکه این روزها شنیده می‌شود برخی از منسوبان بیت‌امام(ره) و نوادگان ایشان و همچنین فرزندان آیت‌الله هاشمی برای ثبت‌نام در انتخابات ابراز تمایل کرده‌اند، اتفاق مثبت و مبارکی است. خوشبختانه اینان هیچ کدام از مشکلاتی که بخواهد مانع حضورشان شود را ندارند.»
این روزنامه یک روز بعد (20/8/) هم خبر آمدن فاطمه هاشمی را با این جمله شرطی که «اگر بیایم از تهران کاندیدا می‌شوم» داد و درباره حضور خود آقای هاشمی نوشت: «حضور هاشمی آرایش سیاسی انتخابات را به هم می‌ریزد».
«ابتکار» در همین روز از قول مجید انصاری نوشت: «ممکن است برای مجلس خبرگان کاندیدا شوم».
این روند در روز پایانی هفته(۲۱/۸/) به تیتر اول رسید، جایی که «شرق» «دو هاشمی دیگر» را در تیتر نخست روز آخر هفته خود قرار داد و در ادامه آن نوشت: «فاطمه، اولین و محسن، دومین فرزند آیت‌الله هاشمی هستند که به نظر می‌رسد عزم جدی برای حضور در انتخابات مجلس دهم دارند. نام فاطمه برای حضور در رقابت‌های سیاسی شاید برای اولین بار است که این طور و به صورت جدی مطرح می‌شود. اولین بار غلامعلی دهقان، سخنگوی حزب اعتدال و توسعه بود که نه‌تنها از حضور فاطمه هاشمی خبر داد، بلکه از سرلیستی او در صورت عدم حضور ناطق نوری خبر داده بود.»
«ابتکار» هم سرمقاله روز آخر هفته خود را به «هاشمی‌کشان» اختصاص داد و علت تخریب هاشمی، یعنی «هاشمی‌کشان» را ترس از نفوذ وی دانست و نوشت: «تمام جریان‌های تندرو سیاسی در ایران، چه برخی اصلاح‌طلبان و چه برخی اصولگرایان دهه‌های 80 و 90، هاشمی را یک سد سیمانی محکم در برابر خود می‌بینند که اجازه نمی‌دهد آنها به اهداف خود برسند. به طور مثال، جریان تندرو اصولگرا که خود را آماده حضور در نهاد ریاست جمهوری پس از محمود احمدی‌نژاد می‌کرد، ناگهان با جادوی ثبت‌نام هاشمی روبه‌رو شد و در نهایت بازی را به نزدیک‌ترین یار هاشمی رفسنجانی، یعنی حسن روحانی واگذار کرد.»
علاوه بر اسامی افراد مطرحی که در طول هفته بر صفحات روزنامه نشست، «کیهان» در روز آخر هفته به اسامی دیگری تحت عنوان «دولتی‌ها در صف اول نامزدی انتخابات مجلس» اشاره کرد که از جمله آنها عبارتند از: «قدرت‌علی حشمتیان مشاور رئیس‌جمهور (تهران)، مجید نصیرپور معاون معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور (سراب)، محمود گلزاری معاونت جوانان وزارت ورزش (تهران)، احمدعلی کیخا معاون سازمان محیط زیست (تهران)، احمد آوایی معاون وزیر صنعت و معدن (دزفول)، علی دهقان فارسی رئیس جهاد کشاورزی شیراز (شیراز)، علی‌اصغر یوسف‌نژاد معاون پارلمانی وزیر اقتصاد (ساری)، اسماعیل شوشتری رئیس دفتر بازرسی رئیس‌جمهور (قوچان)، قدرت‌الله علیخانی معاون پارلمانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام (قزوین)، محمدصادق صالحی‌منش استاندار قم (قم)، قدرت احمدیان مدیرکل استانداری کرمانشاه (کرمانشاه)، رستم زرودی مدیرکل بحران استانداری مازندران، ناصر نصیری فرماندار مغان، مجید رحیمی رئیس دانشگاه آزاد صفاشهر، جلال هاشمی فرماندار طبس، علی‌اکبر کریمی بخشدار بوستان تهران، نورمحمد فردی بیرانوند فرماندار شهر قدس، سیف‌الله مطلبی فرماندار میاندوآب، یدالله حسینی (مرودشت) و ... »

 دیپلماسی
فرامرز پارسا

 آمریکا و نظامی‌گری

سران آمریکا همواره خود را مطیع و خدمتگزار رژیم صهیونیستی معرفی می‌کنند و در این راه نیز از هیچ اقدامی فروگذار نیستند. در طول دو سال، یعنی در طول دوران برگزاری مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 ، سران آمریکا با ژست‌ها و مواضعی به اصطلاح زاویه‌دار با رژیم صهیونیستی تقلا کردند تا به ملت ایران چنان وانمود کنند که در مسیر کاهش همگرایی با این رژیم گام برمی‌دارند و در این چارچوب نیز هنگام سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر صهیونیست‌ها در سال 2014 به آمریکا و سخنرانی ضدایرانی‌اش در کنگره، اوباما دیداری با وی نداشت. جالب توجه آن است که ادعای آمریکایی‌ها این بود که این دیدار به دلیل روند مذاکرات هسته‌ای صورت نگرفته، حال آنکه براساس قوانین آمریکا در آستانه انتخابات سایر‌ ممالک، رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌تواند دیداری با سران آنها داشته باشد تا تصور حمایت آمریکا از جناحی خاص ایجاد نشود. محور عدم دیدار اوباما با نتانیاهو در همین قالب بوده است؛ چراکه رژیم صهیونیستی خود را برای انتخابات كنست (پارلمان) آماده می‌کرد و اوباما براساس قانون نمی‌توانست دیداری با نتانیاهو داشته باشد. واهی بودن ادعاهای نتانیاهو زمانی آشکارتر شد که پس از گذشت یک سال، نتانیاهو در 17 آبان 1394 راهی آمریکا شد که محور رایزنی‌های وی در کاخ سفید و با شخص اوباما بود.
نکته بسیار مهم آنکه محافل رسانه‌ای و سیاسی آمریکایی و صهیونیستی، محور این دیدار را افزایش حمایت‌های نظامی آمریکا از تل‌آویو برای آنچه مقابله رفتارهای منطقه‌ای ایران نامیده‌اند، عنوان کرده‌اند. براساس گزارش‌های منتشره، میزان کمک‌های سالیانه آمریکا به رژیم صهیونیستی 4/3 میلیارد دلار بوده است که طی قراردادی 10 ساله به این رژیم پرداخت می‌شود؛ این قرارداد در سال 2017 به پایان می‌رسد؛ در حالی که طرفین برآنند تا این توافق را به 5 میلیارد دلار که در 10 سال 50 میلیارد دلار می‌شود، ارتقا دهند.
با توجه به اینکه توافق آمریکا با این رژیم سابقه‌ای طولانی دارد و این قرارداد تمدیدی برای 10 سال آینده است، قطعاً ادعای هماهنگی آمریکا و تل‌آویو برای رفتارهای منطقه‌ای ایران پس از برجام امری واهی است؛ زیرا توافق آمریکا و صهیونیست‌ها سابقه 10ساله داشته و برای 10 سال آینده تمدید می‌شود. با توجه به این وضعیت می‌توان گفت، این ادعاهای آمریکایی ـ صهیونیستی از یک سو برگرفته از طراحی آنها برای پنهان‌سازی شکست‌های سنگین خود در برابر انتفاضه جدید فلسطین و تحولات سوریه است و از سوی دیگر، ادامه پروژه ایران‌هراسی است که این ایران‌هراسی در دو قالب صورت می‌گیرد.
نخست، القای این تصور به جهانیان که ریشه نظامی‌گری آمریکا در منطقه نه استعمارگیری این کشور، بلکه مقابله با ایران است. آمریکا با ادعای عامل بحران بودن ایران به دنبال دور کردن کشورها از تهران و به نوعی اجرای سناریوی تحریم پنهان ایران است؛ در حالی که در ظاهر هیچ تحریمی به ایران افزوده نشده است.
دوم، تزریق این نگرش به ملت‌های منطقه است که ایران عامل حمایت گسترده آمریکا از رژیم صهیونیستی است تا زمینه تخریب جایگاه منطقه‌ای ایران را رقم بزنند، البته آمریکا به دنبال بازی دو سر برد است؛ چراکه اگر ایران از مبارزه با استکبار آمریکایی در منطقه دست بردارد تا به اصطلاح مانع همگرایی آمریکا به صهیونیست‌ها شود، آمریکا با ادعای عقبگرد ایران از آرمان‌ها به تخریب جایگاه جهانی ایران می‌پردازد؛ لذا این تصور که این همگرایی با دوری از مقاومت پایان می‌یابد، تصوری باطل است که صرفاً به تشدید گستاخی آمریکا منجر می‌شود.
نکته بسیار مهمی که باید در رفتار آمریکا به آن توجه داشت، نگاه انبارگونه‌ای آمریکا به رژیم صهیونیستی است. آمریکا می‌داند دیگر منطقه پذیرنده لشکر‌کشی نظامی آمریکا نیست؛ لذا به جنگ‌های نیابتی روی آورده است. سرزمین‌های اشغالی فلسطین، برخی کشورهای عربی نظیر امارات، عربستان، قطر و بحرین در کنار کویت انبارهای تسلیحاتی آمریکا هستند که به نیابت از آن به کشتار در منطقه می‌پردازند که تحولات سوریه، عراق و یمن گواهی بر این امر است. حمایت‌های آمریکا از رژیم صهیونیستی در اصل تکمیل ذخیره‌های نظامی آمریکا در منطقه است تا در فرصت مناسب علیه کشورهای هدف به کار گرفته شود كه همین سیاست را در قبال كشوری، مانند عربستان اجرا می‌کند.
بر همین اساس تقویت بنیه دفاعی کشور امری ضروری است؛ چرا که آمریکا به دنبال فرصت‌سازی برای گزینه نظامی است و از آن عدول نخواهد کرد و حمایت‌های آن از متحدان منطقه‌ای‌اش آماده‌سازی اوضاع برای گزینه نظامی است و تنها مانع آن نیز توان بالای دفاعی جمهوری اسلامی است كه آمریكا را به اجرا نکردن گزینه نظامی وادار کرده است.
 

اقتصادی
 علی کارگر

سود بانکی و تأثیر آن بر رکود

در حال حاضر رکود اقتصادی مهم‌ترین دغدغه اقتصادی کشور است؛ موضوعی که مسئولان را به فکر راه چاره انداخت و دولت بسته خروج از رکود را برای این کار پیشنهاد کرد. یکی از بندهای مهم این بسته کاهش سود سپرده‌های بانکی است.
برای بررسی رابطه رکود با کاهش سود سپرده‌ها، ابتدا باید عوامل رکود شناسایی شده و تأثیر کاهش سود بانکی بر آن ارزیابی شود. دو اختلال را می‌توان عامل اصلی رکود دانست؛ یکی اختلال در نظام تولیدی کشور و دیگری اختلال در نظام تجارت و تبادل کالا و سرمایه. هر یک از این دو به تنهایی می‌تواند رکود را بر اقتصاد تحمیل کند. متأسفانه در کشور ما هر دو اتفاق همزمان روی داده است. هدفمندسازی یارانه‌ها و حمایت نکردن از تولید، نظام مالیاتی کشور که مالیات را بیشتر از تولیدکننده می‌گیرد تا مصرف‌کننده، بالا رفتن هزینه تولید به علت تورم شدید در چند سال گذشته و... سبب شده که سود تولید به شدت پایین بیاید. تصویر این تغییر در تابلو بازار بورس بر هر بیننده‌ای هویداست. وجود تحریم‌های اقتصادی و تنگ شدن راه‌های مبادله سرمایه سبب شده تولیدکنندگان در تهیه مواد اولیه و صادرات کالا با مشکلات جدی مواجه شده و میزان تولید آنها افت زیادی داشته باشد. کارگاه‌های کوچک اقتصادی که پشتوانه مالی چندانی نداشتند اولین قربانیان این تغییر بودند.
بانک‌ها در چنین وضعیتی می‌توانند نقش مهمی را در اقتصاد ایفا کنند. پرداخت تسهیلات بلندمدت با سود پایین و ایجاد پل‌های ارتباطی برای تبادل سرمایه دو نقش بسیار مهم آنها در این وضعیت شمرده می‌شود. ولی بانک‌ها در سال‌های اخیر نه تنها کمک مؤثری به تولید نکردند، بلکه با بالا بردن سود بانکی، سرمایه‌گذاران را ترغیب کردند که به جای بردن سرمایه‌های‌شان به سمت تولید، سپرده‌گذاری در بانک‌ها را ترجیح دهند. پرداخت تسهیلات کوتاه‌مدت با بهره بالا نیز به یکی از عوامل رکود تبدیل شد و لذا مسئولان در بسته خروج از رکود به این فکر افتادند که با توجه به کاهش تورم و رکود اقتصادی، در مرحله اول سود سپرده‌های بانکی و در مراحل بعد سود تسهیلات را کاهش دهند.
اگرچه کاهش سود بانکی در این اوضاع ضروری است، اما نکاتی در این باره قابل تأمل است که مسئولان باید آنها را در نظر بگیرند:
1ـ کاهش سود بانکی می‌تواند جلوی رشد رکود را بگیرد و اجازه ندهد که بانک‌ها خود به عامل رکود تبدیل شوند. راه اصلی خروج از رکود، رونق تولید است که جز با بالا رفتن سود تولید محقق نمی‌شود. هنگامی که سود تولید زیاد شد، سرمایه‌ها بدون تحریک راهی این بخش از اقتصاد می‌شوند و به کاهش سود بانکی برای حمایت از تولید نیازی نیست. چنین نظامی نشان از یک اقتصاد سالم و پویا دارد.
2 ـ کاهش سود بانکی سبب خروج سرمایه از بانک‌ها می‌شود. می‌توان گفت هدف اصلی دولت از این اقدام نیز همین است، ولی دولت باید بتواند در ادامه نیز این سرمایه‌ها را هدایت کند. رفتن سرمایه به سمت بازار زمین و مسکن که در سال‌های گذشته، آثار مخرب آن بر زندگی روزمره مردم را دیدیم، می‌تواند یکی از عواقب کاهش سود بانکی باشد. ورود سرمایه به سمت تجارت و واردات کالاهای مصرفی که معمولاً مشتریان بیشتری دارد نیز می‌تواند تولیدکنندگان داخلی را با مشکلات زیادی مواجه کند که در درازمدت بر خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است. بازار کاذب ارز و طلا می‌تواند دیگر مقاصد سرمایه باشد که برای جلوگیری از این اتفاقات باید فکری کرد.
3 ـ کاهش سود بانکی می‌تواند سبب رونق گرفتن بازار مؤسسات پولی و اعتباری غیر رسمی و حتی فرار سرمایه از کشور شود. خود بانک‌ها نیز در چنین شرایطی ممکن است برای فرار از خطر ورشکستگی و جذب سرمایه به فعالیت‌های غیر رسمی اقتصادی بپردازند و در حقیقت خود به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شوند.
به هر حال کاهش سود بانکی دارویی برای اقتصاد بیمار کشور است که عوارض خطرناکی نیز دارد و مسئولان باید پیش از تجویز این دارو، تدبیری برای مدیریت عواقب آن داشته باشند.
 

گستاخی‌های سریالی عادل‌الجبیر علیه ایران

گویا سریال گستاخی‌ها و هتاکی‌های عادل ‌الجبیر، وزیر خارجه عربستان به ایران تمامی ندارد و وی از هر فرصتی برای توهین به ایران استفاده می‌کند. «عادل احمد الجبیر» در جدیدترین اظهاراتش در حاشیه اجلاس سران کشورهای عربی و آمریکای لاتین در «ریاض» به شبکه «العربیه» گفت: کشورهای آمریکای لاتین همیشه آرمان‌ها و مسائل مهم عربی را تأیید کرده‌اند و ایران که درصدد برقراری رابطه با این کشورهاست به دلیل ضعف موقعیت بین‌المللی‌اش است؛ زیرا دوستان زیادی در میان کشورهای جهان ندارد! الجبیر نزدیکی کشورهای عربی به کشورهای آمریکای جنوبی را سبب «انزوای» بیشتر ایران در جهان ارزیابی و ادعا کرد: «تهران ضعیف شده و دوستی ندارد، برای همین تلاش می‌کند دوستی هر کشوری را که شده، جلب کند.» این گستاخی الجبیر در حالی است که وی پیش از این نیز بارها علیه ایران موضع‌گیری کرده بود. اما دلیل این رفتار غیرعادی و خارج از آداب دیپلماتیک الجبیر چیست؟
زمانی که «سلمان‌بن‌عبدالعزیز» پادشاه عربستان، «سعود الفیصل» وزیر خارجه عربستان را برکنار کرد و «عادل الجبیر» سفیر این کشور در آمریکا را به جای وی منصوب کرد، مشخص بود که باید شاهد دوران جدیدی در سیاست خارجی عربستان بود. معروف است که الجبیر بیشتر دوست دارد یک آمریکایی باشد تا یک عربستانی. وی در دوران حضورش در آمریکا به هماهنگ‌کننده مستقیم آیپک (لابی صهیونیستی آمریکا) با مسئولان رژیم آل سعود تبدیل شد. روزنامه «جروزالم پست» رژیم صهیونیستی در این باره نوشت: «الجبیر از آغاز دهه نود با گروه‌های یهودی در تماس بوده و هماهنگی داشته است و پیش از این نیز با «یوسی بیلین» که در آن زمان وزیر کابینه کار اسرائیل بود، دیدار کرد.» بنابراین مواضع ضد ایرانی وی را باید از یک سو در وابستگی او به صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها دانست، از سوی دیگر الجبیر به عنوان وزیر خارجه عربستان در چند ماه گذشته شکست‌های سختی را در عرصه دیپلماتیک متحمل شده است. عربستان در اوضاع کنونی با بحران‌های داخلی و منطقه‌ای زیادی روبه‌رو است. این کشور بیش از هشت ماه است که در باتلاق یمن دست و پا می‌زند و نمی‌تواند در برابر مردم یمن که امکانات نظامی چندانی ندارند، پیروز شود. زماني كه الجبير به سمت وزير خارجه عربستان منصوب شد، نه‌تنها رسانه‌هاي فارسي، بلكه رسانه‌هاي انگليسي هم گزارش دادند كسي كه حامي حمله به يمن بود، وزير خارجه عربستان شد. این امر به این معناست که شکست عربستان در یمن به معنای مرگ سیاسی الجبیر خواهد بود. در سوریه نیز همه به این امر معترفند که بشار اسد رفتنی نیست و این بزرگ‌ترین شکست برای عربستانی است که بیش از چهار سال برای سقوط بشار اسد هزینه کرده است. در عرصه داخلی نیز آل سعود با مشکلاتی روبه‌رو است که تأثیرات آن بر مقامات سعودی و از جمله الجبیر اجتناب‌ناپذیر است. این کشور با کسری بودجه بسیار بالایی در داخل کشور مواجه شده که برخی رسانه‌ها معتقدند تا سال 2020 در بعد اقتصادی ورشکست خواهد شد. در بعد سیاسی نیز این کشور مشکلات شدیدتری دارد. جنگ قدرت بین شاهزادگان هنوز ادامه دارد و حتی شدیدتر نیز شده است. این شکست‌ها در عرصه داخلی و خارجی سبب شده است تا عادل الجبیر دست به فرافکنی بزند و ایران را عامل مشکلات و چالش‌های منطقه‌ای معرفی کند. تمسک وی به این حربه سبب خواهد شد تا نگاه افکار عمومی از شکست‌های عربستان برداشته شود و ایران‌هراسی به‌مثابه محور رسانه‌ای جایگزین شکست‌های عربستان و شخصِ الجبیر شود؛ از این رو وزارت خارجه باید با اتخاذ مواضع قاطع از تکرار این هتاکی‌ها و گستاخی‌ها جلوگیری کند؛ چرا که برخورد نکردن با الجبیر سبب خواهد شد کشورهای کوچک حاشیه خلیج‌فارس نیز بیش از پیش جرئت موضع‌گیری و دمیدن در آتش ایران‌هراسی را داشته باشند.
 

حسن ابراهیمی

گزارش صبح صادق از نشست هم‌اندیشی با موضوع مقابله با نفوذ فکری و فرهنگی
شناخت مرزهای گفتمان انقلاب اسلامی اولویت اصلی ماست

نشست هم‌اندیشی گفتمان انقلاب اسلامی با موضوع مقابله با نفوذ فکری و فرهنگی به همت جمعی از فعالان انقلابی عرصه رسانه در تالار اسوه تهران برگزار شد. در این نشست سیدعزت‌الله ضرغامی، رئیس سابق سازمان صداوسیما و عضو شورای عالی فضای مجازی و حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی سخنانی را ایراد کردند.
سیدعزت‌الله ضرغامی در این نشست با اشاره به مسئله نفوذ، اظهار داشت: سابقه نفوذ به زندگی اجتماعی انسان برمی‌گردد. افرادی که امروز با حاشیه‌سازی و استفاده از تعابیر جدید سعی می‌کنند مسئله نفوذ را کم‌اهمیت نشان دهند، خودشان اهمیت این موضوع را می‌دانند و سال‌ها در این موضوع کار کرده‌اند.
وی افزود: اگر احتمال کمی هم به مسئله نفوذ بدهیم، باید باز هم به آن اهمیت داده شود. موضوع نفوذ، تصورش نیز موجب تصدیق است.
رئیس سابق سازمان صداوسیما گفت: امروز منابع دنیا محدود است و جوامع با یکدیگر رقابت دارند و برای پیروزی و حفظ برتری از نفوذ خود استفاده می‌کنند.

مرزبندی تأکید رهبری
ضرغامی تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب چند سال پیش، بحث مرزبندی را مشخص کردند، اما همین امر بدیهی باعث شد، وقتی عده‌ای در فضای غبارآلود قرار گرفتند، امتحان خوبی پس ندهند. موضوع مرزبندی، ممیز خوبی برای تشخیص حق و باطل شد، اما در نهایت دیدید که برای نمونه، اکبر گنجی با گوگوش در یک قاب قرار می‌گیرند. وقتی مرزبندی نمی‌کنند، سبب می‌شود در روز عاشورا به امام حسین(ع) توهین کنند، اما عده‌ای بیانیه می‌دهند و توهین‌کنندگان را امت خداجو می‌نامند.
وی ادامه داد: وقتی رهبر معظم انقلاب در مقطع فعلی مسئله نفوذ را مطرح می‌کنند، یعنی شرایطی را می‌گویند که با اسباب طبیعی در حال اتفاق افتادن است. گاهی نفوذ از مجاری پنهان و اقدامات جاسوسی و مخفیانه صورت می‌گیرد که دستگاه اطلاعاتی باید آن را کشف کند؛ اما گاهی نفوذ به گونه‌ای صورت می‌گیرد که سبب استحاله یک ملت می‌شود و دشمن بسیار راحت آن را انجام می‌دهد.

انقلاب دوم
رئیس سابق سازمان صداوسیما تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی عده‌ای، مسیر خود را تغییر دادند؛ زیرا نتوانستند انقلاب را تحلیل کنند. در سال ۵۸ و در جریان تسخیر لانه جاسوسی، سفارت آمریکا چون مشروعیت ظاهری داشت، همه کارهای خود را در پوشش آن انجام می‌داد. در آن مقطع افرادی که مسئولیت داشتند، با حرکت دانشجویان در تسخیر سفارت برخورد کردند؛ چرا که در حال اداره کشور بودند، ولی امام(ره) از این حرکت حمایت کرد و آن را «انقلاب دوم» نامید و پس از آن مردم حرکت را جلو بردند.
این فاتح لانه جاسوسی آمریکا با بیان اینکه در ابتدای انقلاب، توطئه‌های بسیاری خنثی شد و این توطئه‌ها، گزینه‌های آمریکا علیه انقلاب بود، یادآور شد: هر یک از این توطئه‌ها می‌توانست یک نظام را از بین ببرد، اما انقلاب اسلامی ساقط نشد. وقتی لانه جاسوسی بسته شد، بسیاری از کارهای ظاهری و توطئه‌ها تعطیل شد. در آن زمان اسناد لانه به مرور منتشر می‌شد و همه منتظر آن بودند که از طریق این اسناد، برخی افراد افشا شوند.

لزوم کار روی اسناد لانه جاسوسی
عضو شورای عالی فضای مجازی گفت: در زمینه کتاب‌های منتشرشده درباره اسناد لانه جاسوسی باید کار جدی انجام شود تا شیوه‌های آمریکا و اقدامات آنها مشخص شود؛ زیرا مدل‌های آنها در کشورهای مختلف صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: وقتی پس از برجام اوضاع طبیعی‌ می‌شود و همه فکر می‌کنند که ما را بیشتر تحویل می‌گیرند، حضور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری آنها در جامعه خیلی عادی می‌شود.
ضرغامی تأکید کرد: وقتی هنوز نتیجه برجام روشن نیست، برخی آقایان می‌گویند برجام الگوی خوبی است که باید از آن در سایر مسائل جهانی استفاده کنیم!

مانیفست رابطه با استکبار
رئیس سابق رسانه ملی گفت: نامه رهبر معظم انقلاب بسیار بجا و مهم بود؛ چرا که رهبری، مانیفست رابطه با استکبار را یک بار دیگر یادآوری کرد. وی با بیان اینکه «استحاله» و «نفوذ» دو روی یک سکه هستند، یادآور شد: در حوزه نفوذ برخی مطلع هستند که تحت نفوذ قرار دارند و همکاری هم می‌کنند؛ اما گاهی هم مطلع نیستند و تحت تأثیر تبلیغات دشمن قرار می‌گیرند و استحاله می‌شوند.
ضرغامی گفت: امروز معتقدم که کار انقلاب در شورای عالی فضای مجازی خیلی معطل مانده است و دستورات زیادی پشت در شورای عالی فضای مجازی قرار دارد. وی افزود: درست زمانی که پروژه نفوذ با هجمه سنگین در حوزه فضای مجازی صورت می‌گیرد، ما یک جلسه را هم نمی‌توانیم تشکیل دهیم و در این حوزه عقب‌ماندگی‌های زیادی داریم.

یک پیشنهاد
وی با ارائه پیشنهادی برای گذر از اختلافات و به نتیجه رسیدن جلسات شورای عالی فضای مجازی، ادامه داد: 100 موضوع روی میز شورا بی نتیجه مانده است؛ در حالی که بخشی از این موضوعات را دولت اشکال دارد و در مورد برخی هم مشکلات قانونی هست که رفع آن طول می‌کشد، می‌توان در شورا به مابقی موضوعات پرداخت، لذا مفهومی ندارد که جلسه چنین شورای مهمی در کشور به دلیل مسائل سلیقه‌ای تعطیل بماند؛ در حالی که با چند جلسه می‌توان درباره تمام این موارد تصمیم‌گیری کرد.

کار دشمن روی هنرمندان و خواص
عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان اینكه دشمن در حوزه فرهنگی بر روی خواص، یعنی هنرمندان و رسانه‌ای‌ها كار می‌كند، گفت: دشمن وقتی مبانی فكری خواص را تغییر دهد، می‌تواند روی جامعه تأثیرگذار باشد. مانند برخی چهره‌ها كه امروز در جلسات مناظره از رضاخان خوب می‌گویند یا اینكه كلاً استقلال كشور را زیرسؤال می‌برند.
وی در ادامه افزود: وقتی نخبگان دچار استحاله شوند، به‌طور صریح یا با پوشش روی مردم تأثیر می‌گذارند.

دیکتاتوری اقلیت بر اکثریت
عضو شورای عالی فضای مجازی با اشاره به محتوای شبكه‌های اجتماعی، اظهار كرد: شبكه‌های اجتماعی دیكتاتوری اقلیت و تحمیل عقیدتی بر اكثریت است. وقتی نگاهی را در فضای مجازی جا انداختند، بخشی از عوام با آن همراه می‌شوند و سایرین، حتی نخبگان نیز سكوت می‌كنند و تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
وی با انتقاد از کم‌کاری بچه‌های انقلاب در فضای مجازی، گفت: در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی سؤال طرح می‌شود، ولی پاسخی به آن داده نمی‌شود. در حقیقت، در اصول تشكیك می‌كنند، ریشه‌های فكری نخبگان را می‌زنند و از صحنه خارج می‌شوند.

مبارزه با مظاهر آمریکایی
عضو شورای عالی فضای مجازی در ادامه با بیان اینكه اگر مك دونالد بخواهد وارد كشور شود و رقابت كند، شكست خواهد خورد، گفت: اینكه رهبری انقلاب با جدیت فرمودند باید با مظاهر آمریكایی مبارزه شود، این است كه اینها از مظاهر استكبار است. البته نباید حواس‌مان فقط به كالاهای آمریكایی باشد. متأسفانه، دستگاه‌های رسمی نظام ساماندهی مشخصی برای رصد این مظاهر ندارند؛ زیرا گرفتار درگیری‌های سیاسی شده‌اند.

روش‌شناسی گفتمان‌سازی و گفتمان‌سوزی
حسن رحیم‌پور ازغدی که دیگر سخنران این نشست بود، سخنان خود را به موضوع روش‌شناسی گفتمان‌سازی و گفتمان‌سوزی اختصاص داد و گفت: گاهی ممکن است یک جمله را از یک نفر یا چند نفر در موقعیت‌های مختلف بشنویم که معنای متفاوت داشته باشد. باید توجه کرد که کثیف‌ترین کارها در طول تاریخ در نطق‌های زیبا مطرح شده‌اند.

نطق‌های اخلاقی پشت پلیدترین رفتارها
وی با اشاره به تجربه نطق‌های زیبای هیتلر و دیگر نطق‌های زیبا در تاریخ جهان گفت: همه نطق‌ها ظاهراً انسانی، زیبا و اخلاقی هستند، اما در ذیل آنها پلیدترین رفتارها صورت گرفته است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: به علاوه مستکبرین هم جبهه مقابل خود را همیشه محکوم به رفتارهای ناشایست می‌کردند، در تاریخ انبیا هم وقتی نگاه می‌کنیم، ادبیات مشرکین به همین صورت بوده است و زمانی که پیامبران می‌آمدند و مردم را به دین دعوت می‌کردند، آنها می‌گفتند که می‌خواهند نظم و سنت‌های‌تان را از بین ببرند، می‌گفتند این شاعر، مجنون و... است و هیچ‌کدام نمی‌گفتند که اینها عدالت‌طلب و آزادیخواه هستند.

گفتمان‌سازی برای نفوذ
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با طرح این سؤال که چرا یک جمله، اعتمادسوز و یک جمله اعتمادساز می‌شود، اظهار داشت: مهم‌ترین منفذ برای نفوذ، اعتمادسازی و گفتمان‌سازی است. در یک فضا گفتمان انقلابی معنای مثبت می‌دهد و در یک فضا معنای منفی. در یک زمانی لیبرالیسم در جامعه به معنای منفی تلقی می‌شود؛ اما در یک زمان برخی به این مسئله افتخار می‌کنند که این موضوع زاییده تغییر گفتمان است.
وی ادامه داد: در اوایل انقلاب به اسم ملی شدن، اقتصاد کشور دولتی شد؛ اما در یک زمانی خصوصی‌سازی مطرح می‌شود و این خصوصی‌سازی دقیقاً باید به معنی ضدملی شدن تلقی می‌شد. من نمی‌خواهم‌ داوری کنم، اما می‌خواهم بگویم که چگونه گفتمان‌ها تغییر می‌کند. باید توجه کنیم که تغییر تاکتیک و روش به معنی تغییر ارزش نیست.

گفتمان نفوذ؛ نه واقع‌بین، نه واقع‌گرا
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با اشاره به اینکه گفتمان نفوذ نه واقع‌بین و نه آرمان‌گراست، تصریح کرد: در بحث آموزش عالی، گفتمان می‌تواند این باشد که فارغ‌التحصیلان ما چه اندازه‌اند؟ زمانی دیگر هم می‌تواند گفتمان این باشد که فارغ‌التحصیلان ما تا چه اندازه به کار می‌آیند؟ گفتمان اول زمینه نفوذ را به وجود می‌آورد و زمانی است که بر یک گفتمان علمی شعور حاکم نیست. در نتیجه زمینه ضعف و نفوذ در آموزش عالی فراهم می‌شود.

غرب عاقل، غرب‌زده‌ها احمق
وی تأکید کرد: اگرچه غرب عاقل است و حساب‌شده کار می‌کند، اما غرب‌زده‌های ما عاقل نیستند.
رحیم‌پور ازغدی در ادامه با اشاره به اینکه در دنیا، تنها کشوری هستیم که جلوی تروریسم ایستاده‌ایم، اظهار داشت: امروز از سوی برخی اعلام می‌شود، مهم‌ترین مسئله ما در منطقه و جهان مقابله با تروریسم است که این موضوع به این معنی است که دیگر امپریالیسم، مسئله نیست؛ در حالی که باید براساس اهمیت، این دو را رتبه‌بندی کرد و دشمن فرعی و اصلی را شناخت.
وی افزود: بحث هسته‌ای می‌تواند به دو گونه مطرح شود، زمانی می‌توانید تحدیدسازی هسته‌ای را مطرح کنید که بحث زیبایی است؛ یعنی جهان و منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای شود، اما یک زمانی می‌توان به گونه دیگری مطرح کرد و پرسید آیا مسئله هسته‌ای حق مسلم ما هست یا نیست؟ در این وضعیت سیاست‌ها، گفتمان‌ها و... فرق می‌کند.
رحیم‌پور اضافه کرد: غرب درست همان چیزهایی را که ضد ارزش است، به سند افتخار خود تبدیل می‌کند. مثلاً کشف آمریکا یکی از نقاط عطف مدرنیته و سند افتخار می‌شود؛ ولی چه اقوام و چه نسل‌های انسانی از بومیان آمریکا و آفریقا در این راه نابود شده‌اند.

شروع نفوذ با تحریف است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه نفوذ از تحریف شروع می‌شود، ادامه داد: گفتمان نفوذ، گفتمان ارتجاع است. گفتمان انقلاب، گفتمان پیشرفت و تمدن‌سازی است که این پیشرفت با عزت و سربلندی است. ما باید مسائل اصلی را تشخیص بدهیم، چرا که این مسائل در تعیین و تشخیص گفتمان تأثیر دارد. گفتمان انقلاب، گفتمان جامع است که هم روایت‌های انقلابی را دارد و هم روایت‌های صلح، دوستی، نجات و... را دارد و گفتمان انقلاب، گفتمان زیگزاگی نیست که برخی‌ها می‌گویند اول انقلاب و آخر انقلاب سیاست‌ها متفاوت است. گفتمان نفوذ، گفتمان گزینش‌گر است و براساس منافعش گزینش می‌کند.
اگر به اسناد لانه جاسوسی نگاه کنید، می‌بینید که برای همه افراد نقش تعیین کرده‌اند و این را به صورت پروژه درآورده‌اند. این گفتمان افراد را براساس منافعش گزینش می‌کند.

در راهبرد و تاکتیک باید اولویت‌بندی کنیم
وی افزود: مشخصه این خط این است که همه با آمریکا کنار بیایید و افراطی نباشید. ما وقتی می‌توانیم در تاکتیک تکلیف‌مان را تعیین کنیم که مفاهیم را اصلی ـ فرعی کنیم. وقتی که روش‌ها و تاکتیک‌ها را درست تعیین و آنها را اولویت‌بندی کنیم، همچنین اضلاع اصلی گفتمان انقلاب و گفتمان نفوذ تشخیص داده شود، در آن موقع باید به سراغ غنی‌سازی گفتمان انقلاب برویم؛ برای نمونه، گفتمان نفوذ، مرگ بر آمریکا را مرگ بر تکنولوژی معنا و تعریف می‌کند؛ در حالی که گفتمان انقلاب، آن را به گونه دیگری معنا و مفهوم‌سازی می‌کند.

سه کار باید انجام شود
رحیم‌پور در ادامه با اشاره به شبهات و افکار شبه‌انگیزی که در حال رواج در سطح جامعه برای تغییر گفتمان انقلاب اسلامی است، به راهکارهای مقابله با این وضعیت جدید اشاره کرد و گفت: سه کار باید انجام شود؛ ابتدا باید به پرسش‌های جاری و قدیمی پاسخ‌های جدید داده شود؛ در اینجا جدید به مفهوم اجتهادی آن است.
ازغدی دومین راهکار را طرح پرسش‌های جدید از مسائل مختلفی دانست که در جامعه جاری است، اما به آنها توجه نمی‌شود و توضیح داد، چیزهایی را که وجود ندارند، مطرح کنیم و آنها را دستور روز جدید کنیم که به مدیریت افکار عمومی و نخبگان کمک کند.
راه‌حل سومی که این استاد حوزه دانشگاه مطرح کرد، این بود که برخی از پرسش‌ها را باید از دستور خارج کرد و در توضیح گفت: مثلاً در رسانه‌ها سؤال می‌شود که مدل ماشین فلانی چیست؟ این دستور روز می‌شود و... به دنبال آن هزار سؤال مطرح می‌شود. این را باید با گفتمان‌سازی از دستور کار خارج کرد. به‌راستی، این کار را نمی‌توان با مسخره کردن انجام داد؛ بلکه باید مشخص کرد که آنها بار علمی ندارند.
ازغدی افزود: اگر بخواهیم گفتمان‌سازی کنیم و انقلاب در همه جهان بماند، باید بیشتر به مسائلی که گفته شد، بپردازیم.

شناخت مرزهای گفتمان انقلاب
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: اولویت اصلی این است که مرزهای گفتمان انقلاب را درست بشناسیم و پیشنهادم می‌کنم تمام شعارهای انقلاب را دوباره تعریف کنیم تا بتوانیم مرز گفتمان را رسم کنیم و دیگر اینکه به لحاظ دانش رسانه‌ای و سواد تقویت شویم.
وی در پایان گفت: متأسفانه، هنوز ما پنج تیم رسانه‌ای قوی نداریم که اینها مستلزم کار و مطالعه بسیار زیاد است.

احزاب
حسین عبداللهی‌فر

جریان‌شناسی مخالفان نظام اسلامی‌ـ 31
گونه‌­های اپوزیسیونی چگونه بر یکدیگر تأثیرمی‌گذارند

در مطالب گذشته به عدم وجود یک دسته‌بندی و تعریف دقیق از گروه‌­های اپوزیسیونی به‌منزله دو علت مهم در کم‌توجهی به نقش این گروه‌ها در مسائل کشور و مستندات آن پرداخته شد. در این مطلب به عامل مهم دیگری در این زمینه تحت عنوان روابط و تأثیرگذاری گونه‌های اپوزیسیون بر یکدیگر اشاره می‌‌شود.

۱ـ تأثیر اپوزیسیون اعتقادی
بر اپوزیسیون رفتاری
درباره تأثیر اپوزیسیون اعتقادی بر مخالفت­‌های رفتاری، می‌توان به رابطه ایدئولوژی و دین با رفتارهای اجتماعی اشاره کرد که امروزه از سوی جامعه‌شناسانی نظیر وبر مورد توجه قرار گرفته است. این درحالی است که دین مبین اسلام قرن‌ها پیش به وضوح بر رابطه بینش و کنش و تأثیر اعتقادات بر بروز رفتارهای ارادی آدمی تصریح و تأکید کرده و خداوند در قرآن می‌فرماید: «مؤمنان واقعی کسانی هستند که به خدا و رسول ایمان دارند و هنگامی که با او بر یک امر مهمی اجتماع کنند قبل از آنکه اجازه بگیرند، نمی‌روند. کسانی که اجازه می‌گیرند در حقیقت به خدا و رسولش ایمان دارند.» (سوره نور، آیه ۶۲)
لذا در تعریف ایمان آمده است: «ایمان حقیقتی است که در قلب انسان جای دارد و به وسیله زبان اعتراف و اقرار می‌شود و به واسطه اعمال تصدیق می‌گردد.» (محمد محمدی ری‌شهری، میزان‌الحکمه، جلد1، دارالحدیث، 1416ق، ح1256)
لذا از نظر اسلام همان‌گونه که ایمان مقدمه لازم عمل صالح است، عمل صالح نیز اثبات‌کننده اعتقاد و باور کافی عامل به عمل نیک و فزاینده اعتقاد اوست.
تأثیر متقابل و مستقیم ایمان و عمل صالح نقش باورهای متقن در جهت‌دهی به کنش‌های فردی و اجتماعی را نشان می‌دهد. از همین رو در بیان اوصاف مؤمنان به مواردی از رفتارهای آنان اشاره می‌شود.
از ارتباط و تأثیر متقابل بینش و کنش، رابطه میان مخالفت‌های اعتقادی بر بروز رفتارهای مخالفت‌آمیز استنباط می‌شود؛ لذا تصور اینکه اپوزیسیون اعتقادی، مخالفت خود را در مواضع و عملکرد خود بروز ندهد، دشوار است و اگر چنین امکانی وجود داشت قاعدتاًً نباید از این گونه اپوزیسیونی اثری در بحران‌ها و آشوب‌ها دیده شود.
بر همین اساس در بررسی رفتارهای اپوزیسیونی علاوه بر مسائل روانشناختی و جامعه‌شناسانه بر اعتقادات و ایدئولوژی تأکید زیادی شده و در موارد بسیاری مشاهده شده که در علل بروز خشونت‌های اجتماعی، اهانت به مقدسات نقش زیادی داشته است که نمونه‌های تاریخی آن بی‌شمار است.

۲ـ تأثیر اپوزیسیون اعتقادی
بر اپوزیسیون اخلاقی
پرسش اساسی در این باره این است که چگونه مخالفت‌­های اعتقادی موجب بروز مخالفت­‌های اخلاقی می­‌شود؟ در پاسخ به چگونگی تبدیل مخالفت‌های بینشی به گرایشی حداقل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ـ۲ـ در درجه نخست می‌توان به شمولیت حوزه بینش و اعتقادات بر عواطف و گرایش‌ها اشاره کرد که مخالفت اپوزیسیون اعتقادی با اخلاق و فقه سیاسی را تا حدود زیادی بدیهی می‌نمایاند. مسائل بینشی و اعتقادی از نظر عمقی ریشه‌ای‌تر و از نظر سطحی نیز دامنه‌ای وسیع‌تر از موضوعات اخلاقی و رفتاری دارد؛ لذا حوزه عواطف و احساسات آدمی تحت تأثیر باورها و اندیشه‌های اوست.
۲ـ۲ـ تأثیر دیگر در بازتولید اندیشه‌­های ناهمسو و مغایر با مبانی اعتقادی حاکم بر جامعه است که در افراد و گروه‌های مخالف متبلور می‌شود. مخالفان اخلاقی و رفتاری به دلیل مخالفت‌های رفتاری، استعداد بیشتری برای جذب به اپوزیسیون اعتقادی دارند.

۳ـ تأثیر اپوزیسیون اخلاقی
بر اپوزیسیون اعتقادی
در این بخش، در نسبت بین گرایش و احساسات و نوع تفکر و نگرش انسان‌ها این سؤال مطرح است که مخالفت با اخلاق سیاسی و ارزش‌های اجتماعی چه تأثیری بر تضادهای بینشی دارد؟ اشاره به موارد زیر موضوع را روشن می‌کند:
۱ـ۳ـ علوم عقلی و نقلی تأثیر بزهکاری و رذایل اخلاقی بر نگرش‌ها و افکار مرتکبین آن را تأیید می‌کنند. اوامر و نواهی ادیان الهی در همین راستا قابل ارزیابی هستند.
۲ـ۳ـ تلاش آدمی برای یافتن توجیه عقلانی و فلسفی برای رذایل اخلاقی، پاسخ مناسبی برای توضیح چگونگی تبدیل مخالفت عقیدتی به اخلاقی است. چنانچه ابلیس برای توجیه مخالفت در برابر امر الهی و پرهیز از سجده به انسان، به جای مقابله با رذیله کبر و غرور، به دنبال توجیه آن برآمد و استدلال کرد که او از گل است و من از آتش. این در حالی بود که برای خالق هستی تفاوتی میان خاک و آتش نبود تا مایه تفاخر و برتری‌جویی یکی بر دیگری شود.
۳ـ۳ـ به همان میزان که هر فرد سعی می‌کند برای خلقیات و ملکات اخلاقی خود پشتوانه‌های عقیدتی پیدا کند، مخالفان اخلاق سیاسی نیز تلاش می‌کنند دلایل فلسفی و عقلانی برای مخالفت سیاسی خود بیابند. لذا مخالفت‌های اخلاقی به سرعت به مخالفت‌های عقیدتی بدل شده و گروه‌های اپوزیسیونی اخلاقی در زمره اپوزیسیون عقیدتی قرار می گیرند.

۴ ـ تأثیر اپوزیسیون اخلاقی
بر اپوزیسیون رفتاری
در پاسخ به هر پرسشی درباره تأثیر مخالفت‌های اخلاقی بر ناهنجاری‌های رفتاری می‌توان بر انکارناپذیر بودن رابطه متقابل اخلاق و اعمال تأکید کرد؛ چرا که:
۱ـ۴ـ اخلاقیات چیزی جز مجموعه‌ای از رفتارهای تکرارپذیر نیستند.
۲ـ۴ـ از منظر علمای اخلاق، ملکات اخلاقی تنها از راه تکرار حسنات قابل حصول هستند.
۳ـ۴ـ برنامه‌های تربیتی و تلاش‌های پرورشی مؤید تأثیر اخلاق بر رفتار است.
۴ـ۴ـ مخالفان اخلاق سیاسی قادر به کتمان مخالفت‌های خود در درازمدت نبوده و در عرصه عمل نیز این مخالفت‌ها را بروز می‌دهند.
۵ـ۴ـ گروه‌هایی که به رعایت مسائل اخلاقی پایبند نیستند، در حوزه رفتار نیز به بایدها و نبایدهای دینی تقید ندارند.

5ـ تأثیر اپوزیسیون رفتاری
بر اپوزیسیون اعتقادی
چگونه مخالفت با احکام فقهی موجب مخالفت‌ در حوزه بینش و باور می‌شود؟
۱ـ۵ـ آیاتی که بر رابطه ایمان و عمل صالح تصریح دارند در راستای تأثیر رفتار بر باورها و اعتقادات قابل استفاده هستند؛ چراکه این رابطه دوسویه و متقابل بوده و اگر ایمان منشأ کردار نیک است، اعمال شایسته نیز مقوم افکار نیک است.
۲ـ۵ـ فلسفه اطاعت از خالق و عبادت معبود نیز تقویت باور به ذات اقدس الهی ذکر شده، چنانچه رمز رسیدن به مرحله یقین که از مراحل بالای ایمان است، عبادت خدای واحد معرفی شده است. لذا مؤمنان خطاب به موقنان و اصحاب یقین می‌گویند: «اشهد انک قد اقمت الصلوه و اتیت الزکوه و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر و عبدت الله حتی اتاک الیقین»
۳ـ۵ـ در روانشناسی کلاسیک تأثیر آموزش بر رفتارهای فردی و گروهی تا اندازه‌ای مورد وفاق و اجماع نظر قرار گرفته است؛ چراکه انسان نیز مانند همه موجودات زنده دو دستگاه وجودی دارد: یكى ادراك و دیگرى اراده. در حوزه ادراك، علم و شناخت دخیل است كه به «بینش» تعبیر مى‌شود و در اراده، میل، رغبت و انگیزش نقش دارد كه به «گرایش» تعریف مى‌شود. این دو عامل اساسى؛ «بینش» و «گرایش» موجب پیدایش «كنش»، یعنى رفتار مى‌شود. (حسين جلالى، «درآمدى بر بحث بينش، گرايش، كنش و آثار متقابل آنها»، نشریه معرفت، ش ۵۰)
۴ـ۵ـ امروزه فرهنگ هژمون به منظور تغییر ایدئولوژی و فرهنگ‌های بومی کشورهای اقماری از طریق تغییر سبک زندگی عمل کرده و در این راستا به موفقیت‌هایی نیز دست یافته­ است.
۵ـ۵ـ در جامعه‌شناسی موضوع تأثیر رابطه ابزار تولید بر طرز تفکر نیز مؤید تآثیر عمل و رفتار بر نگرش و بینش است. مارکس برای استدلال نظر خود در معرفی فرهنگ به‌مثابه روبنای اقتصاد معتقد بود اندیشه هر فرد تحت تأثیر ابزاری است که با آن کار می‌کند.
۶ـ۵ـ مخالفت مدت‌دار با فقه سیاسی موجبات بروز مخالفت با عقاید سیاسی را در پی دارد؛ زیرا اپوزیسیون رفتاری نیز برای توجیه رفتارهای مخالفت­آمیز خود به دنبال استدلال‌هایی از جنس عقیدتی و فلسفی خواهد گشت که از سوی اپوزیسیون اعتقادی ارائه شده و آنها را در یک ردیف قرار می‌دهد.

6ـ تأثیر اپوزیسیون رفتاری
بر اپوزیسیون اخلاقی
با توضیحات پیش گفته، پاسخ به این پرسش که مخالفت‌های رفتاری و عملی چه اثری بر مخالفت‌های اخلاقی داشته و دارند، کار دشواری نیست؛ چراکه روشن شد خلقیات، مجموعه­‌ای از رفتارهای نظام‌مند بوده و تکرار اشتباهات سبب رکود اخلاقی می‌‌شود.
بسیاری از گروه‌های سیاسی که مخالفت‌های اولیه‌شان از زاویه‌­ای کم شروع و در موارد جزئی نسبت به احکام و بایدهای سیاسی منحصر می‌شد، پس از مدتی در زمره مخالفان ارزش­های اجتماعی و اخلاقی قرار گرفته و دامنه مخالفت‌شان به مباحث اعتقادی نیز کشیده شد.

همان‌طور که در سلسله مقالات پیشین اشاره شد، آنچه به نام مدرنیته در دنیای غرب مطرح است، از چهار مرحله؛ عصر رنسانس، عصر اصلاح دینی، عصر روشنگری و عصر انقلاب صنعتی تشکیل شده است. در سلسله مقالات متعددی دوره نخست(رنسانس) را با محوریت «اومانیسم» تشریح کردیم. در گام دوم، در صدد تشریح مرحله دوم، یعنی عصر اصلاح دینی هستیم که در چند شماره پیش به اجمال به چهار گرایش غالب رابطه دین و مدرنیته در دوران مدرن اشاره‌ای داشتیم، اما به نظر می­رسد پیش از ورود به این چهار گرایش در دوران مدرن، نگاهی اجمالی به پیشینه و تصور خدا و دین در دنیای پیش از عصر مدرن اروپا لازم است؛ چرا که رسوبات انحرافی و شرک‌آلود تصورات اسطوره‌­ای از آنها اثراتی بسیار ژرف در شکل‌گیری این تصور بر جهان مدرن داشته است.
هومر
ادبیات حماسی هومر بر اسطوره‌سازی در باب خدایان استوار است. خدایان هومری، خدایان اشراف غالب و فاتحی هستند که از نظر اخلاقی و ارزشی جای هیچ‌گونه تعریف و تمجیدی ندارند. چنین خدایانی در عین حال مقهور و مغلوب اندیشه‌هایی چون سرنوشت، جبروت و قدیر هستند. یونانی­ها در عصر نوین با الهام از معرفت دینی هومر و خداشناسی او به دوازده «رب‌النوع» اعتقاد داشتند و به آنها «خدایان المپ» و بلندمرتبه می‌گفتند. «زئوس» رب‌الارباب و «خدای رعد و برق» است که به نوبه خود تعداد گوناگونی از رب‌النوع‌ها را تحت نظارت و هدایت خود داشت. در كتاب ايلياد هومر، پهلوانان حماسه هومري خود را وابسته به خدايان احساس مي‌كنند... از اين رو، همه فكر ايشان وقف اين است كه نظر مساعد خدايان را جلب كنند و از خشم آنان مصون بمانند.
هزیود
حماسه‌سرای دیگر یونانی که شعرهای ملی ـ مذهبی خود را مابین سال‌های 7۰0 تا 7۵0 پیش از میلاد سروده است، «هزیود» نام دارد. از جمله اشعار دینی هزیود می­‌توان شعر او تحت عنوان «خدازایی» را نام برد که به تبارنامه شمار فراوانی از خدایانی را ترسیم و تبیین می‌کند یونانی­ها در عصر باستان می‌پرستیدند. بشرانگاری خدایان از دیدگاه خدایان نخستین نوع رویکرد مردم به چندگانه‌پرستی و توصیف این رویکرد را نشان می‌دهد. هزیود مانند همتای خود هومر از خدایان موجوداتی انسان‌وار که در دلاوری، توانایی و موفقیت در برخورد با دشواری­ها و نابسامانی­ها از انسان­ها برتر بودند، ترسیم کرده است. چنین خدایانی بالتبع از خلق‌وخوی انسانی برخوردار بودند و حتی میان انسان‌ها آمد و شد می‌کردند و با آنان همزیستی داشتند. به این ترتیب هزیود نیز از موجوداتی سخن می‌گفت که نژادی نیمه‌خدایی و نیمه‌انسانی داشتند و از پیوند خدایان با آدمیان پدید می‌آمدند. در اندیشه دینی هزیود، چهره و جایگاه خدایان یونان چنین ترسیم شده است :««زئوس» خود را در برق آذرخش و غرش تندر نشان می‌داد. «پوسیدون» بر دریا فرمان می‌راند.«دمتر» خدابانوی رویش غلات، «‌هستیا» نگهبان آتشدان‌ها، «هادس» خدای مردگان و «هرا» همسر رشکمند زئوس بود. فرزندان زئوس عبارتند از: «آرس» خدای جنگ، « آپولون » خدای نور « هفائستوس» خدای آتش، «دیونیسوس» خدای شراب »، «آتنا» خدابانوی هنرها و « آفرودیته» خدابانوی عشق.
حکمای سبعه
هر چند اعتقاد به خدايان اسطوره‌اي حتي تا پس از سقراط نيز در ميان يونانيان رايج بود، اما حكماي سبعه (‌بياس، پيتاكوس، كلئبول، ميزون، خيلون و سولون) كه در روزگار خويش دانشمندترين مردم خوانده مي‌شدند، اعتقاد به خدايان و رب‌النوع‌هاي شبيه انسان را پذيرفتند و جريان عالم را به اسباب و علل طبيعي منسوب دانستند. آنها معتقد بودند عناصر و اشيا به هم تبديل مي‌شوند، پس تكثير اشيا واقعي نيست؛ بنابراين مبدأ عامل در اصل يك حقيقت واحد است.
طالس ملطی
در ايونيا (lonia) پل ارتباطي بين‌النهرين و يونان، دانشمندان علوم طبيعي در جست‌وجوي اصل واحدي براي مبدأ هستي بودند. هر چند آنان فيلسوف نبودند و بيشتر عالم علوم طبيعي بودند، اما به دلیل نوع توجه آنها به حقيقت واحد و يافتن منشأ حيات و تفسير و تحولات عالم دچار انديشه‌هاي فلسفي شدند. طالس اهل ملطيه نخستين بنيانگذار اين نوع تفكر شناخته شده است. وي منشأ حيات و هستي را آب مي‌داند و معتقد است آب پر از خدايان است.
آناکسیمندر و آناکسیمنس
آناكسيمندر مبدأ جهان را ماده­اي بي­شكل، ازلي، بي‌زمان و بي­حد مي­داند كه همۀ جهان­ها را فراگرفته است. آناكسيمنس مادةالمواد عالم را هوا مي‌داند؛ چنانكه ملاحظه مي‌شود انديشه اين دانشمند مبتني بر جست‌وجوي يك مبدأ مادي براي جهان است. هر چند آناكسيمندر به نوعي جهش فكري دربارۀ اصل مبدأ هستي مي‌رسد، اما او هم در محدوده ماده باقي مي‌ماند. حتي زماني كه طالس مي­‌گويد آب پر از خدايان است، منظور او نيروهايي شبيه به نيروي جاذبه يا آهن‌رباست، نه اينكه به نوعي تفكر جدايي ماده از امور غير مادي رسيده باشد. در آن زمان بشر با اين انديشه كه امر مادي را از غير ماده جدا كند فاصلۀ بسياري داشته است. شايد بتوان گفت او اولين فيلسوفي است كه يونانيان را به دلیل پرستش خدايان شبيه انسان مورد استهزا قرار مي‌دهد .
کسنوفانس و آناگساگوراس
كسنوفانس از فلاسفۀ الئايي است. او خطاب به يونانيان مي‌گويد: شما مثل گوسفنداني هستيد كه خدا را شبيه به خود مي‌پنداريد. به نظر او اعتقاد به خداياني كه زاییده مي‌شوند، ديوانگي است. از نظر آناگساگوراس مبدأ همه چيز نوس ( nous) است. ویژگی نوس (عقل) آن است كه نامتناهي و قائم به خود و خالص­ترين و لطيف­ترين چيزهاست، اما در عين حال يك امر مادي است. با تمام  اين احوال آناگساگوراس هر وقت در تبيين اينكه چرا هر چيزي ضرورتاًً هست درمي‌ماند، پاي عقل را به ميان مي‌كشد، اما در موارد ديگر هر چيز را به مثابه علت بر عقل مرجح مي‌شمارد.
فیثاغورث
فيثاغورث واحد مطلق را از زوجيت و فرديت و وحدت و كثرت بري مي‌داند. وي عدد را حقيقت اشيا و واحد را حقيقت عدد مي‌خواند. ژان وال معتقد است: در فكر يوناني تصور الوهيت از چند تصور نزديك بدان مانند تصور طبيعت و تصور ضرورت متأثر است. منظور از طبيعت نيروي رشد و نمو و حركت در موجودات است و منظور از ضرورت نيرويي است كه هم بر خدايان حاكم است، هم بر آدميان.
سوفسطائیان
سوفسطائيان با ملاحظه اين همه اختلاف‌نظر در جست‌وجوي مبدأ و اصل و حقيقت هستي به اين انديشه رسيدند كه حقيقت وجود ندارد، يا نسبي است. يا واقعيت را منكر شدند و اين انكار به نوعي به انكار خدا نيز مي­‌انجامد. هر چند برخي سوفسطائيان هرگز وجود خدا يا خدايان را انكار نكردند، يا بعضاًً به مسائل اخلاقي پایبند بودند، اما اين انديشه آنان به ايجاد شك و ترديد در وجود علم و دانش و اخلاق و هر حقيقتي منجر مي‌شد .اگر خداوند را موجودی که اصل و مبدأ كه جهان را انتظام مي‌بخشد و برآن سيطره دارد در نظر آوريم بنابراين آتش هراكليتوس، آب طالس، هواي آناكسيمنس، عقل آناگساگوراس در نظر آنان همان خداوند به شمار می‌آیند. این مطلب را با بررسی نظریات سقراط درباره خدا در شماره­ های بعد پی خواهیم گرفت.
 

امامت از اصول مذهب شیعه است و جایگاه رفیعی در فقه و کلام تشیع دارد. به همین دلیل، هر کسی نمی‌تواند جایگاه و منصب امامت را اشغال کند. در واقع، وفق دیدگاه شیعه، تنها کسی می‌تواند منصب امامت را تصدی کند و امام امت جامعه اسلامی باشد که واجد سه ویژگی‌ مهم و شرط اساسی باشد. این شرایط عبارتند از:
۱ ـ امام باید از هرگونه خطا، اشتباه و گناهی معصوم باشد؛
۲ـ امام باید از جانب خدا و پیامبر(ص) منصوص و منصوب باشد؛
۳ـ امام باید دارای علم غیب بوده و در صفات و کمالات انسانی سرآمد بنی نوع خود باشد.
در این نوشته به اختصار با نظرات علامه مجلسی درباره شرایط مذکور آشنا خواهیم شد.
درباره عصمت اولواالامر و اهمیت آن، همین نکته بس است که بدانیم عصمت عامل اصلی در مرزبندی میان کلام شیعه و اهل سنت در اسلام شده است. امتناع عامه از پذیرش شرط عصمت در مسئله امامت، ناشی از هراس آنها از بطلان خلافت است. تفاوت جوهری دیدگاه شیعه و سنی درباره امامت، مسائل و حوادث تلخی را در تاریخ سیاسی اسلام، از قبیل غصب خلافت ائمه (علیهم‌السلام)، واقعه عاشورا و سلطنت حاکمان جائر بر سرنوشت سیاسی مسلمانان در پی داشته است.(۱)
علامه مجلسی معتقد است امام باید از آغاز تا پایان عمر از جمیع گناهان کبیره و صغیره معصوم باشد؛ زیرا اولاً اگر چنین شخص واجب‌الاطاعه‌ای که جمیع امور دین و دنیای امت به او وابسته است، معصوم نباشد، غرض از امامت و فواید مترتب بر او حاصل نخواهد شد و پیامدهای منفی زیادی نیز دامن جامعه را خواهد گرفت که خلل در دین، بدعت‌گزاری و ترک احکام حقه دین و اختلاف و تفرقه در بین امت از جمله آنهاست. ثانیاً، قبح عقلی امامت امامی که خود به آنچه به مردم امر می‌کند و از آنچه مردم را نهی می‌کند، پایبند نباشد، سبب می‌شود که بپذیریم، امام باید معصوم باشد. به بیان دیگر؛ «امام امین خداست بر دین و دنیای مردم، پس هرگاه خود در احکام الهی خیانت کند، چگونه قابل امامت خواهد بود؛ بلکه مستحق ملامت خواهد بود.»(۲) آیات الهی در قرآن نیز مؤید این نکته است که امر امامت و خلافت به ظالم و فاسق، یعنی غیرمعصوم نمی‌رسد.
درباره انتصابی بودن امام، علامه مجلسی مانند دیگر متکلمان شیعه، امامت را امری انتصابی معرفی کرده و دلایل نقلی را که مشتمل بر اخبار و احادیث معتبر درباره لزوم تعیین امام از سوی پیامبر(ص) است، ارشاد به حکم عقل می‌داند: «ادله عقلیه و وجوه نقلیه... شاهد است بر اینکه امامت بدون نص‌ الهی نمی‌باشد و صاحب عقل مستقیم به عین‌الیقین می‌داند خداوندی که جمیع جزئیات احکام را بیان فرماید و به عقل مردم نگذارد،‌ البته امر خلافت و امامت را که اعظم امور است و موجب بقای احکام شریعت و صلاح امت و نجات ایشان است، به عقول ضعیفه خلق نخواهد گذاشت.»(۳) مجلسی در بدیهی بودن حکم عقل بر لزوم تعیین جانشین از سوی خدا و رسولش برای حفظ ملت، شریعت، کتاب و سنت و برای محاجه با منکرین این مسئله، مثال عرفی جالب و قابل توجهی که قابل فهم همگان است، نقل می‌کند: «دهقانی که در دهی بیمار شود برای شفقت بر رعیت خود و مزارع خود، یک کسی را تعیین می‌کند و وصیت برای ایشان می‌کند و ضابطی برای متروکات خود تعیین می‌نماید، ّ[اما] پیامبر آخرالزمان از دنیا می‌رود و برای دین، ملت، کتاب، رعیت و امت خود کسی را تعیین نمی‌کند؟ اگر در این باب، عقل حکم نکند در هیچ ّ[امر] بدیهی حکم نخواهد کرد.»(۴)
از دیدگاه تشیع، علم غیب یا علم لدنی از شرایط اساسی امامت و رهبری جامعه اسلامی است. امام به ویژگی‌ها و فلسفه احکام در شرایطی که عقول بشری از احاطه و درک آن عاجز است، علم دارد. به باور مجلسی، احکام دین و دنیای مردم به حکم حاکم وابسته است؛ از این رو، امام باید عالم باشد به احکام دین و واقف باشد بر خصوصیات آیات قرآنی و همچنین بر اخبار نبوی و بالجمله، عالم به جمیع علوم باشد.»(۵) این بحث را در مبحث شرایط و صفات حاکم اسلامی بیشتر بررسی خواهیم کرد.