سرمقاله

یادداشت
علی رئوفی

ظالم گردنکش!
رئیس‌جمهور آمریکا اندکی پس از نشست مسقط که وزیران خارجه ایران و آمریکا و خانم اشتون هماهنگ‌کننده مذاکرات هسته‌ای اتحادیه اروپا در آن درباره مسائل هسته‌ای ایران با یکدیگر گفت‌وگو کردند، در نامه‌ای به کنگره، قانون وضعیت ملی اضطراری درباره ایران را به مدت یک سال دیگر تمدید کرد. قانون وضعیت ملی اضطراری در قبال ایران را جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت و دموکرات آمریکا پس از تسخیر لانه جاسوسی در سال ۱۳۵۸ به دست دانشجویان پیرو خط امام وضع کرد. این قانون براساس مفادش پس از یک سال خودبه‌خود از اعتبار ساقط می‌شود، مگر اینکه نود روز پیش از تاریخ انقضای یک‌ساله، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در نامه‌ای به کنگره تمدید آن را اعلام کند. تمدید این نامه در بحبوحه گفت‌وگوهای حساس هسته‌ای برای بسیاری پرسش‌برانگیز شد و به جست‌وجوی یافتن ارتباط این تمدید با روند گفت‌وگوهای جاری برآمدند. اوباما در این نامه ابتدا به یک وضعیت کلی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «روابط با ایران هنوز به حالت عادی باز نگشته است.» و پس از آن با عباراتی ارتباط این تمدید با روند گفت‌وگوهای هسته‌ای را چنین بازگو می‌کند: «اگرچه این اولین بار در یک دهه گذشته است که توافق ژنو عقب‌نشینی در بخش‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران را ممکن کرده است، اما از آنجایی که برخی اقدامات و سیاست‌های دولت ایران با منافع آمریکا در منطقه مخالف است و برای امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا تهدیدی غیر متعارف و جدی است. وضعیت اضطراری در قبال ایران و تحریم‌های جامع علیه این کشور ادامه خواهد یافت.» با اینکه تمدید این قانون در طول ۳۵ سال گذشته ادامه یافته و به یکی از وظایف نمادین رئیسان جمهوری آمریکا تبدیل شده و با گذشت زمان تا حد زیادی کارکردهای اولیه‌اش را از دست داده و ایران با هوشمندی راه‌های مختلف جبران آن را پیدا کرده، اوباما با نامه اخیر تمدیدها درصدد استفاده بیشتری از آن برآمده است. وی از یک سو ابتدا با اشاره به توافق نامه ژنو یک بار دیگر موفقیتش را به رخ رقبا و مخالفانش کشید و زیرکانه به آنها فهماند او کسی است که توانست وضعیت یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل خارجی آمریکا را تا حدی مهار کند و از سوی دیگر هم به آنچه که سبب وضع این قانون شد اشاره می‌کند و آن مسائل را همچنان پا برجا می‌داند تا اهرم فشار دیگری برای در تنگنا قرار دادن ایران در روند گفت‌وگوها باشد. حال باید پرسید آیا تمدید این قانون فشار جدی بر ایران وارد می‌سازد یا خیر و اگر پاسخ منفی است؛ پس چرا اوباما این قانون را تمدید کرد؟
به نظر می‌رسد تمدید این قانون کهنه شده و از رمق افتاده که ظاهراً ارزش تاریخی و نمادینی که پیدا کرده بیش از ارزش کارکردی آن است، فشار چندانی به ایران وارد نمی‌کند و تأثیر چندانی نیز در روند گفت‌وگوها ندارد و احتمالاً هر فرد دیگری نیز به جای اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا بود آن را تمدید می‌کرد؛ زیرا تمدید نشدن آن در وضع حاضر در داخل انتقادهای زیادی را متوجه اوباما می‌ساخت بدون آنکه تأثیر محسوس و جدی بر مواضع و تصمیمات هسته‌ای ایران داشته باشد؛ اما از منظری دیگر این تمدید باید توجه ایران را به دو نکته جلب کند؛
یکی توجه گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران که هنگام مذاکرات درباره تحریم‌ها به یاد داشته باشند لغو این قانون را در کنار لغو سایر تحریم‌های شناخته‌شده خواستار باشند و مراقب باشند این قانون از قلم نیفتد و دیگر اینکه از فرصت تبلیغاتی که این تمدید فراهم کرده استفاده حداکثری شود.
در این‌باره می‌توان بیشتر بر این موضوع متمرکز شد که کنگره و رئیس‌جمهور وقت آمریکا با همکاری در تصویب این قانون ظالمانه که به رئیس‌جمهور آمریکا اجازه می‌دهد بر مبنای تشخیص خود ظالمانه‌ترین اجحاف‌ها را بر کشوری که بر او شوریده روا دارد، با نام قانون بی‌قانونی‌ترین رفتارها را با ملت ایران داشته‌ و بیشترین خسارات مادی و معنوی را به این کشور وارد ساخته است و این چیزی نیست که حتی با فرض توافق هسته‌ای از خاطر مردم ایران زدوده شود. اگر دولت‌های گوناگون آمریکا عامل ظلم‌هایی هستند که به ایران شده و مردم آمریکا از آن مبرا هستند که قاعدتاً هم باید اینگونه باشد، دولت‌های بعدی که بخشی از جریان پیوسته دولت در آمریکا هستند باید پاسخگوی این ظلم‌های آلوده به جنایات باشند و تاوان آن را هم بدهند. مقامات گذشته و حال آمریکا با پیش گرفتن رویه ظالمانه بدهکاری‌های دولت‌های بعدی آمریکا به ایران را چنان هنگفت کرده‌اند که به نظر نمی‌رسد توان تسویه آن را با مردم ایران داشته باشند. پیوستگی تنفر نو شونده سی‌وپنج‌ساله مردم ایران از دولت‌های آمریکا شاهد گویا و قدرتمند این ادعا است. اگر برخی در داخل و خارج به اشتباه معتقدند این ویژگی تنفر از آمریکا به مسائل پس از انقلاب اسلامی محدود می‌شود، سخت در اشتباهند، چراکه مردم ایران همچنان با یادآوری کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تنفر از آمریکا در وجودشان به جوشش می‌آید. بنابراین باید خوب به یاد سپرد که آینده از دل زمان حال بیرون می‌آید و حال متنفر از آمریکا حتماً زایشگر آینده بیزار از آمریکا است که باید از اصول سیاست خارجی ایران و دیپلماسی عمومی ایرانیان باقی بماند. تاریخ ایران نشان داده مردم این خطه شاید از نادمان معترف بگذرند اما هیچ‌گاه از ظالمان گردنکش نخواهند گذشت.
 

---

الزامات دیپلماسی موفق از نگاه امام خامنه‌ای
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در دیدار مسئولان وزارت خارجه (۲۲/۵/۱۳۹۳) در بخشی از بیانات‌شان به بررسی الزامات دیپلماسی موفق پرداختند. پایگاه اطلاع‌رسانی به‌تازگی شروط و الزامات دیپلماسی موفق از نگاه رهبر انقلاب را منتشر کرده است که در ادامه می‌آید.

تعیین دقیق و صریح هدف‌ها
تعیین دقیق و صریح هدف‌ها از شروط و لوازم یک دیپلماسی موفق است. برخی اهداف، آرمان‌های بزرگ و ملی هستند، برخی راهبردی و منطقه‌ای به شمار می‌روند و بعضی دیگر مقطعی و موضعی هستند که این اهداف در همه‌ سطوح باید دقیقاًً مشخص باشد تا همه‌ عناصر فعال در دیپلماسی در ستاد و صف، وظایف خود را به‌خوبی بدانند.
( ۲۲/۵/۱۳۹۳)

سازماندهی مناسب با توجه به اهداف دیپلماسی
شرط دوم دیپلماسی موفق «سازماندهی مناسب» است. این سازماندهی باید با نگاه به اهداف و با توجه به قابلیت‌ها انجام شود.
( ۲۲/۵/۱۳۹۳)

برخورداری از صلاحیت‌های دیپلماتیک
شرط دیگر یک دیپلماسی موفق برخورداری از عناصر با صلاحیت است. «هوش و مهارت دیپلماتیک»، «انعطاف در جای لازم»، «نفوذناپذیری در مواقع ضروری»، و «پایبندی صادقانه و عمیق به اهداف» از عناصر «صلاحیت‌های دیپلماتیک» است.
( ۲۲/۵/۱۳۹۳)

برخورداری از هوش دیپلماتیک
هوش دیپلماتیک انسان را قادر می‌سازد اهداف و حرکات طرف‌های مقابل را در مذاکرات و تعاملات پیش‌بینی کند و حرکات خود را با توجه به آن‌ها، برنامه‌ریزی و عملیاتی سازد. (۲۲/۵/۱۳۹۳)
برخورداری از مهارت دیپلماتیک
معنای «مهارت دیپلماتیک» استفاده بموقع و بجا از انعطاف و اقتدار است. معنای دیگر این ویژگی نرمش قهرمانانه است که صلح امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) پرشکوه‌ترین نمونه‌ تاریخی آن به شمار می‌رود. نرمش قهرمانانه برخلاف برخی تفاسیر، معنای واضحی دارد که نمونه‌ آن در مسابقه‌ کشتی نمایان است. در این مسابقه که هدف آن شکست دادن حریف است اگر کسی قدرت داشته باشد، اما انعطاف لازم را در جای خود به کار نگیرد، قطعاًً شکست می‌خورد، اما اگر انعطاف و قدرت را به موقع مورد استفاده قرار دهد پشت حریف را به خاک می‌نشاند. (۲۲/۵/۱۳۹۳)
بنده معتقد به همان چیزی هستم که سال‌ها پیش اسم‌گذاری شد؛ «نرمش قهرمانانه». نرمش در یک جاهایی بسیار لازم است، بسیار خوب است؛ عیبی ندارد، اما این کشتی‌گیری که دارد با حریف خودش کشتی می‌گیرد و یک جاهایی به دلیل فنّی نرمشی نشان می‌دهد، فراموش نکند که طرفش کیست؛ فراموش نکند که مشغول چه کاری است؛ این شرط اصلی است؛ بفهمند که دارند چه‌کار می‌کنند، بدانند که با چه کسی مواجهند، با چه کسی طرفند، آماج حمله‌ طرف آنها کجای مسئله است؛ این را توجّه داشته باشند.(۲۶/۶/۱۳۹۲)
اگر مهارت دیپلماتیک به کار گرفته شود، بسیارى از تهدیدها مى‌تواند به فرصت‌ها تبدیل شود. نه فقط تهدید، تحقّق پیدا نکند، بلکه حتى همان چیزى که نقطه‌ اساسى تهدید محسوب مى‌شود، درست صدوهشتاد درجه عکس، به نقطه‌ فرصت تبدیل شود.(۲۵/۵/۱۳۷۹)

پایبندی عمیق و صادقانه به آرمان‌ها و اهداف
اگر کسی بدون ایمان و باور عمیق به اهداف، در عرصه‌ دیپلماسی فعال باشد، قطعاًً نمی‌تواند موفق شود. عرصه‌ دیپلماسی مانند میدان جنگ است. واقعیت این است که میدان دیپلماسی عرصه پنجه انداختن است و اگر کسی بدون اعتقاد راسخ به هدف، به این کار اقدام کند یا در همان موقعیت و یا در نهایت شکست خواهد خورد. (۲۲/۵/۱۳۹۳)
هرچه‌ بر پایبندی به‌ اصول‌ اسلامی و روش‌های آن‌ بیشتر تأکید بورزید، موفق‌تر خواهید بود. موفقیت‌ امروز دیپلماسی ما که‌ دنیا و حتی مخالفان‌ ما، بدان‌ اذعان‌ دارند، در درجه اول‌ مدیون‌ تقید و پایبندی شما دست‌اندرکاران‌ است‌. این‌ را حفظ کنید. (۳۱/۵/۱۳۶۸)
حرکت ما در جبهه‌ ظریف خطیر بسیار مؤثر دیپلماسی باید حرکتی باشد با این دید و با این نگاه و با توجه به این آرمان‌ها. این خطاست که ما خیال کنیم اگر به مبانی ارزشی خودمان پابند بمانیم، در عالم دیپلماسی عقب می‌مانیم؛ ابداًً. در این دوره‌های مختلف، بوده‌اند کسانی در عرصه‌ دولتی خودمان، در بخش‌هایی از دیپلماسی و غیردیپلماسی و حتّی در بخش‌هایی از روحانیت خودمان که در این مسائل تردید پیدا کردند که حالا پابندی‌های ارزشی ما چقدر اجازه می‌دهد که ما در زمینه‌ دیپلماسی موفق باشیم. نه، ما تجربه کردیم، دیدیم هرچه پابندی ما بیشتر باشد، هیبت جمهوری اسلامی در چشم طرف مقابل بیشتر خواهد شد؛ احترام جمهوری اسلامی در نظر طرف مقابل بیشتر خواهد شد.(۷/۱۰/۱۳۹۰)
تحرک بالا
تحرک فراوان و بی‌وقفه شرط دیگر دیپلماسی موفق است. تحرک بالا لازمه‌ لاینفک دیپلماسی است و باید مورد توجه جدی قرار داشته باشد.
(۲۲/۵/۱۳۹۳)
ما هر چه در زمینه‌ دیپلماسی تحرک‌مان بیشتر باشد، بهتر است. این سفرهای خارجی، ملاقات‌های خوب و گفت‌وگوهای تلفنی، همه‌اش کارهای لازم امروز ماست؛ هر چه حجم و کیفیت اینها را بالا ببرید، بهتر است. مسئله‌ دیپلماسی مهم است.
(۶/۶/۱۳۸۵)
اتکا به نیروی درون‌زا
ما از تحرّک دیپلماسی هم حمایت می‌کنیم. وقتی می‌گوییم از درون بایستی کارها اصلاح بشود، معنایش این نیست که چشم‌مان را ببندیم، تحرّک دیپلماسی نداشته باشیم، با دنیا کار نکنیم؛ چرا، تحرّک دیپلماسی، حضور دیپلماسی کار بسیار لازمی است ـ مسئولینی که این کارها را می‌کنند، بخشی از کارهایند ـ لکن تکیه بایست بر روی مسائل داخلی باشد. در عرصه‌ دیپلماسی هم آن کشوری موفّق است که متّکی باشد به نیروی درون‌زا؛ آن دولتی می‌تواند در پشت میز مذاکره‌ دیپلماسی حرف خودش را سبز بکند و به مقصود و نتایج مورد نظر خودش دست پیدا بکند که متّکی باشد به یک اقتدار درونی، توانایی‌های درونی؛ حساب می‌برند از یک چنین دولتی.
(۱۲/۸/۱۳۹۲)
نظام جمهوری اسلامی اتکالش به خداست ـ دستگاه دیپلماسی ما، فعالیت‌های گوناگون دولت‌های مادر دنیا در محدوده‌ ارتباطات بین‌المللی و فعالیت‌های متعارف سیاسی طبق ارزیابی‌های خود آنها، جزو کشورهای فعال به حساب می‌آید و فعالیت‌های ما موفق به حساب می‌آید ـ در عین حال به هیچ قدرتی، به هیچ دوستی اتکال و اتکا نمی‌کنیم. اتکای ما به نیروی درونی خود ماست که همان ارتباط با خداست، اتکال به خداست؛ متمرکز کردن موهبت‌های الهی است در وجود انسان‌ها، تا بتوان کارآیی آنها را چند برابر کرد؛ این کاری است که امروز بر عهده‌ نظام جمهوری اسلامی است.(۱۴/۲/۱۳۸۷)

برخورداری از روحیه بسیجی
در عرصه‌ دیپلماسی هوشمندی لازم است، ابتکار عمل لازم است، نوع برخورد مبتکرانه لازم است؛ اینها ناشی از همین روحیه‌ انقلابی‌ای است که ما از آن تعبیر می‌کنیم به روحیه‌ بسیجی، روحیه‌ جوان، مبتکر، پیشرو، دارای اعتماد به نفس... دستگاه دیپلماسی هم می‌تواند روحیه‌ بسیجی داشته باشد. اگر این شد، پیروزی حتمی و سریع خواهد شد. (۲۲/۷/۱۳۹۰)

---

یادداشت
مهدی سعیدی

فرصت‌طلبان در شبکه‌هاي اجتماعي
پديده‌اي به نام شبکه‌هاي اجتماعي، روز به روز در حال گسترش و فراگيري است و به سرعت، به مخاطبان و کاربران آن افزوده مي‌شود. اين کاربري از وقتي دچار تحولي اساسي شده است که امکانات سخت‌افزاري براي اتصال به آن از طريق گوشي‌هاي تلفن همراه نيز فراهم آمده و سيستم عامل اندرويد، بستر فني شکل‌گيري شبکه‌هاي اجتماعي چون تانگو، وايبر، واتس‌آپ، تلگرام،ایستاگرام و ... را فراهم آورده است. اين سيستم‌ها ديگر نيازمند به ابزاري چون رايانه نيستند، از این رو، فرد بدون آنکه با کامپيوتر آشنا باشد و يا آنکه مجبور شود در مکان و زماني خاص به شبکه‌هاي اجتماعي متصل شود، به آساني و به‌صورت تمام وقت در حصار اين شبکه‌هاي گوناگون قرار گرفته است!
تداوم افراطي اتصال به آن، تحولي در دنياي ذهني افراد ايجاد مي‌کند و آنان را در شرايطي دگرگون شده در نسبت با دنياي اطراف خود قرار مي‌دهد، وضعيتي ذهني که اغلب، گريزي براي خروج از حصار آن نيست و به تدريج با نوعي اعتياد و وابستگي، «اتصال به شبکه» به عطشي رواني و اقدامي غير ارادي تبديل مي‌‌شود.
اين مختصات برشمرده که تنها گوشه‌اي از دنياي شبکه‌هاي اجتماعي را توصيف مي‌کند و براي شرح مبسوط و شناخت ابعاد آن بايد مطالعات گسترده‌اي داشت، مي‌تواند به‌سادگي مورد سوءاستفاده فرصت‌طلبان و انديشه‌ها و جريان‌هاي انحرافي قرار گيرد که بايد براي آن چاره‌اي انديشيد.
اوج اين بهره‌برداري اپورتونيستي را بايد در عرصه سياسي مشاهده کرد که فرصت‌طلبان تلاش‌هاي همه‌جانبه‌اي را براي به انحراف کشاندن افکار عمومي آغاز کرده‌اند. ميداني که فعاليت در آن، ابعاد، مولفه‌ها و سناريوهاي مختلفي دارد که براي مهار آن بايد به همه زواياي آن آگاهي داشت و برنامه‌ريزي کرد.
يکي از مهم‌ترين سناريوهاي اين عرصه، بهره‌برداري سياسي از حوادث فرهنگي ـ اجتماعي است. نمونه‌هايي از اين قبيل اقدامات را در هفته‌ اخير شاهد بوده‌ايم که ماجراي انتشار خبر فوت خواننده جوان کشور مرحوم مرتضي پاشايي آخرين آن است. در حالي که فقدان پاشايي که يک‌سال با سختي با بيماري سرطان مبارزه کرد، موجب تأسف و تأثر هواداران و علاقه‌مندان وي شده و به احترام وي گرد هم آمده بودند، رسانه‌هاي بيگانه همگام با شبکه‌هاي اجتماعي در اختيار تلاش کردند تا به نحوي، اغراض سياسي خود را وارد کرده و به نحوي از اين تجمعات محدود که اهدافي کاملاً غيرسياسي داشت، بهره‌برداري کنند و اين در حالي است که پدر پاشايي باصراحت مي‌گويد: «پسرم عاشق نظام جمهوري اسلامي بود.» و تأکيد مي‌دارد که : «من و خانواده‌ام همه تا پاي جان براي انقلاب جان‌مان را مي‌دهيم.»
فرصت‌طلبان آنچنان فضا را در دنياي مجازي تنگ کردند که متأسفانه پدر مرحوم پاشايي که در داغ فرزندش مي‌سوزد و طبيعي است که در اين زمان نيازمند تسلاي‌خاطر است، اينچنين با نگراني زبان به گلايه مي‌گشايد که: «شما را به نمازهاي شبي که مرتضي، پسرم مي‌خواند؛ قسم مي‌دهم که با سوءاستفاده، نام پسرم را لکه‌دار نکنيد و روحش را عذاب ندهيد.»
اين عبارات حتماً به مذاق فتنه‌گران خوش نخواهد آمد و دير نخواهد بود که عليه خانواده مرحوم پاشايي و خود وي نيز هجمه‌اي تخريبي راه بيندازند!
اين ماجرا در کنار ديگر ماجراهايي چون جنايت تلخ اسيدپاشي، حکايت از آن دارد که دشمنان اين سرزمين و اين ملت، تلاش مضاعفي را براي مقابله با وحدت ملت ايران و اختلاف‌افکني بين ملت ـ دولت آغاز کرده‌اند که اين بار نه در حول حوادث سياسي همچون داستان فتنه 88، بلکه با محوريت حوادث اجتماعي دنبال مي‌شود. آنها تلاش دارند تا هر تجمعي را سياسي کرده و جهت شعارها را تغيير داده و تعابيري عليه نظام و دولتمردان را در دهان تجمع‌کنندگان بگذارند و در مقابل، بخشي ديگر از جامعه را به رويارويي آنان به صحنه بکشانند. در اين بين، حتي از اباحي‌‌گري و اختلاط دختران و پسران نيز بهره مي‌جويند تا احساسات نيروهاي ارزشي و وفاداران انقلاب را تحريک کنند و از ديگر سو تجمع‌کنندگان را مخالفان انقلاب و ارزش‌ها جلوه دهند و اين در حالي است که اين مسئله، به هيچ وجه مسئله اصلي اين تجمعات نیست.
همه اين ماجرا از دل همان سيستم ارتباطي جديدي بيرون مي‌آيد که هم ظرفيت‌هاي مثبتي به‌طور بالقوه براي آگاه‌سازي جامعه و تقويت همبستگي اجتماعي و فعاليت‌هاي مدني را در درون خود جاي داده است و هم آنکه مي‌تواند در خدمت منافع فرصت‌طلباني قرار گيرد که تنش و اختلاف و درگيري و تقابل در جامعه و نظام سياسي را دنبال مي‌کنند.
مهم‌ترين راه مقابله با چنين آسيب‌هايي، تلاش پيگير براي ترويج فرهنگ صحيح استفاده از اين ابزار در سطح جامعه است. به واقع جامعه‌ دانا و بصير که از نقاط قوت و ضعف چنين ابزارهاي نويني آگاه است، هيچ‌گاه به سادگي فريب شيادان و دغلبازان را نخواهد خورد، از این رو باز هم توپ در زمين متوليان و اصحاب فرهنگ است که متناسب با تحولات تکنولوژيکي بايد بر تلاش خود بيفزايند و افراد جامعه را راهنمايي کنند که اگر چنانچه سستي و کندي بر حرکت آنان سايه افکند و سرعت تحولات از سرعت تلاش‌هاي آنان بيشتر باشد، جامعه از انحراف مصون نخواهد ماند!

---

نكته و نظر

خدای خر نشناس؟!
نکته: می‌گویند، مردی خری داشت که بسیار پیر و لاغر بود و علوفه زیادی می‌خورد و کاری هم نمی‌کرد. در عوض، گاوی هم داشت که بسیار فربه و شیرده بود. یک شب که مرد از دست خرش بسیار شاکی بود، رو به خدا کرد و گفت: بارالها! این خر من را بکش، چرا که از خرج زیادش به تنگ آمده‌ام. صبح که شد، دید گاوش مرده و الاغ زنده است. خیلی عصبانی شد، رو به آسمان کرد و گفت: خدایا! تو بعد از این همه سال خدایی، هنوز بین خر و گاو فرق نمی‌گذاری؟! من مرگ خر را خواستم، تو گاو را کشتی! شخصی که در آنجا حاضر بود، رو به مرد کرد و گفت: «برو خدا را شکر کن که دعایت مستجاب نشد، زیرا اگر خداوند می‌خواست خری را بکشد، باید ابتدا خود تو را می‌کشت، چرا که اگر خر نبودی، خودت آن حیوان زبان‌بسته را رها می‌کردی و دیگر مرگش را از خدا طلب نمی‌کردی!»
نظر: این نکته طنز به خوبی نشان می‌دهد که دعا و درخواست ما از خداوند باید از منطق عقلانی و درست برخوردار باشد، نه اینکه، مانند این مرد ساده‌لوح باشیم! برخی درخواست‌های ما در قالب دعا از آنجا که منطقی نیست، مستجاب نمی‌شود و جالب اینکه از خدا هم طلبکار می‌شویم.

---

اخبار

پیام شفاهی و فوری امام خامنه‌ای به حزب‌الله لبنان
اگر مقاومت پیروز شود به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل می‌شود
روزنامه «السفیر» متن پیامی از رهبر انقلاب را منتشر کرد که در آغاز جنگ ۳۳ روزه از طریق سرلشکر حاج‌قاسم سلیمانی در اختیار سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان قرار گرفته است.
روزنامه «السفیر» لبنان در شماره پنج‌شنبه 22 آبان‌ماه، بخش‌هایی از کتاب «حزب‌الله و دولت لبنان» نوشته حسن فضل‌الله از نمایندگان وابسته به حزب‌الله در پارلمان را منتشر کرد که در آن، متن پیام ارسالی رهبر معظم انقلاب اسلامی به دبیرکل حزب‌الله لبنان آمده است. بر اساس آنچه در کتاب مذکور آمده، «سرلشکر قاسم سلیمانی این پیام شفاهی و فوری را حدود روز دهم جنگ 33 روزه به مقامات حزب‌الله منتقل کرد.» در پیام رهبر معظم انقلاب به نصرالله آمده است: «از خداوند متعال می‌خواهم که شما را حفظ و موفّق بدارد و دست شما را بگیرد و ان‌شاءالله شما را پیروز گرداند؛ بر خداوند متعال توکل کنید و ان‌شاءالله در دنیا هم پیروزی و هم رضایت ذات مقدس الهی را خواهید چشید. من همیشه شما را به پیروزی دعوت می‌کنم.» این پیام می‌افزاید: سلام مرا به تک‌تک برادران برسانید. این جنگ سخت خواهد بود، اما بر خدا توکل کنید و پایداری نمایید؛ ما به پیروزی مقاومت یقین کامل و حتی بیش از یقین داریم. مقاومت پیروز شده و به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل می‌شود. از اطلاعات موجود (در طول جنگ) چنین بر می‌آید که دشمن خود را آماده کرده بود که در آغاز پاییز حمله‌ای را بر ضد شما انجام دهد. اسرائیلی‌ها با توافق آمریکا بدون دلیل یا با به دست آوردن یک بهانه با استفاده از عنصر غافلگیری می‌خواستند این جنگ را آغاز کنند.» رهبر معظم انقلاب اسلامی در این پیام تأکید کردند: «اسرائیل تصمیم به حمله به مقاومت در لبنان داشت و خود را برای آن آماده کرده بود. اسرائیل می‌خواست شما را غافلگیر کند؛ برنامه آنها این بود که نیروی هوایی اسرائیل در طول چند ساعت به هدف‌های متعددی در لبنان حمله هوایی کند و بعد از آن، عملیات زمینی را آغاز کرده و بخشی از جنوب لبنان را اشغال کند و در شهرهای مختلف به شما حمله کرده و روند از بین بردن حزب‌الله را کامل نماید.
این جنگ به‌دنبال آن نبود که در مرزها متوقف شود، بلکه به دنبال تغییر منطقه بود؛ اما اتفاقی که در جریان عملیات اسارت نظامیان اسرائیلی از سوی حزب‌الله افتاد، دانسته یا ندانسته طرح اسرائیل در تکیه بر عنصر غافلگیری را از بین برد و پروژه جنگی[را] که در اوایل پاییز برای لبنان آماده شده بود، ناکام گذاشت؛ این شما بودید که زمان را (به اسرائیل و آمریکا) تحمیل ‌کردید و به‌ این ‌ترتیب آنها اقدامی را که برای آن زمان‌بندی کرده بودند، الآن انجام دادند. این موضوع عنصر غافلگیری را از دست دشمن گرفت. این یکی از الطاف خفیه خداوند متعال در مورد شما بود.»
امام خامنه‌ای در ادامه پیام به دبیرکل حزب‌الله تصریح کردند: «جنگ به علت اسارت دو نظامی انجام نشد، بلکه بخشی از یک پروژه آماده شده بود؛ اما وقتی شما دو نظامی را گرفتید، آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها پیش از اینکه از لحاظ نیرو و تجهیزات برای این جنگ آماده باشند، آن را آغاز کردند؛ آنها خود را در میدان مبارزه دیدند و عنصر غافلگیری را از دست دادند و به ‌این ‌ترتیب، خداوند متعال طرحی را که بسیار بزرگ‌تر از اوضاع کنونی بود، از شما و از لبنان و کل منطقه دور کرد.» در ادامه آمده است: «حزب‌الله تاکنون (زمان ارسال نامه) 10 روز مقاومت کرده است، این در حالی است که دولت‌های عربی در سه روز شکست خوردند؛ این یک پیروزی خوب است، اما باید تلاش خود را ادامه دهید. اسرائیل می‌خواهد مقاومت را از بین ببرد که البته به خواست خداوند هرگز محقّق نخواهد شد. دشمن نگران است و مشکلات زیادی دارد؛ مشکلاتی که کمتر از مشکلات شما نیست، بلکه بزرگ‌تر است. شما در دنیا اسطوره شدید، باید بایستید و به دنیا ثابت کنید که محاسبات آمریکا و اسرائیل اشتباه بود.»
پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به نصرالله به نقل از فضل‌الله اینگونه ادامه می‌یابد: «جنگ شما جنگ سرنوشت‌ساز است؛ جنگی که شبیه جنگ خندق است. در آن زمان هم جنگ سخت و مشکل بود و جان‌ها به لب آمده بود. منافقان می‌گفتند بیایید به خانه‌های‌مان برگردیم، پیروزی الهی که محمد(ص) به ما وعده داده کجاست؟ اما خداوند متعال بعد از پایداری و صبر مؤمنان آنها را پیروز کرد.»
به نوشته السفیر، امام خامنه‌ای در پایان این پیام تأکید کردند: «ما با شما هستیم و در همه حال از شما حمایت خواهیم کرد؛ نگران نباشید. مهم این است که صبر کنید و در برابر این دشمن بایستید. توجه زیادی به مردم داشته باشید، چراکه آنها می‌خواهند مردم را از شما دور کنند. اگر خداوند شما را پیروز گرداند، به قدرتی تبدیل خواهید شد که هیچ نیرویی نمی‌تواند در برابر آن بایستد.»









تذکر آقا سبب شد کتاب «من زنده‌ام» را بنویسم
«معصومه آباد» نویسنده کتاب تحسین‌شده «من زنده‌ام» گفت: در سالگرد ورود آزادگان در مرداد 1391، همراه با تعدادی از برادران آزاده خدمت حضرت آقا مشرف شدیم.
حضرت آقا تعبیرات بسیار زیبایی را درباره خاطرات آزادگان و مستندسازی آنها به عنوان ذخیره ارزشمندی که می‌تواند برای نسل‌های آینده راهگشا باشد، به کار بردند. در آن نشست، از وضعیت ثبت خاطرات اسرا اظهار نارضایتی کردند. ضمن اینکه فرمودند کارهای بسیار ارزشمندی انجام شده است، اما هنوز جا دارد و تعبیر کردند خاطرات اسرا داستان‌های بلندی هستند که بخش کوتاهی از آنها بیان شده است و جا دارد این خاطرات در قالب ادبیات داستانی، نمایشی، شعر، خاطره و... در اختیار نسل آینده قرار بگیرد. ایشان در سه محور، این تکلیف را به دوش آزادگان و اصحاب فرهنگ، هنر و نشر قرار دادند و در پایان فرمودند: «لااقل برای رضای خدا و ثوابش این کار را انجام بدهید.» حضرت آقا این درخواست را آن‌چنان ملتمسانه فرمودند که واقعاًً شرمنده شدم و با شرمندگی از محضر ایشان بیرون آمدم و احساس کردم تکلیفی را سال‌هاست باید انجام می‌دادم و انجام نداده‌ام و امروز باید خودم را آماده کنم. برای همین به‌عنوان کسی که می‌خواهد ادای تکلیف کند، تصمیم جدی درباره این موضوع گرفتم. مطلبی هم نداشتم، تنها چیزهایی که داشتم، مجموعه نامه‌هایی بود که بین من و خانواده در آن مدت ردوبدل شده بود. وقتی نامه‌ها را مرور کردم، خیلی از خاطرات برایم تداعی شد. کتاب در فاصله کوتاهی نوشته شد. گویی سخنرانی دریچه‌ای برای این بود که انبوهی از کلمات که در وجودم تکرار می‌شد، به نثر درآمد و بیرون ریخته شد. اگر دست‌نوشته‌هایم را ملاحظه بفرمایید، متوجه می‌شوید جملات آن چندان با کتابی که خواندید تفاوتی ندارند. همان‌طور که حس کردم و حرف می‌زدم، کتاب را نوشتم. در هنگام زیارت خانه خدا گفتم: خداوندا! این قلم و کلمات در اختیار تو، من می‌نویسم، ولی تو بگو تا بنویسم. بدون اینکه در کش‌وقوس نوشتن یا ننوشتن، یا توانستن یا نتوانستن باشم، احساس می‌کردم می‌توانم بنویسم و کتاب به‌سرعت نوشته شد و از پیچ‌های خطرناک کتاب عبور کردم. وقتی حضرت آقا به این کتاب و قلم، آفرین گفتند خستگی‌ام در رفت و همه رنج‌ها را فراموش کردم. فکر می‌کنم این بزرگ‌ترین افتخار و دستاورد زندگی دنیایی‌ام بوده است. شاید این آفرین، انگیزه بسیار قوی‌ای بود که بتوانم به حوزه نوشتاری دفاع مقدس بیشتر علاقه‌مند شوم و بدان بپردازم.




خوشا به سعادت حاج‌حسن که قلب ولی ‌زمان را تسخیر کرد
«الهام حیدری» همسر شهید طهرانی‌مقدم روایت ماندگار حضور همسر امام خامنه‌ای در منزل شهید را تعریف می‌کند. وی می‌گوید: همسر حضرت آقا برای تسلیت و تسلی دل خانواده به منزل ما آمدند و من فکر می‌کنم این موضوع را اولین‌ بار است که می‌گویم.
مهرماه 91 پس از نماز مغرب و عشا بود که ایشان آمدند خانه ما. پس از مقدمات و حرف‌های مختلفی که بین من و ایشان ردوبدل شد، من خدمت خانم عرض کردم آن روزی که انفجار پادگان و شهادت بچه‌ها اتفاق افتاد، شما کجا بودید؟ واکنش آقا نسبت به این مسئله چطور بود؟ با پاسخ ایشان در واقع صحیح‌ترین خبر را بدون هیچ واسطه‌ای از خود خانم شنیدم. ایشان گفتند که آقا تشریف برده بودند برای صرف غذا سر سفره. ما همین که می‌خواستیم غذا را بخوریم، صدای انفجار آمد. هر دوی‌مان بلند شدیم و از پنجره بیرون را نگاه کردیم. گفتیم شاید در این محوطه و در این اطراف اتفاقی افتاده باشد... ظاهر قضیه اصلاً معلوم نبود. آقا پس از اینکه غذا میل کردند، رفتند برای کارشان از منزل بیرون. شب که آمدند خیلی ناراحت بودند. شاید به‌ندرت ایشان این‌قدر ناراحت بوده‌اند. وقتی من از ایشان پرسیدم چه شده است؟ ایشان گفتند که: «یکی از عزیزترین کسانم را از دست دادم» و همسر آقا آنقدر با تمام وجودش این مطلب را تعریف می‌کرد که چشمان‌شان پر از اشک شده بود. من برای اینکه این جمله ایشان را که از آقا نقل می‌کردند فراموش نکنم، فوری پشت دفترچه‌ام نوشتم چون به حافظه‌ام اعتماد ندارم و گفتم یک وقت کم و زیاد می‌شود. این موضوع برای من خیلی قشنگ و زیبا بود که آقا، حاج‌حسن را به‌عنوان یکی از عزیزترین کسان خودشان معرفی کردند و این تعبیر را برایش به کار بردند. خوشا به سعادت حاج‌حسن که توانست حتی قلب ولایت زمان خودش را تسخیر کند و به دست بیاورد. خیلی حرف بزرگی است. الآن هم گاهی همسر آقا را می‌بینم. ایشان خیلی‌خیلی نسبت به خانواده ما عنایت دارند. خانم حیدری همچنین با اشاره به تلاش‌های شهید طهرانی‌مقدم برای حفظ اطلاعات نظامی گفت: ما در جریان سفرها و کارهای وی نبودیم و اصلاً انگار پایش را از خانه خودش یک قدم آن طرف‌تر نگذاشته بود. هیچ تعریف و صحبتی نداشت.

---

خط خبر

در روضه‌های خانگی زنانه چه می‌گذرد
روضه‌های خانگی از جمله مظاهر دلدادگی مردم ایران به اهل بیت پیامبر اسلام(ص) است که حال‌وهوا و صفای خاص خود را دارد و ظرفیتی عظیم به شمار می‌آید، اما سطحی‌بودن بعضی مطالب مطرح‌شده و گرایش به اعتقادات انحرافی و خرافی از جمله مهم‌ترین مخاطرات برخی روضه‌های خانگی به شمار می‌روند. به‌طور معمول در برخی از این مجالس، از سخنرانان ناشی استفاده می‌شود که سطح سواد آنچنانی ندارند و عمدتاً با تکیه بر مباحث احساساتی سعی در جذب مخاطبان بیشتری دارند. برگزارکنندگان این مجالس باید دقت داشته باشند که باوجود همه فواید روضه‌های خانگی، این روضه‌ها در بستر تاریخی خاصی شکل گرفته‌اند تا با حضور کارشناسان آگاه دینی و روحانیان تا اندازه زیادی از انحرافات و مشکلات پیش‌گفته کاسته شود.

چه چیزی فتنه‌گران را نگران کرده است؟!
پرطرفدارترین راهبرد اصلاح‌طلبان برای ورود به مجلس آینده، تشکیل اتحادی به رهبری هاشمی رفسنجانی، عارف، خاتمی، روحانی و ناطق نوری است. این اتحاد یک مشکل اساسی دارد و آن، اینکه، میزان سهم حقیقی آنها از فهرست انتخاباتی به رهبری این ائتلاف مشخص نیست. به تعبیر دیگر، اصلاح‌طلبان در صورت تشکیل این ائتلاف، دقیقاً نمی‌دانند که چهره‌هایی همچون؛ هاشمی و روحانی و ناطق نوری به شرط حضور در ائتلاف، چه میزان سهم می‌خواهند. نزدیکان خاتمی معتقدند ائتلاف با هاشمی‌رفسنجانی و حسن روحانی و... این فرصت را برای آنها به‌وجود می‌آورد که در زیر پوشش این افراد بتوانند برخی اصلاح‌طلبان نزدیک به خود را از فیلتر شورای نگهبان عبور بدهند. این جریان همچنین معتقد است که ائتلاف با چهره‌های مذکور به نوعی زمینه برای فشار به شورای نگهبان با هدف تأیید افراد مدنظر آنها را برای انتخابات آینده فراهم می‌کند. به‌همین سبب چیزی که بیش از همه اصلاح‌طلبان را این روزها نگران می‌کند، شنیدن اخباری است که حاکی از عزم جدی شورای نگهبان برای مقابله با حضور فتنه‌گران در انتخابات آینده است.

هیئت‌ها باید هیئت باغ گندم را الگوی خود کنند
هیئت «باغ گندم» یزد به‌دنبال قدردانی مقام معظم رهبری از عزاداری‌های این هیئت، قدردانی و تشکر خود را در قالب پیامی به مقام معظم رهبری عرضه کرده است. به گزارش طلوع یزد، مقام معظم رهبری در پیامی به هیئت عزاداری باغ گندم یزد فرموده بودند: «برنامه شما را دیدم، خیلی خوب بود، هم به‌لحاظ سینه‌زنی، هم از لحاظ مداحی و هم از لحاظ دعاهایی که کردید.» در این پیام آمده است: «جان‌نثاران حسینی و ارادتمندان ساحت مبارک آن قائد مکرم، اعضا و مسئولان «هیئت فدائیان ابوالفضل(ع) باغ گندم یزد» با قریب دو قرن قدمت فعالیت مستمر در عزاداری و سوگواری ماه محرم در قالب سینه‌زنی و ذکر مصائب اهل‌بیت(ع) و تبلیغ و ترویج ارزش‌های آیین و فرهنگ عاشورایی، افتخار دارند که در دیار دارالعباده یزد، سهمی کوچک را در خدمت به جامعه اسلامی و استمرار و استقرار سنت سنیه سنواتی بزرگداشت ایام متبرک محرم‌الحرام به‌عهده بگیرند.» کاش هیئت‌های همه شهرستان‌ها مثل هیئت باغ گندم عمل می‌کردند.

مشخصات شیعیان لندنی
شیعیان لندنی اصطلاحی است که به‌تازگی به یک جریان منحرف و افراطی که دارای مشخصات و فعالیت‌های ذیل است گفته می‌شود: 1ـ همان‌هایی هستند که وقتی 15 خرداد شد، امام گفت ما عزاداریم و امسال جشن نیمه شعبان نمی‌گیریم گفتند خمینی(ره) سیاسی است، ما نیمه شعبان را رها نمی‌کنیم. 2ـ گفتند به کوری چشم مراجعی که اهل ولایت نیستند، ما دهه محسنیه و اصلاًً شهر محسنیه می‌گیریم. وقتی گفتم یک روایت از حضرت زهرا(س) بخوانید، بلد نبودند! 3ـ اینها شاه و صدام و داعش را می‌پذیرند، ولی با خمینی و خامنه‌ای و مطهری درگیر می‌شوند. 4ـ اینها به انقلابیون با بغض نگاه می‌کنند. کینه‌ای که به امام خمینی داشتند به شاه نداشتند؛ اصلاًً کینه‌ای نسبت به شاه نداشتند. 5ـ الآن آهنگ‌های مبتذل و لهوی در برخی هیئت‌ها خوانده می‌شود و آهنگ‌های جاز و رپ و راک در برخی هیئت‌ها راه انداخته‌اند. قلاده به گردن می‌اندازند و عوعو می‌کنند. 6ـ و با این کارهای‌شان وهابیت افراطی را علیه شیعیان تحریک می‌کنند.

غربی‌ها و ایرانی‌ها درباره مذاکرات چه فکر می‌کنند؟
بنیاد «کارنگی» نوشت: «بسیاری از کارشناسان غربی معتقدند حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران که با وعده بهبود روابط با غرب روی کار آمده است بیش از دیگران نیازمند دستیابی به توافق است، اما ایرانی‌ها خود معتقدند که در موضعی قوی‌تر قرار دارند و در صورتی‌که بخواهند، می‌توانند میز مذاکره را ترک کنند. آنها زمان را به نفع خود می‌دانند، چون پیدایش داعش در کشور همسایه‌شان عراق که یک کشور شیعه سنی تلقی می‌شد موجب بروز جنگی سنی علیه سنی در کشورهای عربی شده است. از طرفی دیگر آنها باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا را بیشتر نیازمند دستیابی به توافق می‌دانند چون موفقیت‌های وی در عرصه سیاست خارجی کم بوده است و با توجه به ناآرامی‌های کنونی در خاورمیانه، آمریکا خواستار توازن قدرتش و مبارزه با داعش ضمن آشتی با ایران است. از طرفی دیگر در صورت شکست مذاکرات، اوباما با حملات بیشتری در خانه مواجه خواهد بود و کنگره که هم‌اکنون توسط حزب جمهوریخواه احاطه شده است، وی را به ساده‌انگاری و از دست دادن زمان برای به موفقیت رسیدن با ایرانی‌ها متهم خواهد کرد. اما بر خلاف این، ایرانی‌ها با استقبال مواجه شده و به این دلیل که بر خواسته‌شان پافشاری کرده‌اند مورد تقدیر قرار می‌گیرند.»

دستاوردهای ایران از ساخت یک پهپاد
ساخت نمونه ایرانی پهپاد «آرکیو170» آمریکا به دست متخصصان ایرانی، آمریکایی‌ها را در بهت فرو برده است، از یک طرف وزارت خارجه آمریکا آن را غیر واقعی و بدلی دانست و از طرف دیگر روزنامه آمریکایی «کریستین ساینس مانیتور» این سخنان را رد می‌کند و به ضررهایی که آمریکایی‌ها متحمل شده‌اند می‌پردازد و می‌نویسد: اقدام ایران در فرونشاندن پهپاد آمریکایی پیشتر نگرانی واشنگتن را به همراه داشت. 1ـ اینک ایران با نمایش این پهپاد قابلیت خود در فناوری ساخت این نوع هواپیما‌ها را نشان می‌دهد. 2ـ توانایی ایران در فرو نشاندن سالم این پهپاد و بهره‌برداری از فناوری تجسسی آمریکا همچنین مورد توجه روسیه و چین نیز قرار گرفت. ۳ـ ایران به‌تدریج وارد سامانه موقعیت‌یاب جهانی این هواپیما شد. 4ـ واشنگتن با از دست دادن این پهپاد دو قرارداد 47 میلیون دلاری را که برای بهبود سامانه نظامی موقعیت‌یاب آرکیو 170 هزینه کرده بود، از دست داد. کریستین ساینس مانیتور در خاتمه نوشت: «دیوید سنسیوتی» کارشناس امور هوایی نیز در واکنش به این مسئله گفت: تصاویر نمایش داده شده، واقعی بود؛ البته نحوه نشست و برخاست این هواپیما چیزی فراتر از یک پهپاد بود.

دیکته پر غلط آژانس
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاعات خود درباره ذخایر گاز اورانیوم با غنای پنج درصد ایران را اصلاح و مقدار آن را با ۱۰۰ کیلوگرم کاهش نسبت به گزارش پیشین اعلام کرد! در آخرین گزارش مدیرکل آژانس درباره ایران، میزان ذخایر اورانیوم کمتر از 5 درصد ایران 8 هزارو 390 کیلوگرم عنوان شده بود که آژانس در اصلاحیه خود اعلام کرد این رقم 8 هزارو 290 کیلوگرم بوده است. همچنین تعداد سانتریفیوژهای IR6، نوزده ماشین عنوان شده بود در حالی که در اصلاحیه اعلام شده است این تعداد 9 ماشین بوده است. به نظر می‌رسد آژانس گزارش خود درباره ایران را با توجه به برگزاری مذاکرات ایران و گروه 1+5 و نیز مذاکرات سه‌جانبه وزیران خارجه ایران و آمریکا با حضور کاترین اشتون که معمولاً یک هفته پیش از نشست فصلی منتشر می‌شود چند روز زودتر و برای تأثیرگذاری بر مذاکرات منتشر کرده است که شاهد چنین اشتباه فاحشی در گزارش بالاترین نهاد تخصصی هسته‌ای بین‌المللی بودیم.

چرا بعضی نمایندگان برخی طرح‌ها را نمی‌خوانند؟!
نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از روند بی‌دقتی برخی نمایندگان مجلس در امضای طرح‌ها و یا استیضاح‌ها انتقاد کرد. منصور حقیقت‌پور در پاسخ به این پرسش که چرا نمایندگان در امضای طرح‌ها معمولاً پشیمان می‌شوند، اظهار کرد: بیشترین علت در این پشیمان‌شدن‌ها از آنجایی نشئت می‌گیرد که نماینده امضاکننده، طرح را به‌دقت نمی‌خواند یا اصلاً آن را بررسی نمی‌کند. وی در پاسخ به این پرسش که علت نخواندن طرح‌ها یا دقت نداشتن در بررسی طرح‌ها مربوط به چه مسئله‌ای می‌شود، گفت: این موضوع به دلیل آن است که نماینده با همکاران خود رودربایستی دارد و فکر می‌کند که اگر طرح را امضا نکند، مرتکب کار غیر اخلاقی شده است، در حالی‌که چنین نیست.

---

یادداشت
بهروز کماندار

تولد ایرانی یک هواپیمای آمریکایی!
حدود سه سال پیش انتشار خبری در ایران، پیکره پنتاگون، وزارت جنگ آمریکا و کاخ سفید، دولت این کشور را به لرزه انداخت. مضمون خبر چنین بود: نیروهای سپاه پاسداران، یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکا با نام ۱۷۰ـ RQ را در شرق این کشور سالم فرود آوردند. پس از اعلام این خبر، آمریکایی‌ها با اینکه به ناپدید شدن چنین هواپیمایی در آسمان افغانستان اعتراف کرده بودند، با توسل به ترفندهایی نمی‌خواستند خبری را که ایران اعلام کرده بود، بپذیرند؛ زیرا این هواپیما از پیشرفته‌ترین هواپیماهای بدون سرنشین ساخت آمریکا و دارای اطلاعات مهمی بود که تاکنون هم افشا نشده است. زمانی که تلاش آمریکایی‌ها برای بازپس‌گیری این هواپیمای متجاوز به نتیجه نرسید و صحبت مهندسی معکوس و ساخت آن در ایران مطرح شد، مقامات آمریکا آن را به سخره گرفتند و امکان آن را منتفی دانستند. هنوز زخم عمیق شکار این هواپیما التیام نیافته بود که هفته گذشته با اعلام خبر ساخت هواپیمای بدون سرنشین ۱۷۰ـ RQ ایرانی با کیفیتی برتر از نوع مشابه آمریکایی، این زخم دوباره سر باز کرد و واکنش آمریکایی‌ها، مشابه واکنش سه سال پیش تکرار شد. آمریکایی‌ها این بار ساخت و پرواز این هواپیما را زیر سوال بردند؛ اما این بار نیز چون گذشته حقیقت نزد ایرانیان بود و آمریکایی‌ها دست بسته باید تسلیم آنچه می‌شدند که ایرانیان ادعا و عرضه ‌کردند. تولد این هواپیما در میان کشاکش جدی ایران و آمریکا تاریخی است و باید آن را تبریک گفت.

---

بزرگنمایی اختلاف مجلس و دولت به بهانه معرفی وزیر علوم
حسین عبداللهی فر

بزرگنمایی اختلاف میان مجلس و دولت پروژه‌ای است که با اهداف انتخاباتی از سوی روزنامه‌های وابسته به یک جناح سیاسی دنبال می‌شود. آنچه در این هفته به عنوان سوژه انتخاب شده معرفی فخرالدین احمدی‌دانش آشتیانی برای تصدی وزارت علوم است. مرور صفحات اول روزنامه‌های چهارشنبه(۲۱/۸) گواه این مدعاست.
«شرق» در این رابطه «جولان پیامک‌ها در بهارستان» را تیتر اول خود برگزید و نوشت: «هنوز نماینده‌ها به صحن مجلس نیامده‌اند که پیامک‌ها یکی پس از دیگری از برخی سیاست‌های خاص روی تلفن همراه نمایندگان مخابره می‌شود. پیامک‌ها همگی محتوای مشابهی دارند، گزینه تازه وزارت علوم، باز هم از نگاه برخی که بیرون گود بهارستان نشسته‌اند، منتسب است به آنچه «فتنه» می‌نامند.»
این روزنامه راه‌حل خروج از مشکل میان مجلس و دولت را انتخاب یک وزیر دانشمند معرفی کرد و در سرمقاله‌ای با عنوان «چشم به راه وزیر دانشمند»، نوشت: «عده‌ای مدعی‌اند که رئیس‌جمهور باید کسی را انتخاب کند که از جنس وزیر دولت قبلی نباشد، همان‌طور که در مقابل بیشتر اصحاب مجلس می‌گویند که فرد انتخابی باید از جنس وزیر دولت قبلی باشد و در حوادث 88 فعال نبوده باشد. ... بهتر است به راهی میانه رسید. من راه میانه در این حوزه را انتخاب وزیر دانشمند می‌دانم. انتخاب دانشمند و شخصیت علمی و فرهنگی برای وزارتخانه‌ای که اهل دانش و تخصص است.»
«آفتاب یزد» هم «آشوب پیامکی علیه دولت» را برای تیتر اول خود انتخاب کرد و در تحلیل علت مخالفت نمایندگان مجلس نوشت: «ایستادگی روحانی در سنگر وزارت علوم، صدای تندروها را درآورده است. فریادهای «دو دو» دیروز نمایندگان هنگام قرائت‌نامه معرفی وزیر پیشنهادی را می‌توان نمادی از عصبانیت آنها از ثابت قدم ماندن روحانی بر وعده‌های انتخاباتی خود دانست.»
این روزنامه البته کوتاهی دولت در تعامل با مجلس را پذیرفته و در پاسخ به این پرسش که آیا «دانش رأی اعتماد می‌گیرد؟» از قول یک نماینده مجلس نوشت: «بهتر است که هم دولت در نحوه تعامل خود با مجلس فعال‌تر عمل کند و هم اینکه فراکسیون رهروان ولایت به عنوان گروهی که اکثریت مطلق نمایندگان عضو آن هستند، برخلاف گذشته رأی خود را در این زمینه بیان کند.»
«اعتماد» این موضوع را به تیتر اول خود کشاند و از حرکت اعتراضی برخی نمایندگان به عنوان «آتش تهیه گروه «نه» علیه وزیر پیشنهادی» یاد کرد و نوشت: «سه ساعت تلاش نمایندگان منتقد بی‌نتیجه ماند، رئیس‌جمهور تغییر گزینه پیشنهادی وزارت علوم را نپذیرفت. نامه معرفی فخرالدین احمدی‌دانش آشتیانی به مجلس ساعت 11 گشوده شد. نمایندگان اما از شب پیش خبر داشتند گزینه دولتی‌ها کیست. رأی‌شان هم از همان شب قبل مشخص شده بود؛ مخالفت با گزینه دولت. منتقدان حتی نگذاشتند کار به رایزنی دولتی‌ها بکشد و یک رأی اعتماد دیگر را از همان لحظه باز شدن نامه معرفی وزیر پیشنهادی به رخ دولت کشیدند.»
«شهروند»؛ «چهارمین نامزد وزارت علوم نیامده جواب منفی شنید» را تیتر کرد و از قول یک نماینده مجلس نوشت: «آقای آشتیانی تا آنجا که ما می‌دانیم رفیق صمیمی مصطفی معین، وزیرعلوم دولت اصلاحات است، اما فارغ از این حرف‌ها به نظر من جو کلی مجلس با او موافق نیست، زیرا مجلس فکر می‌کند دولت دست به اجرای یک سناریوی از پیش تعیین شده زده است و می‌خواهد ناکامی در توافق هسته‌ای را با حاشیه‌سازی در مجلس جبران کند.»
«مردم‌سالاری» با برجسته کردن «واکنش زودهنگام نمایندگان افراطی به وزیر پیشنهادی علوم»، نوشت: «دولت یازدهم تاکنون چهار نفر را به عنوان وزیر علوم به مجلس معرفی کرده است، اما فقط یکی از این افراد توانسته از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد بگیرد.»
این روزنامه همچنین در یادداشتی به واکاوی علل مخالفت نمایندگان مجلس با وزیر پیشنهادی دولت پرداخت و در تحلیلی عجیب با عنوان «حمله بهترین دفاع اصولگرایان بود»، نوشت: «همگان می‌دانند دولت گذشته در مورد رعایت اصول سیاسی، اقتصادی و مدیریتی سوابق منفی بسیاری در توشه دارد و بر هیچ کس پوشیده نیست که هنوز برخی عناصر دولت گذشته در پیکره این مجلس و ارگان‌ها وجود دارند، پس برای همین این افراد حمله را بهترین دفاع از خود می‌دانند.»
«دکتر «زلزله» به بهارستان معرفی شد» تیتری بود که روزنامه «آرمان» در این روز انتخاب کرد و نوشت: «پیش‌لرزه‌های معرفی فخرالدین احمدی‌دانش از شب قبل که معرفی او به مجلس حتمی شد، آغاز گردید و اس‌ام‌اس‌ها بود که به گوشی تلفن همراه مخاطبان ارسال می‌شد. محتوایش هم اتهام‌زنی به این پیشنهاد بود و جالب اینکه با امضای یک گروه دانشجویی ارسال می‌شد.»
این اقدام دولت و مجلس در روزنامه‌های اصولگرا هم بازتاب داشت. «وطن امروز» معرفی احمدی‌دانش آشتیانی به مجلس را «ادامه شوخی روحانی با مجلس» خواند و «کیهان» در ستون اخبار ویژه خود نوشت: «نامزد تصدی وزارت علوم بسیج را با سربازان شاه مقایسه کرده بود.»
«رسالت» هم تیتر «وزیر علوم بدون تعامل با مجلس معرفی شد» را انتخاب کرد و «جوان» با اشاره به 27 آبان روز جلسه بررسی رأی‌اعتماد به وزیر علوم، نوشت: «در حالی که همه منتظر چهره‌ای علمی برای تصدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات بودند، معرفی فخرالدین احمدی‌دانش آشتیانی به عنوان وزیر پیشنهادی جدید، ابهامات موجود درخصوص وضعیت فعلی و آینده این دستگاه کشور را دو چندان کرد. بررسی نشانه‌های اولیه از چهره معرفی شده نشان می‌دهد خاستگاه سیاسی وی نزدیک به طیف تندرویی است که در دوره موسوم به دوم خرداد بر مدیریت آموزش عالی کشور مسلط بوده و از هیچ آتش‌افروزی سیاسی در محیط دانشگاه فروگذار نکرده‌اند.»

---

مرورى بر يك رخداد
علی موحد

گشایش فصل جدید در روابط ایران و آذربایجان
دكتر حسن روحاني، رئيس‌جمهوري اسلامي ايران چهارشنبه هفته گذشته براي سفري دو روزه، راهي جمهوري آذربايجان شد. وي در اين سفر ضمن ديدار با الهام علي‌اف، رئيس‌جمهور آذربايجان، ديدارهايي نيز با ايرانيان مقيم آذربايجان و نيز تجار و بازرگانان داشت.
از سال گذشته تاکنون چهار نوبت رؤساي جمهور دو كشور، دیدار و مذاکره داشته‌اند و در این دیدارها سعی شده گام‌به‌گام روابط و مناسبات دو کشور به‌هم نزدیک‌تر شود. در جریان این سفر، شش سند همکاری در بخش‌های مختلف به امضا رسید و رؤسای جمهور دو کشور در خصوص گسترش بیش‌ازپیش روابط تهران- باکو در بخش‌های مختلف، به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی، انرژی، محیط‌زیست،‌ راه‌آهن، کریدور شمال- جنوب و همکاری‌های چندجانبه و همچنین مسائل سیاسی و منطقه‌ای، مذاکرات مفصلی انجام دادند و به توافق دست پیدا كردند.
لازم به ذكر است رئیس‌جمهوری هنگام ورود به تهران اعلام کرد: «در گفت‌وگو با همتای آذربایجانی خود در خصوص مسائل بانکی، عوارض گمرکی و موضوعات مرزی و تعدیل تعرفه‌ها توافقات کلی انجام شد و مقرر گردید، نتایج نهایی از سوی هیئت‌های دو کشور در این زمینه‌ها حاصل شود.»
سفر آقای دکتر روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان به جمهوری آذربایجان را می‌توان فصل جدیدی در روند توسعه روابط دو کشور تلقی کرد. ایران یکی از همسایگان جنوبی جمهوری آذربایجان است. دو کشور با حدود 618 کیلومتر مرز خاکی، ارزش‌های مشترک تاریخی، دینی، مذهبی، فرهنگی و حتی زبانی دارند. عضویت دو کشور در سازمان‌های منطقه‌ای مانند سازمان همکاری‌های اسلامی و اکو، شاخص مهمی است که دو کشور را به هم وابسته و پیوسته می‌کند. جمهوری آذربایجان دروازه ورود به منطقه قفقاز است و از این‌رو بیش از دیگران، توجه ایران را به خود معطوف می‌کند.
در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل، ایران محور اتصال جمهوری آذربایجان به آب‌های گرم خلیج‌فارس قلمداد می‌شود و به همین سبب، تسریع در احداث راه‌آهن قزوین- رشت- آستارا و اتصال آن به جمهوری آذربایجان مورد تأکید دولت‌های دو کشور است. راه‌آهن قزوین- رشت- آستارا فرصتی برای ایجاد تکمیل کریدور شمال به جنوب و اتصال منطقه به اروپا از طریق کشورهای حاشیه دریای خزر است. کارشناسان امور سیاسی معتقدند ارتباط بین کشورها زمانی شکل گرفته و تقویت می‌شود که اراده سیاسی مقامات عالی به‌ویژه رؤسای جمهوری بر حرکت در مسیر توسعه روابط استوار باشد و به‌طور طبیعی، اگر این اراده وجود نداشته باشد، ارتباط در سایر حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی نیز شکل نمی‌گیرد.
شواهد نشان می‌دهد که امروز اراده سیاسی ایران و جمهوری آذربایجان بر تقویت مناسبات استوار است و در سایه این امر، فرصت مطلوب برای تهران و باکو فراهم شده تا روابط خود را تحکیم بخشند. دیدار سازنده رؤسای جمهوری دو کشور در حاشیه چهل‌وچهارمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در داووس، سفر آقای «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهوری آذربایجان به تهران در فروردین 1393، برگزاری کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی در سال جاری و تبادل هیئت‌های عالی‌رتبه از جمله این شواهد است. دو كشور همچنين در حوزه امنيتي نيز توافقاتي داشته‌اند و وزراي دفاع دو كشور ديدارهاي متعددي داشته و توافقنامه‌هايي نيز به امضا رسانده‌اند.
دو كشور در حالي که بر توسعه مناسبات تأکید دارند نباید از تلاش عواملی که مایلند در روابط ایران و جمهوری آذربایجان تنش ایجاد کنند، نیز غافل شوند. در سطح خارجی، عناصری چون رژیم صهیونیستی علاقه‌مند به تداوم روابط دوستانه تهران و باکو نیستند. در داخل جمهوری آذربایجان هم گروه‌هایی به دنبال ایجاد خلل در مناسبات تنگاتنگ ایران و آذربایجان هستند که درایت و هوشیاری مسئولان دو کشور می‌تواند ترفندهای این قبیل عناصر را خنثی کند. در حالي دو كشور مي‌توانند روابط گسترده‌اي داشته‌ باشند كه تصورات سران آذربايجان مبني بر بهره‌گيري از روابط با رژيم صهيونيستي و آمريكا و حتي تقويت روابط با ناتو ابهاماتي را در اراده باكو براي تحقق گسترش همه‌جانبه روابط دو كشور ايجاد كرده است.
گزارش‌ها نشان مي‌دهد كه باكو قرارداد نظامي به مبلغ 6/1 ميليارد دلار با رژيم صهيونيستي امضا کرده و توافقاتي نيز با ناتو و آمريكا داشته است كه تهديدي براي امنيت منطقه و حتي اين كشور مي‌باشد. ايران و آذربايجان به عنوان همسايگان خزر، سهم مهمي در تأمین امنيت و مقابله با نظامي‌شدن آن به دست بيگانگان دارند كه همگرايي امنيتي و نظامي دو كشور مي‌تواند تحقق‌بخش اين امر باشد.
به هر ترتیب، در باب سفر دكتر روحاني به جمهوري آذربايجان مي‌توان گفت كه اين سفر گامي مهم براي توسعه مناسبات دو كشور همسايه است كه مي‌تواند براي هر دو كشور دستاوردهاي بسياري به همراه داشته باشد. رويكرد صادقانه باكو به همگرايي منطقه‌اي و عدم دلبستگي به وعده‌هاي فرامنطقه‌اي مي‌تواند مؤلفه‌اي مهم براي تحقق اين امر باشد كه نقشي قابل تأمل در روابط دو كشور و تحقق صلح و ثبات در منطقه خواهد داشت. 

---

ديپلماسى
فرامرز پارسا

بهانه‌تراشي براي حفظ تحريم‌ها
مهلت چهارماهه براي مذاکرات جمهوري اسلامي ايران و گروه 1+5 درحالی به روزهاي پاياني خود نزديک مي‌شود که زمزمه تمديد مذاکرات به گوش مي‌رسد. در عملکرد کشورهاي غربي يک اصل مشاهده مي‌شود و آن، بهانه‌تراشي‌هاي مکرر اين کشورها براي حفظ بنيان تحريم‌ها همزمان با تمديد مذاکرات است. رفتارهاي غرب از تمايل آنان براي تمديد مذاکرات حکايت دارد، چراکه آنها اوضاع کنوني را راهبردي براي تعليق فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران و خريد زمان براي زدن ضربه‌اي مهم و تأثيرگذار به حقوق هسته‌اي ايرانيان مي‌دانند. نگاه غرب آن است که با استمرار مذاکرات و گسترش دامنه آن در نهايت ايران را به امتياز‌دهي منطقه‌اي با محوريت پذيرش سلطه آمريکا بر منطقه و دست کشيدن از مقاومت منطقه سوق دهند.
در اين ميان يک اصل براي غرب اهميت بسياري دارد و آن، حفظ بنيان تحريم‌ها است، چراکه لغو تحريم‌ها را برابر با الگو شدن ايران در ناکام گذاردن تحريم‌هاي غربي مي‌دانند که براي سياست جهاني غرب خطرناک قلمداد مي‌شود. بر اين اساس است که سران آمريکا تأکيد دارند که در هيچ شرايطي پذيرنده شرط لغو تحريم نيستند و در بهترين حالت به تعليق‌بخشي آن خواهند پرداخت. واژه تعليق يعني آنکه هر زمان که تمايل داشته باشند، تحريم‌ها را اجرايي کنند و حتي گسترش دهند؛ طرحي که قرار دادن ايران در وضعيت هراس براي همراهي طولاني‌مدت با سلطه‌گري غرب است.
در اين ميان، غربي‌ها در کنار ادعاهاي حقوق بشري نظير گزارش احمد شهيد، گزارشگر به‌اصطلاح ويژه سازمان حقوق بشر در امور ايران و طرح اتهامات تروريستي از طريق دادگاه‌هاي آمريکا برآنند تا مؤلفه‌هاي جديدي را براي توجيه ادامه تحريم و شانه خالي کردن از مسئوليت لغو تحريم اجرايي سازند. آنها براي آنکه در برابر افکار عمومي جهان محکوم نشوند از مؤلفه‌ها و ابزارهاي حاشيه‌اي استفاده مي‌کنند تا وانمود کنند که غرب اهل مذاکره است، اما مواضع حاشيه‌اي مانع از تحقق اين امر شده است. جالب و قابل توجه آنکه، آنها به جاي گام برداشتن براي رفع اين موانع، ايران را مسئول اين امر دانسته و عقب‌نشيني ايران از خطوط قرمز را راهکار اجرايي اين مسئله مي‌دانند.
بخشي از اين طراحي را در ادعاهاي اين کشورها مبني بر همراه شدن ايران با غرب در عراق و مقابله با داعش مي‌توان مشاهده کرد. رسانه‌هاي غرب به نقل از مقامات اين کشورها، ادعا مي‌کنند که نتيجه مذاکرات هسته‌اي، همگرايي بيشتر ايران با غرب در عراق بوده که شکست‌هاي بسياري به داعش وارد کرده است.
آنها به افکار عمومي القا مي‌کنند که ايران براي لغو تحريم به اين همگرايي روي آورده و حفظ بنيان تحريم‌ها مي‌تواند زمينه‌ساز همکاري‌هاي بيشتر و در نهايت، نقش مثبت ايران در برقراري امنيت در منطقه شود.
به عبارتي غربي‌ها امنيت منطقه را بهانه استمرار تحريم‌ها قرار داده‌اند. محور ديگر تحرکات غرب را برجسته‌سازي گزارش اخير آمانو، مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تشکيل مي‌دهد. آمانو در اقدامي کاملاً سياسي بر احتمال حرکت ايران در مسير نظامي و عدم همکاري گسترده ايران با آژانس تأکيد کرده است. همزمان با اين ادعاها، مقامات غربي از جمله «جن ‌ساکي» سخنگوي وزارت خارجه آمريکا، ادعا کرده‌اند که طرح اصلي در باب صداقت هسته‌اي ايران، آژانس و نظر آژانس است که مي‌تواند زمينه‌ساز توافق با ايران و مسئله تحريم‌ها شود. غربي‌ها با اين فضاسازي و ادعاي عدم همراهي ايران با آژانس و تمايل اين سازمان بر ادامه تحريم‌ها، سعي در اجراي طرح عدم لغو تحريم‌ها دارند.
محور ديگري که در عملکردهاي غرب به‌ويژه آمريکايي‌ها مشاهده مي‌شود، سوء‌استفاده آنها از تغيير در ساختار کنگره آمريکا است. براساس نتايج منتشر شده، جمهوريخواهان در کنگره آمريکا اکثريت را به دست آورده و حزب‌هاي دموکرات اوباما با شکست مواجه شده‌اند. نکته مهم در اين عرصه آن است که رسانه‌هاي غربي و از جمله شخص اوباما تلاش کرده‌اند تا چنان وانمود کنند که توافق با ايران دشوار شده و در صورت امتياز‌دهي ايران است که مي‌توان کنگره را به پذیرفتن شرايط توافق راضي کرد.
اوباما در اين رابطه مي‌گويد: اگر توافق خوبي در مذاکرات صورت گيرد من براي راضي کردن کنگره اقدام خواهم کرد. رفتارهاي سران آمريکا نشان مي‌دهد که آنها برآنند تا از کنگره به عنوان عامل ادامه تحريم‌ها بهره‌برداري کرده و خود را پاک و مبرا نشان دهند، اين درحالي است که کنگره جديد در سال 2015 فعاليت خود را آغاز مي‌کند، حال آنکه آمريکا و متحدان اروپايي آن در آستانه دور جديد مذاکرات، تحريم‌هاي جديدي را عليه ايران اعمال کرده‌اند که واهي‌بودن نقش کنگره در تحريم‌ها را نشان مي‌دهد.

---

پرونده

ادعای المانیتور درباره تمدید مذاکرات هسته‌ای
پایگاه خبری المانیتور به نقل از یک مقام کشورهای عضو گروه 1+5 ادعا کرده است که به احتمال 50 درصد، مذاکرات هسته‌ای تمدید می‌شود. این پایگاه خبری نوشت: سه روز مذاکره سخت و فشرده میان ایران و گروه 1+5 در عمان در حالی پایان یافت که به‌نظر می‌آید توافقی در آن برای رسیدن به راه‌حل نهایی درباره برنامه‌ هسته‌ای ایران حاصل نشده است، اما دیپلمات‌ها همچنان می‌گویند که دستیابی به این توافق تا ضرب‌الاجل 24 نوامبر امکان‌پذیر است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه و مذاکره‌کننده ارشد این کشور گفت به‌طور معقولانه نسبت به حصول یک توافق تا 24 نوامبر خوش‌بین است، اما اشتباه است که بگوییم پیشرفتی بزرگ حاصل شده است.
توافق تهران و مسكو براي ساخت نيروگاه هسته‌اي
علي‌اكبر صالحي، معاون رئيس‌جمهور و رئيس سازمان انرژي اتمي کشورمان در مورد توافق تهران و مسكو براي ساخت نيروگاه هسته‌ای تأكيد كرد: اقدام دو طرف در امضاي توافقنامه ساخت دو نيروگاه هسته‌اي در شهر بوشهر و امضاي توافقنامه همكاري براي ساخت تأسيسات جديد ديگر در ايران، شراكت راهبردي دو كشور را در آينده در زمينه‌هاي مختلف تقويت مي‌كند. سرگئي كرينكو، رئيس سازمان انرژي اتمي روسيه هم به خبرنگاران گفت: ما به هيچ‌وجه به مذاكرات مسقط چه مرتبط با غني‌سازي اورانيوم چه مسائل ديگر نپرداختيم، بلكه هرچه را پيش از اين توافق شده بود اجرا كرديم و توافقنامه‌هايي در چارچوب قوانين بين‌المللي امضا كرديم. ناظران معتقدند مسكو و تهران با اين اقدام پيام‌هاي واضحي به واشنگتن و غرب مبني بر اينكه دو كشور به تقويت و افزايش همكاري‌ها و شراكت در چارچوب قوانين بين‌المللي ادامه خواهند داد، مي‌دهند.
برنامه هسته‌اي ايران هيچ انحرافي ندارد
رضا نجفی، سفیر و نماینده کشورمان در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از پایان نشست توجیهی فنی آژانس درباره اجرای موافقتنامه پادمان در ایران که در وین مقر آژانس برگزار شد، گفت: در جلساتی که با آژانس داشتیم، آژانس هیچ سند موثقی ارائه نکرد و تا زمانی که سند موثقی نباشد، اتهامات از دید ما بی‌پایه و بی‌اساس است، بنابراین ایران توضیحی برای آن نخواهد داشت.
عربستان به دنبال رقابت هسته‌ای با ایران!
عبدالرحمن الراشد، تحلیلگر روزنامه الشرق‌الاوسط عربستان در مقاله‌ای در این روزنامه با اشاره به برگزاری مذاکرات اخیر میان ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا در عمان نوشت: مذاکرات در عمان نشان می‌دهد که توافق نزدیک است و این توافق در موعد مقرر شده در اواخر ماه جاری (۲۴ نوامبر، ۳ آذر) اعلام می‌شود که اعلام آن تاریخ منطقه خاورمیانه را تغییر خواهد داد. الراشد افزود: در صورتی که ایران به توان هسته‌ای که برای تولید سلاح هسته‌ای برسد دیگر کشورهای منطقه که در صدر آنها عربستان است نیز برای برقرار کردن موازنه هسته‌ای با ایران وارد عمل خواهند شد. وی به شدت از عقب‌نشینی دولت آمریکا مقابل ایران انتقاد و تأکید کرد: اگر مذاکرات به ایران اجازه دهد برنامه هسته‌ای خود را ادامه دهد، عصری خطرناک خاورمیانه را تهدید می‌کند و موازنه قوا به شکل خطرناکی تغییر خواهد کرد.

---

اقتصادى
سعید مهدوی

بانک مرکزی دولتی‌تر از همیشه!
موضوع اداره بانک مرکزی در زمان بررسی برنامه پنجم توسعه (دی‌ماه سال 89) محل اختلاف مجلس شورای اسلامی با دولت وقت بود. پس از آنکه این دو قوا نتوانستند درباره نحوه انتخاب رئیس کل بانک مرکزی به تصمیم واحدی برسند، این موضوع به عنوان معضل به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد. پس از چهار سال بلاتکلیفی، به‌تازگی مجمع تشخیص مصلحت نظام سرنوشت نحوه انتخاب رئیس بانک مرکزی را مشخص کرد. بر اساس مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام از این پس قرار است رئیس کل بانک مرکزی به پیشنهاد وزیر اقتصاد و تأیید هیئت دولت و در نهایت حکم رئیس‌جمهور انتخاب شود. همچنین مدت زمان دوره ریاست کل بانک مرکزی به مدت پنج سال تعیین شده ‌است. مطابق تبصره این مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام چنانچه با روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید بیشتر از یک سال به زمان پایان دوره ریاست رئیس کل بانک مرکزی باقی مانده باشد، رئیس‌جمهور جدید می‌تواند نسبت به تغییر رئیس کل بانک مرکزی اقدام کند. در ادامه، برخی از انتقاداتی که از سوی کارشناسان به این مصوبه وارد است به اختصار ذکر می‌شود.
۱ـ در این حالت اگر دولت با شرایط خاصی مواجه شود قدرت دستوردهی به بانک مرکزی را داشته و در تنظیم سیاست‌های پولی و نهادی که وابسته به آن است اعمال نظر خواهد کرد.
۲ـ در صورت اجرایی شدن مصوبه می‌توان پیش‌بینی کرد حتی به سمتی پیش برویم که در گام سوم ریاست شورای پول و اعتبار نیز در اختیار وزیر اقتصاد قرار گیرد و این اتفاق خوشایندی برای اقتصاد کشور نخواهد بود، چراکه در نهایت کاملاً مدیریت سیاست‌گذاری اقتصادی دولت سیاست‌های پولی را نیز تحت کنترل خود قرار می‌دهد.
۳ـ بانک مرکزی باید جدا از دولت سیاست‌گذاری کند و پاسخگو باشد. تنظیم نظام پولی و بانکی به‌عهده بانک مرکزی است، اما فعلاًً در قبال مجلس پاسخگو نیست. این نهاد باید فراتر از دولت و فرایند عزل و نصبش نیز خارج از روال دولتی باشد.
۴ـ دولت در راستای منافع خود همواره اقدام به اتخاذ سیاست‌هایی می‌کند که بتواند وضعیت را در کوتاه مدت مناسب جلوه دهد و بدون توجه به تبعات تورمی آن، مسئولان بانک مرکزی را مجبور به فراهم کردن سازوکارهایی در جهت اجرای سیاست‌های مصوب و تحمیلی خود می‌کند.
۵ـ یکی از اهداف مجمع تشخیص مصلحت نظام در تصویب این مصوبه این بوده که رئیس کل بانک مرکزی پس از اتمام فعالیت چهار ساله دولت‌ها تغییر نکند؛ اما قید یک تبصره به همین بند این هدف را هم خنثی کرده، چراکه رئیس‌جمهور جدید بلافاصله می‌تواند رئیس کل را تغییر دهد.
۶ـ استقلال بانک مرکزی به معنای جدایی سیاست‌های پولی از سیاست‌های مالی در نظام اقتصادی کشور است که بانک مرکزی را از حوزه تسلط مطلق دولت رها می‌کند و در عین حال، دولت نمی‌تواند به میل خود و به هر میزانی که تشخیص می‌دهد، به استقراض از بانک مرکزی و انتشار پول برای جبران کسری بودجه روی آورد، ولی با این مصوبه این اهداف محقق نخواهند شد.
هر چند که پیش از این مصوبه نیز بانک مرکزی در دولت‌های گذشته به دولت وابسته بوده، اما از طرف دیگر این مصوبه امیدها را برای استقلال این نهاد تأثیرگذار اقتصادی از بین می‌برد. اقتصاد ایران نیازمند بانک مرکزی و رئیس کل مستقل و پاسخگو است تا به دور از گرایش‌های سیاسی و جناحی و بدون اعمال فشار از جانب افراد صاحب قدرت، به وظایف قانونی خود عمل کند، اما متأسفانه مصوبه اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام درخصوص نحوه اداره بانک مرکزی و عزل و نصب ریاست این بانک نه تنها بانک مرکزی را مستقل نکرد، بلکه جایگاه رئیس کل آن بانک را تا سطح یکی از معاونان وزیر اقتصاد تقلیل داد و از همه مهم‌تر اینکه، بانک مرکزی را به حیاط خلوت دولت مبدل می‌کند. 

---

نداى قدس

مشکلات فراوان نظامیان رژیم صهیونیستی
یکی از نتایج پژوهش‌ها در مورد مشکلات نظامیان رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد، وزارت جنگ رژیم صهیونیستی از کاهش شدید نیروهای متخصص رنج می‌برد. پیشتر گردان‌های نظامی صهیونیستی در زمان نیاز شمار بسیار زیادی از نیروهای ذخیره را فرا می‌خواند، اما اکنون جمعیت این گردان‌ها به پایین‌تر از حاشیه امن رسیده است. این به آن معنا است که در زمان اضطرار، کافی نبودن نیروهای ذخیره خطرناک خواهد بود. بر اساس گزارش‌ها، شمار نیروهای کادر ارتش رژیم صهیونیستی نیر به میزان بالایی کاهش یافته است، انتظار می‌رود در طول یک‌سال‌ونیم آینده حدود 4500 نفر از نیروهای کادر اخراج شوند که البته اکثر آنها درجات بالایی خواهند داشت. تقریباً 1800 تن از این افراد تا کنون از کار برکنار شده‌اند. علاوه بر اخراج‌های بی‌شمار، مشکل دیگری که ارتش با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، تبعیض میان افسران صهیونیست است، چرا که بر خلاف افسران ارشد، نیروهای تازه‌وارد، حقوق بسیار پایینی دریافت می‌کنند و شماری از آنها حتی به دنبال شغل دیگر نیز هستند. از مشکلات دیگر نظامیان رژیم صهیونیستی می‌توان به سن بالای فرماندهان در یگان‌های جنگی اشاره کرد.
حماس خود را برای عملیات سخت آماده می‌کند
به گزارش خبرگزاری قدس، شبکه 10 تلویزیون رژیم صهیونیستی در گزارشی با اشاره به عملیات ضدصهیونیستی در تل‌آویو و جنوب کرانه باختری، اعلام کرد که برخی منابع فلسطینی گفته‌اند جنبش مقاومت اسلامی فلسطین(حماس) خود را برای طراحی عملیاتی بزرگ که رژیم صهیونیستی را به لرزه خواهد انداخت، آماده می‌کند.
مؤسسه بزرگ علمی آمریکا پیگیر تحریم رژیم صهیونیستی
یک مؤسسه بزرگ مطالعات خاورمیانه در آمریکا با بیش از 2700 محقق و استاد پیگیر تحریم علمی رژیم صهیونیستی است. رؤسای دانشگاه‌های رژیم صهیونیستی نسبت به طرح تحریم علمی این رژیم از سوی مؤسسه «مسا» (MESA) در آمریکا که در زمینه مطالعات خاورمیانه فعالیت می‌کند، ابراز نگرانی کردند. مؤسسه مسا از مهم‌ترین مؤسسات جهانی پژوهش در زمینه خاورمیانه به شمار می‌رود و بیش از 2700 استاد در این مؤسسه فعالیت می‌کنند. روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارونوت به نقل از «مناحین بن‌ساسون» رئیس اتحادیه رؤسای دانشگاه‌های رژیم صهیونیستی اذعان کرد تحریم علمی پیامدهای خطرناکی برای این رژیم در پی دارد.
به بازرسان حقوق بشر سازمان ملل روادید نمی‌دهیم
رژیم صهیونیستی در بیانیه‌ای رسماً اعلام کرد: «اسرائیل با کمیته تحقیق شورای حقوق بشر سازمان ملل درباره جنگ غزه همکاری نخواهد کرد.» روزنامه یدیعوت آحارونوت هم نوشت که این بازرسان هم‌اکنون در شهر امان پایتخت اردن حضور دارند و همچنان منتظر صدور روادید ورود به سرزمین‌های اشغالی هستند.
خسارت 10 میلیون دلار رژیم صهیونیستی از سنگ‌پرانی!
«محمد قرش» کارشناس اقتصادی فلسطینی می‌گوید: برآوردهای اولیه حاکی از آن است که رژیم صهیونیستی تنها در سه ماه گذشته متحمل 40 میلیون شیکل (8/10 میلیون دلار) زیان اقتصادی در نتیجه سنگ‌پرانی فلسطینیان شده که تنها 30 میلیون شیکل به قطار قدس خسارت وارد شده است. قرش اظهار داشت که این خسارت‌ها شامل کاهش مسافران قطار قدس و هزینه‌های تعمیر قطار در نتیجه سنگ‌پرانی فلسطینیان است. سنگ‌پرانی فلسطینیان خسارت‌های غیرمستقیم زیادی را نیز در بلندمدت در پی خواهد داشت، از جمله کاهش تردد صهیونیست‌ها در بازارهای قدس.

---

نگاه دو
علی حيدری

رسانه‌های پر رونق و رسانه‌های کم‌رونق در نمایشگاه مطبوعات!
بیستمین نمایشگاه مطبوعات، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی هفته گذشته در مصلای امام خمینی(ره) برپا بود. این اولین نمایشگاه مطبوعات دولت یازدهم بود که البته با یک سال تأخیر برگزار شد. درباره نمایشگاه و کم و کیف آن سخن بسیار است که باید در مجالی وسیع‌تر به آن پرداخته شود. اما گذشته از اینکه نمایشگاه امسال آن‌طور که باید مورد استقبال قرار نگرفت و حضور بازدیدکنندگان با سال‌های پیش قابل مقایسه نبود، نکته‌ای که در این یادداشت مدنظر نگارنده است؛ رونق رسانه‌های انقلابی و اصولگرا و بی‌رونقی رسانه‌های موسوم به اصلاح‌طلب و یا به اصطلاح دگراندیش بود. موضوعی که اگر به‌عنوان یک بازدیدکننده هم قدمی در نمایشگاه می‌زدید، می‌توانستید به عینه آن را مشاهده کنید.
تعریف رونق غرفه‌ها، به برپایی دکورها و ساخت‌وسازهای چند ده میلیونی برنمی‌گردد، چراکه روزنامه‌ها و پایگاه‌های جریان اصلاح‌طلبی هم مانند خیلی از غرفه‌های روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های مطرح، دارای طراحی ویژه و در نوع خود دارای جذابیت بصری بودند. بلکه به فعالیت‌ها و برنامه‌هایی است که عموماً با برنامه‌ریزی پیشین در فرصت یک هفته‌ای به اجرا در می‌آید. که دعوت از میهمانان ویژه مانند شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و مسئولان کشور از وزرا و نمایندگان مجلس و مسئولان قضایی گرفته تا فرماندهان نظامی و انتظامی، هنرمندان، ورزشکاران و... از جمله این برنامه‌هاست.
در کنار اینها، برگزاری برخی نشست‌های تخصصی در موضوعات مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای و برپایی مناظره‌ها از بخش‌های جذاب و پر طرفدار در نمایشگاه مطبوعات امسال بود که گاه تا ساعت‌ها جمعیت زیادی از بازدیدکنندگان و حتی اصحاب رسانه‌ها را به غرفه‌های میزبان می‌کشاند و برخی اوقات هم به صحنه وزن‌کشی رقبای سیاسی تبدیل می‌شد.
رسانه‌های کم‌رونق با توجه به اینکه موقعیت‌های خوبی از نظر چینش غرفه در سالن نمایشگاه داشتند، اما آن‌طور که باید مورد توجه بازدیدکنندگان قرار نمی‌گرفتند که همین وضعیت، محصول دو عامل بود؛ اول اینکه به نظر می‌آمد برنامه‌ای برای استفاده از فرصت چند روزه نمایشگاه نداشتند و صرف حضور در نمایشگاه را هدف اصلی خود می‌دانستند، دوم هم اینکه، نشست‌هایی که برگزار می‌کردند موضوع و دغدغه مردم و جوانان نبود، از این‌رو استقبالی هم از آنها نمی‌شد. برای نمونه، برگزاری نشست درباره موضوعاتی چون فتنه88، مذاکرات هسته‌ای و... در بعضی غرفه‌ها، طرفداران زیادی از جریان‌های مختلف سیاسی داشت که واکنش‌های آنها نشان‌دهنده نظرات‌شان در موضوع مورد نظر بود، اما برای نمونه، نشست‌هایی با موضوع وضعیت زنان در جمهوری اسلامی، آزادی رسانه و... که بعضاً حتی با حضور برخی چهره‌های مسئله‌دار سیاسی در غرفه‌های دیگر برگزار می‌شد، فقط با حضور چهار یا پنج نفر از بازدیدکنندگان همراه بود!
به نظر می‌رسد هدف، انگیزه و تلاش دست‌اندرکاران یک رسانه برای پرداختن به موضوعاتی که مورد نظر جامعه مخاطب و به نوعی دغدغه آنها محسوب می‌شود، ارتباط مستقیم با استقبال از آنها دارد. مشکل اصلی به عدم شناخت جامعه مخاطب برمی‌گردد که بخشی از آن به دلیل القائات روانی دشمنان پدید آمده که با نیات و اهداف خاص خود موضوعاتی را به عنوان مشکلات جامعه ایران القا می‌کنند که متأسفانه برخی اوقات داخلی‌ها هم تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند و بخش دیگر به دلیل عدم شناخت واقعی نیاز مخاطب است، چراکه موضوعات را در جمع‌های محدود و چند نفره جست‌وجو می‌کنند، نه در میان یکایک افراد جامعه. مطبوعات و رسانه‌ها باید پژواک واقعی صدای مردم باشند تا بتوانند به رسالت خود جامه عمل بپوشانند و آن روز است که رونق واقعی مطبوعات را نه تنها در نمایشگاه، بلکه در جامعه شاهد خواهیم بود.
 

---

به بهانه برگزاری بیستمین دوره نمایشگاه مطبوعات
نمایشگاهی به دور از شأن مردم، مطبوعات و دولت
سید فخرالدین موسوی

تهران، مصلی بزرگ امام خمینی(ره)، نمایشگاه مطبوعات. بیستمین دوره نمایشگاهی که پس از یک سال وقفه و اما و اگرهای بسیار، سرانجام، 17 آبان‌ماه، با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی آغاز به‌کار کرد تا خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و نشریات مختلف فرصت پیدا کنند یک بار دیگر، بدون ‌واسطه‌ی صفحات روزنامه و پایگاه‌های مجازی، با مخاطبان، علاقه‌مندان و همکاران خود در این حوزه روبه‌رو شوند، به گفت‌وشنود بپردازند و نظرات خود را مطرح کنند چراکه نمایشگاه مطبوعات بیش از آنکه محلی برای تبلیغ و معرفی رسانه‌های نوشتاری باشد، محفلی است برای گفت‌وگوهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی؛ و فرصتی است تا اهالی رسانه با گرایش‌های متفاوت و حتی متضاد، در یک جا گرد آیند و به تضارب آرا بپردازند؛ فرصتی که هفته‌نامه «صبح‌صادق» نیز آن را از دست نداد و با حضور در این نمایشگاه با مخاطبان خود دیدار تازه کرد و از نزدیک، نظرات، انتقادات و دغدغه‌های آنان را شنید.
در گزارش این هفته تلاش شده است تا نگاهی اجمالی به نمایشگاه مطبوعات امسال داشته باشیم و حتی‌المقدور چگونگی برگزاری اولین دوره نمایشگاه مطبوعات در دولت یازدهم را در بوته نقد و بررسی قرار دهیم.

جایگاه رسانه و مسئولیت ما
امروزه دیگر نمی‌توان انکار کرد که ابزار رسانه در کنار شاخص‌هایی مانند جمعیت، وسعت سرزمینی، توان نظامی و... از شاخص‌های اصلی قدرت در جهان به حساب می‌آید. همه ما در گذر زمان به جایگاه و تأثیرگذاری رسانه‌ها در معادلات جهانی، منطقه‌ای و همچنین روند سیاسی داخل کشور واقف شده‌ایم. تجربه‌هایی چون جنجال‌های سیاسی در کشور به کمک روزنامه‌های زنجیره‌ای، غوغاآفرینی رسانه‌های غربی و ضدانقلاب در جریان فتنه ۸۸، موج ضدایرانی رسانه‌های خاص برای ترسیم چهره‌ای خشن و سیاه از جامعه ایران، القای تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای در جهان توسط این رسانه‌ها، تلاش غول‌های رسانه‌ای غرب برای ترویج فرهنگ و سبک زندگی غربی و ده‌‌ها شاهد مثال دیگر که در ذهن همه ما هست، نشان می‌دهد که جایگاه رسانه در جهان امروز، جایگاهی پیشرو و ممتاز است. اهمیتی که پی‌بردن به آن، به‌ویژه برای جریان انقلابی و متدین کشور، تکلیف‌زا است؛ چراکه پیشبرد اهداف عالیه انقلاب اسلامی، گسترش استکبارستیزی، شناخت واقعیت‌های جهان، غالب‌شدن در میدان‌های تقابل با دشمن خارجی و فتنه‌گرهای داخلی، تنها در سایه تسلط بر فضای رسانه‌ای ممکن است.
خطا نیست بگوییم اگر جریان مؤمن، نتواند نبض فضای رسانه را چه در داخل کشور، چه در جامعه بزرگ اسلامی و چه در جهان در دست بگیرد، قطعاً در راه رسیدن به اهداف خود با دشواری‌ روبه‌رو خواهد شد. به تعبیر دیگر می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین تکلیف‌ها و مسئولیت‌های جریان مؤمن و دوستدار انقلاب اسلامی، تسلط بر عرصه رسانه است تا با استفاده از این اشراف رسانه‌ای، با بصیرت‌افزایی، شبهه‌زدایی، رواج امید و تقویت روحیه استقامت در مسیر تحقق آرمان‌های انقلابی خود گام بردارد. حال با توجه به آنچه در این نوشتار آمد، به قاطعیت می‌توان گفت که گردهمایی‌هایی چون نمایشگاه مطبوعات، باید جایگاه بسیار مهمی را در جمهوری اسلامی و میان نیروهای متعهد و انقلابی دارا باشد؛ فرصتی برای دیدار مستقیم با مردم، برای بررسی عملکرد گذشته و تعامل برای دستیابی به اهداف تعریف شده. فرصتی که البته گویا، چندان از آن بهره‌برداری نمی‌شود! و در خلال بی‌نظمی‌ها، برخوردهای تبعیض‌آمیز، سیاسی‌کاری و گاه سطحی‌نگری‌ها این فرصت می‌سوزد.
مسئولیت در برابر نوشتن‌ها
«آزادی مسئولانه» شعار این دوره از نمایشگاه مطبوعات بود. «علی لاریجانی» در مراسم افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات، این شعار را، شعاري مبني بر وظيفه اصلي مطبوعات خواند. همچنین «حسین انتظامی» معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در مقاله‌ای در این باب می‌نویسد: «وقتی رسانه‌ها بر همایش جمعی خود، نام «آزادی مسئولانه» را می‌گذارند به آن معناست که اگر به‌دنبال افزایش فضای آزاد هستند، به‌رغم تصویرسازی غلط مخالفان مطبوعات، آزادی بدون قید و شرط نمی‌خواهند.»
شاید بتوان شعار نمایشگاه امسال را، یکی از نقاط قوت آن دانست. شعاری که یکی از چالش‌های اساسی در فضای رسانه‌ای کشور را مورد توجه قرار داده است. همواره میان رسانه‌های مختلف و دستگاه‌های نظارتی درباره حدود و مرزهای آزادی رسانه‌ها اختلاف نظر وجود داشته و دارد. مرز بین اطلاع‌رسانی و تحریک افکار عمومی، از مرزهایی بسیار دقیق و حساس است که کمی جابه‌جایی و بی‌دقتی درباره آن می‌تواند هزینه بسیاری را بر کشور تحمیل کند. مانند آنچه که به تازگی در سناریوی اسیدپاشی در اصفهان شاهد آن بودیم، در این‌باره باید گفت اگر خوش‌بینانه به واقعه اسیدپاشی نگاه کنیم، برخی رسانه‌های داخلی با توجیه اطلاع‌رسانی درباره آن، در زمین بازی رسانه‌های معاند خارجی و ضدانقلاب قرار گرفتند. این رسانه‌ها با پرداختن بیش از اندازه به ماجرای اسیدپاشی و ایجاد ابهام و تردید در ذهن مردم، اسباب نگرانی را در جامعه فراهم آوردند. اتفاقی که به‌وضوح، خلأ نگاه مسئولانه را در بزنگاه‌هایی این‌گونه نشان می‌داد به‌ شکلی که یک مسئله اجتماعی را به‌ناگاه به یک موضوع هزینه‌دار برای کشور تبدیل می‌کند.
در این مواقع است که حتی برخورد و توبیخ رسانه بی‌مسئولیت نیز نمی‌تواند به رفع نگرانی‌های اجتماعی و آثار زیانبار انتشار افسارگسیخته اخبار کمک کند و تنها راه‌حل این معضل، بلوغ فکری و درک صحیح رسانه‌های کشور و صاحبان قلم است. درکی که می‌تواند زمینه‌ساز آرامش اجتماعی و سیاسی در کشور باشد و جلوی سوءاستفاده دشمنان را نیز بگیرد. البته این بلوغ رسانه‌ای یک روی دیگر نیز دارد و آن، هشدار در برابر کج‌روی‌ها، سوءمدیریت‌ها، فسادها و خلف وعده‌هاست.
یک رسانه آزاد، مسئول و خیرخواه، با خبررسانی به‌موقع، دقیق و هدفمند می‌تواند به پیشرفت کشور و جلوگیری از وارد شدن خسارت به آن کمک کند.
البته، شعار دوره بیستم نمایشگاه مطبوعات، مخالفانی نیز دارد. مجید رضائیان از مؤسسان روزنامه انتخاب در این‌باره می‌نویسد: آزادی بیان حق مسلم مطبوعات در همه جای دنیا است. حالا اگر ما بگوییم قرائت ما از آزادی بیان، آزادی مسئولانه است نیز خلاف واقع نیست، اما نکته مهم این است که نباید با درهم‌آمیختن واژه‌ها برای اصل مهم آزادی بیان در مطبوعات محدودیت ایجاد کرد.» البته وی توضیح نداده است که قید مسئولانه، چه محدودیتی را برای آزادی ایجاد می‌کند!
چراکه آزادی مسئولانه هیچ منافاتی با آزادی بیان ندارد و امری عقلایی و منطقی است، بلکه به موجب آزادی غیرمسئولانه است که مقدسات، ارزش‌ها و هنجارهای یک جامعه به تمسخر یا استهزاء گرفته می‌شود و مورد هجمه قرار می‌گیرد. درست مانند همان کاری که برخی رسانه‌های غربی و صهیونیستی بارها به بهانه آزادی بیان علیه مقدسات اسلام انجام داده و می‌دهند، بماند که همین آزادی به‌اصطلاح بیان، اجازه پرسش درباره افسانه هولوکاست و... را نمی‌دهد.

رفتارهای تبعیض‌آلود
از گوشه و کنار نمایشگاه مطبوعات امسال که برخی رسانه‌ها با عناوینی چون؛ «بی‌برنامه‌ترین و بی‌نظم‌ترین نمایشگاه مطبوعات» به استقبال آن رفتند، زمزمه‌هایی از نارضایتی به گوش رسید. اعتراض‌هایی که در کنار نوع چینش غرفه‌ها و اختصاص امکانات به برخی از رسانه‌های خاص، شائبه نگاه تبعیض‌آلود میان رسانه‌های کشور، به‌ویژه تبعیض نسبت به رسانه‌های ارزشی را قوت بخشید و پرسش‌های زیادی را به ذهن غرفه‌داران و بازدیدکنندگان متبادر ‌کرد. البته ما در این گزارش قصد نام‌بردن از هیچ‌یک از رسانه‌های معترض یا رسانه‌هایی که شامل لطف ویژه شده‌اند، نداریم، اما مشاهدات خبرنگاران هفته‌نامه «صبح‌صادق» و اخبار مندرج در رسانه‌ها، نشان از سوگیری‌های نگران‌کننده‌ای در برخورد برخی از مسئولان برگزاری نمایشگاه مطبوعات می‌دهد. این تبعیض آشکار در حالی اعمال می‌شود که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها درباره تضعیف جریان مؤمن کشور هشدار داده‌اند.

مجالی برای فتنه‌گران
نمایشگاه مطبوعات در سال‌های گذشته همواره مجالی بوده است تا طیف ضدانقلاب و جریان فتنه به حاشیه‌سازی در آن بپردازند. حضور مهدی کروبی و تعدادی از فتنه‌گران به امید استقبال مردم، در نمایشگاه مطبوعات سال 88 نمونه واضح از این تحرک است. نمونه‌ای که نشان می‌دهد این جریان، نمایشگاه مطبوعات را فرصتی برای حضور در عرصه عمومی کشور تلقی کرده و قصد بهره‌برداری از آن دارد. هرچند واکنش مردم در سال 88 به حضور این عناصر در میان مردم نشان داد که این طیف فاقد هرگونه جایگاه اجتماعی است، اما فتنه‌گران گویی، همچنان در توهم به‌سر می‌برند، چراکه در روزهای نمایشگاه خبرهایی از احتمال حضور یکی از سران فتنه در این نمایشگاه منتشر شد. طرح این‌گونه مسائل در فضای عمومی کشور، نشان می‌دهد که این جریان تندرو همواره در تلاش است تا با استفاده از کوچک‌ترین فرصت‌ها و بدون هزینه، خود را مطرح سازد و فتنه‌گران را تطهیر کند و به جامعه بازگرداند؛ که این تلاش‌ها بیش از پیش به هوشیاری مسئولان نیازمند است.

فضای بی‌رونق نمایشگاه
انتظار می‌رفت نمایشگاه مطبوعات که پس از یک‌سال وقفه برپا شده بود، با استقبال زیاد مردم روبه‌رو شود، اما بررسی میدانی و شواهد موجود در نمایشگاه خلاف این انتظار را نشان می‌دهد. موضوعی که در کنار اعتراض غرفه‌داران، تعجب و واکنش زیادی را در فضای مجازی نیز به همراه داشته است. یکی از کاربران فضای مجازی به نام «حاج‌علی» در این‌باره می‌نویسد: «نمايشگاه مطبوعات است يا شهر مردگان! رونق نمايشگاه مطبوعات هر سال كمتر از سال گذشته مى‌شود!» کاربر دیگری نیز در صفحه خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی، درباره حضور خود در نمایشگاه مطبوعات می‌نویسد: «نمایشگاه مطبوعات امسال فوق‌العاده بی‌رونق بود. اصلاً انگار نمایشگاه جای دورافتاده است.» این دو یادداشت، نمونه‌ای از یادداشت‌هایی فراوان درباره سرد بودن فضای حاکم بر نمایشگاه مطبوعات است. روزنامه‌ها و پایگاه‌ها و مراجعه‌کنندگان و بازدیدکنندگان نمایشگاه نیز با عناوینی چون؛ استقبال سرد از نمایشگاه مطبوعات، بی‌رونقی بی‌سابقه نمایشگاه مطبوعات و... از آن یاد کردند. بی‌رونقی‌ای که بسیاری از حاضران در نمایشگاه، آن را نتیجه بی‌برنامگی، عدم اطلاع‌رسانی صحیح و سهل‌انگاری برگزارکنندگان نمایشگاه مطبوعات می‌دانند. البته از پیش نیز این موضوع کاملاً مشخص بود، به همین لحاظ تعدادی از رسانه‌های مطرح مانند روزنامه وطن امروز، پایگاه اینترنتی الف و... از حضور در نمایشگاه انصراف دادند. همچنین از حضور تعدادی از رسانه‌ها به بهانه‌هایی چون نداشتن مجوز و... جلوگیری شد. هفته‌نامه «صبح‌صادق» و پایگاه «بصیرت» نیز در آخرین لحظات در نمایشگاه امسال حضور یابد! در حالی که هفته‌نامه «صبح‌صادق» همواره در دوره‌های گذشته نمایشگاه مطبوعات حضور داشت و هیچ‌گاه شاهد سنگ‌اندازی بر سر راه حضور رسانه‌ها در این گردهمایی نبودیم.

بی‌تدبیری‌‌های بی‌پایان
امسال نیز حاشیه‌های همیشگی نمایشگاه مطبوعات تکرار شد، حاشیه‌هایی که گویی نقطه پایانی برای آنها وجود ندارد. برگزاری نمایشگاه مطبوعات 1393 حتی بیشتر از سال‌های گذشته شاهد اعتراض مردم به نحوه پوشش برخی از غرفه‌داران، پخش ‌نشدن اذان در فضای نمایشگاه و اعتراضاتی از این دست بود. اما انگار مسئولان برگزاری نمایشگاه‌ها در کشور قصد ندارند به اعتراض مردم، جامه عمل بپوشانند. بی‌توجهی که مشخص نیست چرا و با چه نیتی هر ساله تکرار می‌شود! و معلوم نیست کی قرار است این بی‌تدبیری‌ها پایان یابد!
یکی دیگر از حاشیه‌های باورنکردنی نمایشگاه مطبوعات امسال، تلاش برخی رسانه‌ها برای دعوت از افراد سرشناس حاضر در فضای نمایشگاه به غرفه خود بود که موجب خلق صحنه‌های شگفت‌آوری در نمایشگاه شد، چراکه با ورود هر یک از مسئولان یا شخصیت‌های مطرح به نمایشگاه، تعداد زیادی از افراد برای هدایت آن فرد به غرفه خود هجوم می‌بردند! اگرچه قریب به اتفاق رسانه‌ها از این اقدام خودداری می‌کردند، اما برخی رسانه‌ها، تصاویری را در نمایشگاه ایجاد کردند که نه در شأن نمایشگاه مطبوعات و نه در شأن مسئولان و افراد شناخته‌شده در جامعه بود.
نکته ‌قابل توجهی درباره افزایش نقدها بر نمایشگاه امسال وجود دارد، سال گذشته، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با وعده برگزاری یک نمایشگاه باکیفیت و استاندارد در سال 93 از برگزاری نمایشگاه مطبوعات خودداری کرد. بر اساس این قول، اصحاب رسانه منتظر اجرای یک نمایشگاه باکیفیت بودند، اما در عمل چه اتفاقی افتاد؟!
اکنون زمان آن فرا رسیده که از وزیر محترم ارشاد پرسیده شود آیا منظورتان از برگزاری نمایشگاه باکیفیت، این نمایشگاه بود؟ نمایشگاهی که نه‌تنها از دوره‌های گذشته خود بهتر برگزار نشد، بلکه در نگاه بسیاری از رسانه‌ها و بازدیدکنندگان، ضعیف‌ترین دوره نمایشگاه مطبوعات بود.
ما همچنان منتظریم شاهد برگزاری نمایشگاهی منظم‌تر باشیم، نمایشگاهی که با دغدغه‌های مردم، همخوانی بیشتری داشته باشد و بتواند بیش‌ازپیش فضای پیشرفت و بلوغ رسانه‌ای در کشور را فراهم کند. ان‌شاءالله که سال آینده اینگونه باشد.
 

---

نیم نگاه
فتح الله پريشان

تخریب به دلیل ورود به حریم ممنوعه!
هفته گذشته خبر بستری‌شدن خانم «کریستینا فرناندز دکرشنر» در بیمارستان خصوصی در شهر بوئنوس آیرس، به سوژهای برای عقده‌گشایی بی‌بی‌سی، بنگاه سخن‌پراکنی دولت انگلیس علیه رئیس‌جمهوری آرژانتین تبدیل شد و به تبع آن، در سطح شبکه‌های اجتماعی واکنش‌هایی را برانگیخت؛ کاربران شبکه‌های اجتماعی در توئیتر نوشتند: «یک‌بار دیگر او یک کلینیک خصوصی را انتخاب کرد و نه یک بیمارستان دولتی را.» این نوشته با پروپاگاندای خاصی چندین‌بار و با متون مشابه و عکسی مقایسهای از تفاوت بین اتاق کلینیک خصوصی که رئیس‌جمهوری آرژانتین در آن بستری شده با یکی از اتاق‌های بیمارستان «دولتی اوا» پرون منتشر و بحث گستردهای را در این مورد به راه انداخت.
بی‌بی‌سی و سایر شبکه‌های اجتماعی غربی در این عکس و نوشته‌ها، تلاش کردند این نکته را به مخاطبان القا کنند که رئیس‌جمهوری چپگرای آرژانتین با وجود اینکه بارها نظام خدمات درمانی کشورش را ستوده، اما در مورد بستری‌شدن خود با فراموشی مدعای عدالت و مساوات، سراغ بخش خصوصی میرود، اما پرسش این است که بی‌بی‌سی این سرمایه‌گذاری را تنها به‌دلیل ترویج چنین فضیلتها و ارزشهای انسانی فراموش شده در دنیای امروز انجام می‌دهد، یا انگیزه‌های دیگری را می‌توان برایش ذکر کرد؟!
به نظر می‌رسد رفتار رسانه‌ای بی‌بی‌سی نه تنها برای پاسداشت ارزش‌ها نیست؛ بلکه مظهر استانداردهای دوگانه است، برای بی‌بی‌سی درمان در بیمارستان دولتی که محل مراجعه مردم عادی یک کشور است اهمیتی ندارد که اگر داشت به عمل جراحی اخیر مقام معظم رهبری در بیمارستان دولتی شهید رجایی اشاره می‌کرد و با سکوت از کنار آن نمی‌گذشت. این موج فضاسازیها علیه فرناندز به جرم زیرپاگذاشتن خطوط قرمز غرب و آمریکا، انگلیس و فرانسه و رژیم منحوس صهیونیستی و ورود به حریم ممنوعه غرب است که با تراشیدن مستمسک‌های بیشتر و تأثربرانگیزتر و رصد دقیق‌تر و بیشتر رفتارها و گفتارهای داخلی و خارجی فرناندز ادامه هم خواهد داشت تا سناریوی انتقام‌گیری آغاز شده علیه خانم رئیس‌جمهور را کامل‌تر کنند. از این رو، وی باید منتظر اقدامات و عملیات‌های روانی بدتر از این باشد تا برای همگان درس عبرتی باشد که با حیثیت و منافع غربی‌ها و آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها در نیفتند.
اما جرم خانم رئیس‌جمهور به چندی پیش و شصت‌ونهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل برمی‌گردد که از رویکرد ریاکارانه کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا و عملکرد ناعادلانه و دروغ‌پردازانه آنها در خصوص برخورد با داعش و سایر گروه‌های تروریستی پرده برداشت. خانم فرناندز در آن نشست با شجاعت تمام از استانداردهای دوگانه غرب و آمریکا در ایجاد داعش، تقویت و تجهیز آنها به انواع سلاحها و اینک تشکیل ائتلاف به اصطلاح جهانی علیه داعش و سیاست‌های نظام سلطه در ناآرام و ناامن‌سازی منطقه و جهان انتقاد کرد و خشم غرب را برانگیخت. وی در آن سخنرانی با تقبیح نگاه تروریستی غرب به حزب‌الله به عنوان گروهی بزرگ و مقبول برای جامعه موزائیکی لبنان، رداتهام صهیونیسم و استکبار به ایران در باره انفجار مرکز یهودی آمیا در آرژانتین و ارتکاب جنایت جنگی رژیم صهیونیستی مورد تأیید آمریکا در غزه، درباره کشیده‌شدن بحث داعش به سازمان ملل، خاطرنشان کرده بود: «امروز اینجا هستیم تا یک قطعنامه بین‌المللی درباره مجرم‌دانستن گروه داعش و مقابله با آن صادر شود؛ در حالیکه داعش مورد حمایت چند کشور شناخته شده است و شما بهتر از دیگران آنها را می‌شناسید و داعش هم‌پیمان برخی قدرت‌های بزرگ عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد است.»
فضاسازی رسانه‌ای شبکه‌های اجتماعی غربی و پایگاهی چون بی‌بی‌سی که مدعی‌اند رسانه حرفه‌ای و بی‌طرف در کار خبر و تحلیل به شمار میآیند، اگرچه نتیجه طبیعی اظهارنظرات آزادانه و شجاعانه خانم فرناندز در نشستی است که به ظاهر به همه ملت‌های دنیا تعلق دارد و در شهری ابراز می‌شود که فریاد احترام به آزادی بیان و حقوق بشر مسئولان آن، گوش فلک را کر کرده، اما در عین حال اوج استیصال رسانه‌ای غرب را هم نشان می‌دهد که ظرفیت تحمل چیزی را که برای دیگران می‌پسندند برای خود ندارند! اثبات این موضوع خود شکست دیگری برای غرب و پیروزی بزرگی برای جبهه‌ای است که افرادی چون خانم فرناندز در آن قرار می‌گیرند.
 

---

دریچه
گردآوری: اکبرکريمی

صبح صادق هولوکاست انگلیس علیه ایرانیان را بررسی می کند(45)

تحریف تاریخ برای رد گم‌‌کنی!
آری، نهایت خدمت دولت استعماری انگلستان در ایام قحطی به همدانی‌ها همین بود؛ کار طاقت‌فرسای اجباری در کنار دستمزدی اندک که آذوقه‌ای در شهر برای خرید آرد و جو با آن دستمزدهای اندک نیز پیدا نمی‌شد. داناهو در تفسیر این وضعیت می‌گوید: «اما ما روی شخصیت آزمند، خودخواه و بی‌مقدار ایرانی‌ها حسابی باز نکردیم... هیچ‌یک از ایرانی‌ها نمی‌توانند دستان خود را از مال مردم برای مدتی طولانی دور نگه دارند... مردان ایرانی هیچ‌وقت خود را برای خرید نان برای بستگان گرسنه خود به دردسر نمی‌اندازند و ترجیح می‌دهند درآمد خود را در یک میگساری شبانه در یک شیره‌کش‌خانه به باد دهند.»! به دلیل افزایش حجم پول در گردش و کمیابی نان، بهای آن باز هم افزایش یافت. علاوه بر این پرداخت دستمزد به مردان تضمین نمی‌کرد که آن پول به زنان و کودکان می‌رسد. راه حل آن بود که دستمزد کارگران بخشی نقد و بخشی به صورت غذا پرداخت شود. نزدیک به ۲۰۰۰ کارگر به این شکل روزانه تغذیه می‌شدند.» اگر با خوش‌بینی بخواهیم به این کمک‌رسانی انگلیسی‌ها نگاه کنیم، باید بگوییم انگلیسی‌ها تنها می‌توانستند سه یا چهار درصد از ساکنان پنجاه تا هفتاد هزار نفری همدان را از قحطی نجات دهند، لیکن اسناد نشان می‌دهد از کارگران جاده‌ساز روزانه ده‌ها نفر کشته می‌شدند. با وضعیت کمبود آذوقه و گرانی بی‌سابقه، تلاش انگلیسی‌ها برای تغذیه بخور و نمیر کارگران تنها به این دلیل بود که نیروی کار توان کافی تا اتمام عملیات جاده‌ای داشته باشند.
ساوئرد در گزارشی با توضیح اینکه چگونه انگلیسی‌ها آذوقه ایرانیان را غارت می‌کردند، در اثبات بروز قحطی در همدان در پاییز و زمستان سال ۱۲۹۵ هـ .ش تا تابستان سال بعد از سوی قوای انگلیسی می‌آورد: «علی‌رغم ادعاهایی مبتنی‌بر تغذیه نیروهای انگلیسی در ایران از مواد غذایی ارسالی از بین‌النهرین، آنها از منابع محلی ایران تغذیه می‌شدند.» او می‌نویسد: «طی ماه‌های زمستان در این بخش از ایران که خط ارتباطی بغداد ـ خزر هم از آن می‌گذرد، برف نسبتاً سنگینی می‌بارد. راه‌های کوهستانی که از مرز به همدان کشیده شده‌اند، معمولاً در اثر بارش مسدود می‌شوند و آمد و شد بسیار سخت است. در پایان زمستان بارش‌های سنگین، همراه با ذوب‌شدن برف‌ها، استفاده از این جاده‌های نامناسب را سخت می‌کنند. اینها مشکلاتی است که باید انگلیسی‌ها برای نگه‌داشتن نیروهای خود در مسیر خزر در نظر بگیرند و به‌دلیل همین مشکلات تعداد نیروهایی که می‌توان از بغداد تغذیه کرد بسیار محدود است. مضاف بر این، انگلستان برای زمستان و بهار ۱۹۱۷ میلادی نیز همچون سال‌های گذشته اراده‌ای برای واردات آذوقه از بین‌النهرین نشان نداد و به جمع‌آوری آذوقه مورد نیاز از شهرهای ایران اقدام کرد.»
جمع‌آوری مواد غذایی ایران از سوی نیروهای انگلیسی
مأموریت دنسترویل در ایران شامل تهیه آذوقه برای نیروهای انگلیسی که قرار بود به ایران بیایند نیز می‌شد. دنسترویل درباره مشکل آذوقه و خرید غله از سوی انگلیسی‌ها می‌نویسد: «یکی از مواردی که باید مورد توجه قرار می‌گرفت، مشکل آذوقه بود. نیازهای خودمان قابل توجه بود و باید خودمان را هم برای آن تعداد از نیروها که ممکن بود به این قسمت‌ها اعزام شوند، آماده می‌کردیم، در بحبوحه قحطی هولناکی که اینک در اوج قرار داشت، نمی‌خواستم آذوقه را از کشوری تهیه کنم که غذای در دسترس مردم گرسنه‌اش باز هم کمتر می‌شد، اما به‌زودی اطلاعات دقیقی درباره مشکل آذوقه به دست‌مان رسید و دریافتیم که غله و علوفه کافی، البته نه به‌وفور، برای همه وجود دارد؛ اما صرفاً به‌دلیل تأمین قیمت‌های بالاتر، غله و علوفه احتکار شده است. متأسفانه به هر حال در اثر خریدهای کوچک ما(؟!) قیمت‌ها باز هم بالاتر رفت و هر افزایش جزئی به معنای مرگ بسیاری از افراد بود.»

 

---

احزاب سیاسی ایران273
تأليف :عبدالله شمسی

آشنایی با برخی از دیدگاه های حزب اعتماد ملی (26)
سیاست خارجی با رویکرد تنش‌زدایی حزبی

پس از بررسی سیاست‌های داخلی حزب اعتماد ملی به‌ویژه در بعد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، در این شماره با سیاست خارجی این حزب آشنا می‌شویم.

محورهاي سياست خارجي
حزب اعتماد ملي، سياست خارجي را آينه تمام‌نماي سياست داخلي مي‌داند. اين تعريف طولي از سياست خارجي و در نظر گرفتن اهداف، امنيت ملي، پيشرفت و توسعه اقتصادي و... مي‌تواند کشور را از تقابل با ديگر کشورها باز دارد. بر اين مبنا به‌زعم حزب اعتماد ملی اولويت در عرصه سياست خارجي حفظ منافع ملي و حفاظت از هويت اسلامي ـ ايراني است و با هيچ کشور و حکومت قانوني خصومت دائمي نبايد وجود داشته باشد و ملاک در برخورد با کشورها، حفاظت و حراست از منافع کشور و ملت ايران است که از طريق ديپلماسي خلاق و پويا، رفع سوءبرداشت‌ها و با استفاده از دستاوردهاي بشري ميشود ايران اسلامي را به جايگاه شايسته خويش در عرصه جهاني ارتقا داد.(۱)
حزب اعتماد ملي در بيانيه‌هاي مختلف محورهاي سياست خارجي خود را اينگونه برمي‌شمارد:
1 ـ تنش‌زدايي جهاني بر مبناي احترام متقابل و به رسميت شناختن حقوق همه ملل و اقوام؛
2 ـ عقلاني شدن هر چه بيشتر ديپلماسي کشور و اتخاذ سياست‌هاي تأمين‌کننده منافع ملي و پرهيز از استراتژي‌هاي پرهزينه و کم‌سود؛
3 ـ حل مشکل خاورميانه از طريق ايفاي نقش توسط همه عناصر ذي‌نفع به‌ويژه مردم فلسطين و نمايندگان واقعي آنها؛
4 ـ مسئله انرژي هسته‌اي صلح‌آميز از حقوق مسلم همه ملت‌هاي جهان از جمله ملت بزرگ ايران مي‌باشد؛(۲)
5 ـ مخالفت با يک‌جانبه‌گرايي قدرت‌های بزرگ؛
6 ـ تقويت همگرايي منطقه‌اي به‌ويژه بين کشورهاي اسلامي و توجه به دو سازمان مهم کنفرانس اسلامي و سازمان غير متعهدها؛
7 ـ تعامل سازنده و پويا با ساير کشورها و تمدن‌ها و همچنين سازمان‌ها و نهادهاي بين‌المللي؛
8 ـ همزيستي مسالمت‌آميز و احترام متقابل؛
9 ـ تأکيد بر تفاهم، گفت‌وگو؛ مذاکره و مساعي براي حفظ، تحکيم و گسترش صلح؛
10 ـ استفاده از تجارب و امکانات دنياي صنعتي و پيشرفته.(۳)

تنش‌زدايي در سياست خارجی
محوري‌ترين اصل سياست خارجي حزب اعتماد ملي، همان سياست «تنش‌زدايي است» که در دوران سازندگي و دوره اصلاحات پيگيري مي‌شد، با اين تفاوت که در ادبيات حزب بر مسائلي همچون فلسطين، ضديت با رژيم اشغالگر قدس(۴) و تعامل بيشتر با جهان اسلام، نسبت به اصلاح‌طلبان ديگر بيشتر تأکيد شده است. علاوه بر اين مواضع حزب و رهبران آن نسبت به آمريکا سخت‌تر از اصلاح‌طلبان دیگر بود، ولي در خوشبینی رابطه با اروپا اشتراک نظر وجود داشت. اين موضع در ديداری که دبير کل حزب اعتماد ملي با نمایندگان فراکسيون حزب سبز آلمان داشت، به‌خوبی آشکار است. کروبي در اين ديدار اظهار می‌دارد: «جناح‌هاي مختلفي در کشور وجود دارند که همه مواضع ايران را بيان مي‌کنند، اما در اين ميان ذهنيت مردم نسبت به آلمان و فرانسه خوب است، ولي نسبت به آمريکا به‌دليل زورگويي‌هاي آنها نظر منفي وجود دارد، زيرا ملت ايران زير بار زور نمي‌رود.»(۵)
سياست تنش‌زدايي که محور سياست خارجي احزاب اصلاح‌طلبي همچون اعتماد ملي است، هماني است که در دوران سازندگي ابلاغ و اجرا شد، این سیاست به‌دنبال رفع موانع به‌خصوص در حوزه اقتصاد در ارتباط با کشورهاي صنعتي بزرگ از جمله آمريکا و اروپا بود، البته اين وضعيت تنها به رابطه اقتصادي محدود نمي‌شد، بلکه ايجاد روابط سياسي، اقتصادي و حتي فرهنگي در حد گسترده مي‌توانست تأمين‌کننده اهداف اين سياست باشد. اين تلاش از دوران سازندگي شروع شد و در دوران اصلاحات، به‌خصوص در عرصه سياسی شدت گرفت.
اعلام پر سر و صداي سیاست تنش‌زدایی از سوي اصلاح‌طلبان، القاي اين مطلب بود که پیش از روى كار آمدن آنان سياست «تنش‌زايى» و ستيزه‌جويي با دول ديگر، محور سياست خارجي ايران بوده است، اما سياست «تنش زدايى»، موقعيت جمهورى اسلامى ايران را در سطح منطقه‏اى و فرامنطقه‏اى در وضعيت مطلوب قرار داد. از ديد آنان سياست تنش‌زدايى موجب شد که نه تنها پاره‏اى بحران‏هاى جدى در روابط خارجى از جمله بحران در مناسبات با اروپا حل شود، بلكه به ارتقاى اعتبار و تأثيرگذارى ايران در همه سطوح سياست خارجى بينجامد.
اما واقعيت چيز ديگري بود، چنين سياستي به‌جز برخي لفاظي‌هاي تبليغاتي و اقدامات عملي محدود، مورد استقبال غرب، به‌خصوص ايالات متحده قرار نگرفت؛ کف و حداقل خواسته غربي‌ها، تغيير در برخي ساختارها بود که توسط برخي احزاب اصلاح‌طلب دنبال مي‌شد. به همين سبب اين سياست گذرگاهی شد براي نفوذ غربي‌ها در بين بسیاری از اصلاح‌طلبان که در فتنه سال 1388 از آن بهره‌برداري کرد.
البته این رویکرد خوشبینانه گویی به رویه‌ای در بین اصلاح‌طلبان تبدیل شده بود؛ زیرا برخی احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب در زمان حضور در قدرت، با رویکردی مثبت به غرب، هم به لحاظ اندیشه‌ای و هم با گسترش روابط فردی، گروهی و دولتی با غربیان، موجب نفوذ آنها در بین خود شدند. مصادیق عملی این نکته را در مواردی همچون؛ حضور در کنفرانس برلین، ارتباط و ملاقات برخی اصلاح‌طلبان و روزنامه‌نگاران با جورج سورس (پدر انقلاب‌های رنگین)، دعوت برخی نظریه‌پردازان غربی و آموزشهای براندازانه و استحاله فرهنگی توسط آنان به برخی از روزنامه‌نگاران و به اصطلاح روشنفکران و غیره می‌توان مشاهده کرد.(۶)
سياست تنش‌زدايي در داخل هم از سوي اصولگرايان مورد انتقاد قرار داشت، زيرا اعتقاد بر اين بود؛ مگر جمهوري اسلامي عامل تنش در منطقه بوده است که حالا بايد آن را اصلاح کند؟ در صورتی که اين قدرت‌هاي بزرگ و غربي‌اند که همواره در حال ايجاد تنش و بحران بوده و هستند. در واقع سیاست تنش‌زدایی و اظهارات اصلاح‌طلبان از جمله حزب اعتماد ملی، نوعي انفعال تلقي ميشد و در مقام عمل نيز غربي‌ها دائماً با سياست خارجي تهاجمي خود، مطالباتي را نوبه‌نو، طرح ميکردند.
واقعيات صحنه بين‌الملل نيز چيز ديگري را نشان مي‌داد؛ آمريکا به‌عنوان قدرت استکباري هيچ اعتقادي به امر تنش‌زدايي نداشت و سياست‌هاي نظاميگري خود را دنبال مي‌کرد و اروپايي‌ها نيز، به‌واسطه پيوندهاي عميق با ايالات متحده، چاره‌اي جز پيروي از سياست‌هاي آمريکا نداشتند و در مقام ترجيح بين ايران و آمريکا، به‌طور طبیعی و ارگانیک آمريکا را ترجيح ميدادند. نمونه اين واقعيات را در طرح گفت‌وگوي تمدن‌ها از سوي آقاي خاتمي مي‌توان مشاهده کرد که با اعلام استقبال از سوی سازمان ملل، عملاً توفيقي در بر نداشت، زيرا پس از طرح اين موضوع بود که ايالات متحده و برخي کشورهاي غربي به بهانه حمله تروریستی القاعده به برج‌هاي دوقلو در يازده سپتامبر سال 2001، به لشکرکشي گسترده به جهان اسلام پرداختند و با وجود اعلام سياست تنش‌زدايي و طرح گفت‌وگوي تمدن‌ها، ايران به عنوان يکي از سه محور شرارت از سوي غرب شناخته شد.
* منابع در دفتر هفته‌نامه موجود است.
 

---

آفاق
محمدرضا اسکندری

کی‌یرکه‌گور؛ الهام‌بخش اومانیسم اگزیستانسیالیسم
همان‌طور که تاکنون بیان شده، اومانیسم به معنای «اصالت انسان» و «اصالت رأی انسان» در برابر «اصالت خداوند» و «اصالت وحی» است که درونمایه اصلی تفکر فلسفی غرب می‌باشد. اگزیستانسیالیسم، یکی از مشرب‌های نوع چهارم اومانیسم، یعنی اومانیسم مدرن است. اولین نظریه‌پرداز این مکتب که شخصی خداباور و دینی بود، «سورن کی‌یرکه‌گور» نام دارد که در این مقاله به شرح اندیشه‌های وی می‌پردازیم.
کی‌یرکه‌گور در قرن نوزدهم به دریافتی زودهنگام می‌رسد. او با بصیرت درونی «انحطاط انسان معاصر خود» را احساس می‌کند. دریافت او برای معاصرانش چنان غریب می‌نمود که تا چند دهه مخاطبی نیافت. دو عامل اصلی انحطاط در نظر کی‌یرکه‌گور «متافیزیک» و «کلیسای مسیحی» بود. متافیزیک اندیشه و قوای عقلی انسان را چنان در حجاب کشیده که هرگونه مجال التفات به خویشتن خویش را از بین برده است.(۱) از سوی دیگر مسیحیت که باید با فراهم کردن زمینه سیر ایمانی، انسان را به خویشتن فرا خواند، از وظیفه خود قصور ورزیده و به مجموعه‌ای از آداب و عادات عافیت‌جویانه و سطحی تبدیل شده است.(۲) بنابراین به طور خلاصه می‌توان نتیجه گرفت که بخش عمده‌ای از آثار کی‌یرکه‌گور به نقد بنیادی او از متافیزیک هگلی و مسیحیت کیش‌مدار اختصاص یافته است. این مخالفت او را می‌توان مبتنی بر برداشت او از «حقیقت» و «انسان» دانست. در متافیزیک و مسیحیت «حقیقت» و «خود» مورد غفلت است. انسان به دنبال حقیقت و یقین است. حقیقت نه در متافیزیک یافت می‌شود و نه در مسیحیت.

نقد متافیزیک هگلی
در روایت سیر متافیزیک، همواره متفکرانی به نقد یا تخریب متافیزیک پرداخته‌اند. کانت، هم نقد متافیزیک کرد و هم خود متافیزیکی جدید بنا نهاد. از همین منظر کی‌یرکه‌گور از مهم‌ترین نقادان متافیزیک است که از آن فراتر می‌رود. وی معتقد است انسان به دنبال حقیقت و یقین است و حقیقت نه در متافیزیک یافت می‌شود و نه در مسیحیت. مبنای نهایی اهل متافیزیک، عقل است، در حالی که با شناخت عقلانی نه حقیقت قابل شناخت است و نه اگزیستانس؛ بنابراین کی‌یرکه‌گور که بنیان اندیشه و دریافتش اگزیستانس است، هیچ نظامی را شایسته و قادر برای تبیین اگزیستانس نمی‌داند. اصلاً اگزیستانس در هیچ نظام منطقی ـ مفهومی قرار نمی‌گیرد. وی نتیجه می‌گیرد که بالاخره هر نظام متافیزیکی و مفهومی حاصل کوشش یک «فرد» است. اگر بسیار خوش‌بینانه نظر کنیم هر کسی طالب حقیقت است و در این طلب و کوشش دستاوردی دارد؛ دستاورد هر کس در مقام توصیف و تعریف نظامی است که ارائه می‌دهد. آیا شأن هگل بیش از این است؟ آیا قابل تصور است که یک شخص بتواند حقیقت را به تمامیت در نظامی فکری جمع کند؟(۳) پس در نظام هگلی اصلاً به اگزیستانس اندیشه نمی‌شود چون اگزیستانس در دایره و تصور کلی وارد نمی‌شود. در معنایی وسیع‌تر اصلاً واقعیت وارد مقوله امور انتزاعی نمی‌شود.

نقد مسیحیت
کی‌یرکه‌گور معتقد است مسیحیت یا با تکیه بر تاریخ و شرح تاریخ انبیا و زندگی حضرت عیسی(ع) یا با برهان‌های کلامی که از متافیزیک گرفته شده یا با تکیه بر باورهای ساده و بسیط مردمان مردم را به ایمان دعوت می‌کند. در هر صورت با این روش‌ها کسی در مسیر ایمان قرار نمی‌گیرد، اینگونه ایمان‌ها انسان را از سیر حقیقی به سوی خداوند باز می‌دارد. ایمان باید در ضمن صیرورتی باطنی و در نتیجه تعارضی که در درون انسان رخ می‌دهد پدید آید و به کمال رسد. پس کسی نمی‌تواند ایمان را به دیگری القا کند. راه ایمان را هر کس خود باید طی کند. ایمان راهی ساخته شده به دست پیشینیان یا هم‌عصران نیست، حداکثر آن است که دیگران فرد را به ایمان و صیرورت دعوت کنند. پیش از ظهور مسیح، سقراط با روش پرسشی و همراهی با مخاطب او را تعلیم می‌داد. حواریون حضرت مسیح هم تنها از او الهام و اشارت می‌گرفتند، ولی هر کسی خود بود و ابتلائات و انتخابات و فردی‌اش. مسیح نمی‌خواست جمع را هدایت کند. اگر هم به جمع خطاب می‌کرد و موعظه می‌کرد و با آنها سخن می‌گفت، در واقع مخاطب حقیقی‌اش فرد بود و می‌خواست که قلب هر فرد به سوی خداوند رجوع کند.(۴) بنابراین مشکل اساسی مسیحیت این است که با غفلت از ذات دین پدید آمده است؛ ذات دین نه با روش‌های استحسانی قابل بیان است و نه با منطق و فلسفه. اولین و روشن‌ترین دلیل این دریافت آن است که خود مسیح نه یک فیلسوف یا متکلم بود و نه متفکر رمانتیک. بنابراین ایمان از نوع عمل و تصمیم من نیست، بلکه آن را خداوند عطا می‌کند. ایمان هدیه خداوند به انسان است و تنها راه رسیدن به ایمان رفتن به سوی انسان‌های بزرگ است.

مراحل سیر اگزیستانس
کی‌یرکه‌گور چون اگزیستانس را عین صیروریت و انتخاب و تصمیم می‌دانست؛ پس باید مراحل مختلفی را که اگزیستانس در آنها سیر می‌کند، نیز تبیین کند. وی به‌طور کلی سه مرحله از سیر را از هم جدا می‌کند: الف ـ مرحله استحسانی و لذت‌جویی ب ـ مرحله اخلاقی و وظیفه‌شناسی ج ـ مرحله ایمانی و مطلق‌جویی.
الف ـ مرحله استحسانی
هر انسانی به طور طبیعی در مرحله اول عمر خود در همین مرحله متولد می‌شود و اغلب مردم تا پایان عمر هم از این مرحله فراتر نمی‌روند. در آثار کی‌یر‌که‌گور مظهر و نمونه انسان این مرحله دون ژاون است؛ آدمی عیاش و لاابالی که به هیچ چیز جز لذت خود توجه ندارد. انسان در این مرحله خود را کانون همه عالم تلقی می‌کند. خواسته‌هایش جزئی است و همه همت او در کسب لذت بیشتر است. همواره در «حال» زندگی می‌کند. پیوستگی زمان برای او مفهومی ندارد. هیچ چیز او را به تفکر و تأمل نمی‌کشاند. از سطح عبور نمی‌کند، چون لاقید و بی‌عار است. از هر چه که عیش آنی او را بر هم زند، اعراض می‌کند. تا لذت او از چیزی به پایان رسید، دنبال چیز دیگری برای لذت بردن است.(۵) پس تابع عقل و منطق و طرح نیست و هیچ برهان و دلیل عقلی و منطقی هم قادر نیست او را از دنبال کردن خواسته‌اش منصرف سازد. بالاترین حد کمال انسانی در این مرحله آن است که فرد با طرح و نقشه‌ای در صدد لذت‌جویی برآید. کی‌یرکه‌گور در بررسی لذت‌جویی انسان همواره عاقبت لذت‌جویی را پشیمانی و تأسف می‌داند، چرا که سیر طبیعی زندگی چنان است که با ضعیف شدن قوای شهوانی و طبیعی، شخص از وضع خویش پشیمان و متنبه می‌شود، اما روشی که ممکن است پیش از این وضع محتوم او را به مرحله بالاتر هدایت کند (Ironie) یعنی «ریشخند حاوی جدیت، طعنه و استهزا» است. با احساس تأسف و تأثری که برای شخص حاصل می‌شود، به ناپایداری آنچه به آن دل خوش کرده است، پی می‌برد و راه برای ورود به مرحله‌ای که امور پایدار و باقی را بجوید، باز می‌شود.(۶)
ب ـ مرحله اخلاقی
علائم ورود شخصی به مرحله اخلاقی اهمیت یافتن نظم، غایت و اصول و خواسته‌های کلی در زندگی اوست. انسان اخلاقی جدی است. نمونه چنین شخصیتی، سقراط است. شخص اخلاقی به خویش نمی‌اندیشد، بلکه به جمع می‌اندیشد حتی خویشتن را در زیر اصول عام مربوط به انسانیت می‌شناسد، به اصولی حاکم بر زندگی قائل است، پس تا می‌تواند باید آن اصول را بشناسد و حیات خود را بر آن منطبق سازد؛ لذا اهل عمل به تکلیف است؛ تکلیفی که خود از روی آگاهی برگزیده است. در مجموع، مرحله اخلاقی انسان را به معنای حقیقی سعادتمند نمی‌کند، بلکه انسان در این مرحله قدر زندگی را بیشتر می‌داند و سعی می‌کند در عین همه بدبختی‌ها، سعادتمند باشد.(۷) کی‌یرکه‌گور در اواخر کتاب «یا این یا آن» میل به گذر از این مرحله را اظهار می‌کند و «مرحله ایمان» را به تفصیل در کتاب «ترس و لرز» توضیح می‌دهد.
ج ـ مرحله ایمان
مرحله‌ای است که شخص اخلاقی مقید به اصول و عامل به تکلیف بالاخره یا باید دست از تکلیف بردارد و یا به سرچشمه اصلی تکلیف رجوع کند چون نسبت شخص به کلی هم در نسبت او با امر مطلق تعیین می‌شود. حتی خویشتنی که با رجوع به اصول به دست آورده است، تنها در نسبت با ابدیت است که معنا خواهد داشت. بنابراین مرحله ایمانی مرحله‌ای است که انسان در آن، به بالاترین مرحله اگزیستانس نایل می‌آید. شور و شوق از ایمان برمی‌خیزد، باعث پذیرش خلاف عقل و خلاف عرف می‌شود. ابراهیم(ع) که مظهر این مرحله است، محال را می‌پذیرد. او یک بار شاهد امر محال بوده، فرزندی خلاف عادت به او عطا شده، اکنون خود را ملزم به قربانی کردن فرزندش می‌یابد. او دریافته است که آنچه برای انسان محال و خلاف عقل است برای خداوند محال و خلاف عقل نیست.(۸) این عمل ابراهیم، مظهر جوهر یگانه او و ناشی از ایمان اوست. تا وقتی که انسان تابع عقل خویش است موجودی پاره‌پاره است و باید عقل را از دست بدهد تا خداوند را بیابد. نیل به این مرتبه مستلزم لطف و عنایت اوست. بنابراین اساس دین قبول محال است، همان که گاه معجزه خوانده می‌شود.

نظری مجدد به کی‌یرکه‌گور
آنچه که کی‌یرکه‌گور به عنوان سیر اگزیستانس در مراحل مختلف به‌ویژه مرحله ایمانی بیان کرد، او را به بیش از همه در نگاه اول نزدیک به تعالیم عارفان به‌‌ویژه عرفان اسلامی می‌کند، اما در نگاهی عمیق‌تر باید گفت در عرفان‌های دینی سیر و سلوک صبغه‌ای کاملاً دینی دارد و بیان مراحل سیر انسان از هنگامی است که عارف در سلک دین و مرحله تدین وارد می‌شود، برای نمونه در برخی عرفان‌ها سلوک از وقتی آغاز می‌شود که شخص توبه می‌کند یا بیدار می‌شود و عزم می‌کند و خود را مستلزم به اصول و تعالیم یک دین می‌کند، اما مراحل سیر و سلوک در کی‌یرکه‌گور از دوره استحسانی یا دوره لذت‌جویی آغاز می‌شود. همچنین کی‌یرکه‌گور با وجود ایفای نقش یادآورانه برای انسان اسیر متافیزیک، خود هرگز نتوانست از بنیان‌های تفکر جدید بگذرد، برای نمونه «سوبژکتیویسم» و «موجودبینی» دو ویژگی بنیادی انحای افکار دوره جدید از جمله کی‌یرکه‌گور است.
* منابع در دفتر نشریه موجود است.

---

اندیشه سیاسی مسلمانان 273
فتح الله پریشان

امر به معروف و نهی از منکر از منظر محقق سبزواری
یکی از فرایض عظیم الهی، امر به معروف و نهی از منکر است که به‌دلیل ارتباط آن با مباحث حکومتی و نظام سیاسی همواره محل تأمل و اختلاف نحله‌ها و گروه‌ها و حتی محل اختلاف در درون یک مذهب اسلامی بوده است. در روزهای اخیر به بهانه عمل غیرانسانی و شنیع اسیدپاشی که در اصفهان اتفاق افتاد، مجدداً شاهد استفاده سیاسی برخی از جریان‌های فکری که از آبشخور نگاه تنگ سیاسی به مسائل فقهی می‌نگرند، بودیم. نگرانی چنین نحله‌ها و گروه‌های سیاسی، فکری و مذهبی در واقع از جاری و ساری شدن عملی این فریضه الهی در زندگی اجتماعی و سیاسی مردم است که خودش را در قالب‌های دیگر نشان می‌دهد. البته این واجب الهی به دلیل منوط بودن اجرای دیگر فروعات دینی به این فریضه در طول تاریخ برای مسلمانان به‌ویژه علما و فقهای شیعه حائز اهمیت بوده و به همین دلیل همواره در نگاه اندیشمندان و فقهای اسلامی به آن توجه شده است. محقق سبزواری یکی از آنهاست که به این واجب بزرگ از منظر اینکه جزء فروع دین بوده و ضروری دین به حساب می‌آید، نگریسته است.
از منظر محقق سبزواری امر به معروف و نهی از منکر یکی از واجبات بزرگ دین اسلام است و امر دین و نظام ملک و ملت به آن مستقیم می‌شود و اگر مردم دست از امر به معروف و نهی از منکر بردارند، فاسقان و فاجران را بر اعمال زشت و ناپسند که مرتکب می‌‌‌شوند، تعزیر نکنند و به خود واگذارند، فساد به همه جا سرایت و جامعه را فاسد می‌‌‌کند و در همه جا هرج و مرج می‌‌‌شود. از نظر وی امر به معروف و نهی از منکر دو قسم است، واجب و مستحب. امر کردن به واجبات و نهی کردن از محرمات واجب و امر کردن به مستحبات و نهی کردن از مکروهات مستحب است.
مسئله مهمی که در خصوص امر به معروف و نهی از منکر با رهیافت دینی در نظر غالب اندیشمندان اسلامی به‌ویژه مکتب تشیع به آن توجه و اشاره می‌شود، اشاره حتمی به شرایط و مراتب امر به معروف و نهی از منکر است تا انجام عملی آن مقید به اصول و احکامی باشد و هر کس و گروهی به بهانه انجام آن در جامعه هرج و مرج ایجاد نکند؛ زیرا در غیر این صورت نقض غرض شارع خواهد بود، یعنی در حالی که دین مبین آن را برای اصلاح امور جامعه از کژی و پلشتی واجب عینی کفایی قرار داده و هدف غایی شریعت نیز سالم‌سازی و ایجاد امنیت در اجتماع است به ضد خود تبدیل نشود. بر این مبنا، این توضیحات را می‌توان در آثار و آرای محقق سبزواری نیز ملاحظه کرد. شرایط امر به معروف و نهی از منکر از نظر محقق سبزواری عبارتند از:
۱ ـ شخص آمر و ناهی به معروف یا منکر بودن فعل، علم داشته باشد تا امر و نهی از او معقول باشد و بدی و نیکی فعل را از راه سند صحیح بداند.
۲ ـ امر به معروف و نهی از منکر تأثیر داشته باشد.
۳ ـ اصرار شخص عاصی بر فعل مورد نهی؛ پس هرگاه شخص بر آن فعل اصرار نکند و نشانه پشیمانی آشکار شود، نباید متعرض او شد.
۴ ـ امر به معروف و نهی از منکر بر جان و مال یا آبروی آمر و ناهی و یا دیگر مسلمانان ضرر نداشته باشد.
به همین نحو می‌توان مراتب امر به معروف و نهی از منکر را از نگاه وی بررسی کرد. سبزواری این مراتب را در چهار مرحله؛ اظهار کراهت، استفاده از زبان، نفرت و هجرت و دوری و خشونت قولی و فعلی و قهر و تأدیب و ضرب ذکر می‌کند.
سبزواری در امر به معروف و نهی از منکر، نگاه ویژه‌ای به علما دارد و گویی این وظیفه را ذاتی آنها می‌داند که در انجامش با توجه به شرایط و مراتب این امر نباید ملاحظه حتی سلطان را نیز کرد. سبزواری معتقد است وظیفه عالمان دین در امر به معروف و نهی از منکر آن است که بر اساس تشخیص خود عمل کنند و نیازی به اجازه از سلطان ندارند. وظیفه سلطان است که عالمانی را که امر به معروف و نهی از منکر می‌‌‌کنند، تقویت کند. وی می‌گوید: اگر یکی از اهل علم و تقوا در مقام رفع منکری درآید، هر چند از قبل سلطان جهت این امر منصوب نباشد، سلطان بر او انکار ننماید و تقویت طرف خصم نکند.(1)
در عصر محقق سبزواری که متأسفانه رشوه‌خواری قضات گزارش شده، وی از باب امر به معروف و نهی از منکر به این مسئله تصریح می‌‌‌کند(۲) و در عبارت خود به حاکمان توصیه می‌‌‌کند که عالمان متعهد را به شغل قضاوت تشویق کنند.
ــــــــــــــ
۱ ـ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، نجف لک‌زایی، صص ۴۵۲ ـ ۴۳۳
۲ ـ همان، صص۵۷۱ ـ ۵۶۳ 

---

اصطلاحات

مکتب کنش متقابل نمادین
دیدگاه نظری دیگری که از ابتدای شکل‌گیری تاکنون منشأ انواع نوآوری‌ها در حوزه روش‌های تفسیری بوده، مکتب «کنش متقابل نمادین» است. خاستگاه این مکتب، روان‌شناسی اجتماعی است؛ ضمن اینکه یکی از سه دیدگاه نظری اصلی جامعه‌شناسی معاصر آمریکایی در نیم‌قرن اخیر نیز محسوب می‌شود و در علوم سیاسی و علوم ارتباطات نیز از آن انواع بهره‌برداری‌ها به‌عمل آمده است. دیدگاه کنش متقابل نمادین ریشه در آثار «جرج هربرت مید» و «هربرت بلومر» در دهه ۱۹۳۰ و پس از آن دارد. در این دیدگاه بر اهمیت معنا و تأویل به مثابه پدیدارهای اساساً بشری در تقابل با رفتارگرایی و روان‌شناسی انگیزش و واکنش تأکید ویژه می‌شود. مردم به‌وسیله تعاملی که با هم دارند، معانی مشترکی خلق می‌کنند و این معانی «واقعیت» آنان را شکل می‌دهد. در هر تعامل فرایندی از تفسیر، تعریف و خلق معانی و بازتعریف وجود دارد. برای فهم چگونگی درک و تفسیر مردم از اوضاع اجتماعی و رفتارشان، مناسب‌ترین روش ارتباط نزدیک و تعامل مستقیم با آنها و ورود به دنیای معانی ایشان است.
پژوهشگران مکتب کنش متقابل نمادین درباره اصول زیر کم‌وبیش اشتراک نظر دارند:
۱ـ تعاملی که انسان‌ها با یکدیگر دارند منبع اصلی داده‌های مورد نیاز پژوهشگران است.
۲ـ دیدگاه کنشگران و توانایی آنها در عهده‌دار شدن نقشی دیگر موضوعات اساسی در هر نوع نظریه کنش متقابل نمادین محسوب می‌شود.
۳ـ چگونگی تعریف یک وضعیت از سوی افرادی که در آن قرار دارند ماهیت و معنای اعمال آنان و نیز خود وضعیت مذکور را تعیین می‌کند.
انسان‌ها در جریان تعامل با دیگران، شیوه تفکر و اطلاق معنا به اشیا و امور پیرامون خود را فرا می‌گیرند. زبان مجموعه‌ای از مهم‌ترین نمادهاست و انسان بدون استفاده از نمادها قادر به هیچ‌گونه کنش با خود و دیگران نیست. تفکر کنش فرد با خود، گونه‌ای از تعامل است، منتهی تعاملی که فرد به‌صورت مکالمه درونی با خود دارد. انسان به کمک نمادها با دیگران کنش متقابل دارد و به‌وسیله این تعامل است که گروه‌ها و اجتماعات تشکیل می‌شوند.
نمادها و فرایند تأویل از آنجا که مبنای تمامی تعاملات انسان‌ها را تشکیل می‌دهند، برای فهم رفتار آدمی، اساسی تلقی می‌شوند. در حوزه جامعه‌شناسی سازمان‌ها، احزاب سیاسی، افکار عمومی، رفتار انتخاباتی و... می‌توان با توسل به مکتب کنش متقابل نمادین مطالعات گسترده‌ای را انجام داد و از روش‌های متداول در این مکتب بهره گرفت. در شماره آتی با نشانه‌شناسی به‌عنوان یکی دیگر از روش‌های تفسیری، آشنا خواهیم شد.

---

گزارشی از حضور یک هفته‌ای صبح‌صادق در بیستمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها
رسانه‌ها می‌توانند هزینه‌های عملیاتی نیروهای نظامی را کاهش دهند
حسن ابراهیمی

نمایشگاه مطبوعات امسال هم با همه کش‌وقوس‌هایش هرچند سخت‌تر و کم‌رونق‌تر از سال‌های گذشته برگزار شد. امسال هم توفیق شد برای چهارمین بار، میزبان علاقه‌مندان عرصه مطبوعات در بیستمین نمایشگاه مطبوعات باشیم. شاید امسال هم عدم آمادگی‌های لازم از سوی ما و ضعف‌های موجود در برگزاری نمایشگاه کار را برای ما سخت کرد، اما سبب شد تا به فکر بیفتیم چگونه حضور بهتری در نمایشگاه‌های بعدی داشته باشیم. ابتدای گزارش این نکته را هم بگوییم که امسال توفیقی حاصل شد تا پایگاه تحلیلی ـ خبری «بصیرت» هم در کنار هفته‌نامه صبح‌صادق در غرفه‌ای شاید بزرگ‌تر از سال‌های گذشته داشته باشیم.

میهمانان غرفه
میهمانان خوبی چون سردار عبدالله عراقی، سردار ساجدی‌نیا، دکتر محمدصادق کوشکی، سردار یعقوب سلیمانی، سردار نصرت‌الله سیف، آقای جواد جباری، سردار محمدرضا آسودی، سردار جوانی، سردار سنایی‌راد و... در محل غرفه حضور یافتند.
سردار عراقی، جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه درباره نقش رسانه‌ها و در رابطه با اقتدار و امنیت ملی سخن گفت و اینکه رسانه‌ها می‌توانند هزینه‌های عملیاتی را برای نیروهای نظامی کم کنند و این اثبات شده است که نقش رسانه به‌گونه‌ای است که در مواقعی به جای چندین لشکر و نیروی امنیتی در کشورهای مختلف توانسته‌اند کار کنند.
سردار سلیمانی، مسئول سازمان اردویی و گردشگری بسیج هم در خصوص نقشی که رسانه‌ها در بیان واقعیت‌ها و حماسه‌های راهیان نور می‌توانند داشته باشند سخن به میان آورد و اینکه راهیان نور برنامه‌ای است که در تمام طول سال برگزار می‌شود و به‌طور میانگین، روزانه چند هزار نفر به این سفر مشرف می‌شوند که رسانه‌ها باید به این مهم‌ترین و دقیق‌ترین ابزار رویارویی با هجمه‌های نرم دشمن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
سردار آسودی، معاون فرهنگی و تبلیغات سپاه، به مسئله برنامه‌های معاونت فرهنگی و تبلیغات سپاه در هفته‌های آتی به‌خصوص کنگره شعر پاسدار اشاره کرد و گفت: یک ابتکاری که در کنگره چهارم صورت خواهد گرفت، این است که از روز سوم آذر سال جاری با یک شناور به همراه ۱۱۰ شاعر به سمت جزیره بوموسی حرکت می‌کنیم و در بین راه، ضمن اینکه فرماندهان نیروی دریایی سپاه به روایت و بازگو کردن خاطرات دوران دفاع مقدس و اواخر جنگ تحمیلی در خلیج‌فارس می‌پردازند، طرح‌هایی که قابل ارائه است را برای شاعران بیان می‌کنند که بتواند خمیرمایه شعر باشد.
آقای جباری، رئیس بنیاد فرهنگی روایت، به تولیدات و برنامه‌های بنیاد فرهنگی روایت در حوزه‌های مختلف از جمله برنامه‌های پویانمایی و نیز تولیدات فیلم و برنامه‌های هنری در این بنیاد اشاره کرد.
در این میان سردار سیف، معاون عملیات سازمان بسیج مستضعفین نیز از رونمایی طرح عملیاتی اعزام بسیجیان جهان اسلام به بیت‌المقدس در هفته بسیج خبر داد که در این طرح قرار است پس از تأیید فرماندهان ذی‌ربط در پایگاه اینترنتی رزمایش قرار بگیرد. چگونگی تمرینات،‌ آموزش‌ها و نیز آمادگی‌های میدانی بسیجیان جهان اسلام که وی هدف این اقدام را انسجام‌بخشی و ایجاد وحدت رویه در بسیجیان جهان اسلام دانست.
همچنین سردار سیف در خصوص نحوه و کم و کیف رزمایش‌های الی‌بیت‌المقدس بسیج در سال ۹۳ توضیحاتی داد که همگی نشان از بالا رفتن کیفیت و کمیت این رزمایش‌ها در تمام کشور داشت. سردار ساجدی‌نیا، فرمانده انتظامی تهران بزرگ هم در غرفه حضور یافت و در خصوص عملکرد معاونت سیاسی و مرکز مطالعات سیاسی این معاونت گفت: تولیدات این مرکز در سطح نیروهای مسلح، لازم و کاربردی است، چرا که این تولیدات در راستای بینش و نگرش فرمانده معظم کل قوا است.

مشتری‌های تکراری هر سال
به جز میهمانان ویژه، میهمانان دیگری نیز داشتیم؛ دوستان باوفایی که سال‌های پیش هم مشتری غرفه ما بودند. اگر درست حساب کرده باشم، شاید تصویر حدود ۵۰ نفر را در ذهن دارم که مشتری ما در غرفه در تمام این چهار سال بوده‌اند، اما مهم‌ترین جای این نمایشگاه، دید و بازدید از دیگر دوستان مطبوعاتی بود. تقریباً همه دوستان را در این نمایشگاه ملاقات کردیم. البته برخی را به علت عجله‌ای که برای انجام کارها بود فقط در مسیر دیدیم و سلام و احوال‌پرسی کوتاه کردیم و عده دیگر را بیشتر دیدیم. سایر همکاران هم در نشریه مانند خود من به همین منوال خیلی از دوستان و همکاران رسانه‌ای‌شان را دیدند، هر چند که نمایشگاه امسال رونق چندانی نداشت و همگان از غرفه‌داران و بازدیدکنندگان بر آن صحه گذاشتند.

---

حسن ختام

خیالی نیست...
من نه از رد شدن جمعه‌ها می‌ترسم، نه از طولانی شدن زمان که ظهورتان قطعی است.
دیر و زود دارد، ولی سوخت و سوز ندارد.
خیالی نیست! ما تا عمر داریم ذکر العجل می‌گیریم و تا نفس داریم برای آمدن‌تان نفس می‌زنیم.
اما ترسم از تیغ دنیاطلبی است که بر گلوی دین نشسته است.
ترسم از رفاه‌طلبی است که اسیر روزگارمان می‌کند.
من از این برج‌های سر به فلک کشیده می‌ترسم که مبادا آسمان انصاف را سوراخ کنند.
اما خیالی نیست! تا وقتی امام‌مان همنشین خاک‌نشینان است و فقر، فخرش، آنکه باید بترسد، ما نیستیم!
اینجا جمعیتی دوشادوش ولی‌شان منتظر شما هستند تا کاخ‌های سفید و سرخ سرمایه‌داری را بر سر صاحبان‌شان فرو بریزند.
اینجا هر چه هست شوق وصال مظلومانی است که در امید آمدن شما به حمایت از تمام مستضعفان و محرومان عالم ایستاده‌اند و این‌ها، همه یادگار حضرت روح‌الله(ره) است که فرمود: «ما در صدد گسترش نفوذ اسلام در جهان و کم کردن سلطه جهانخواران بوده و هستیم. حال اگر نوکران آمریکا نام این سیاست را توسعه‌طلبی و تفکر تشکیل امپراتوری بزرگ می‌گذارند، از آن باکی نداریم و استقبال می‌کنیم. ما درصدد خشکانیدن ریشه‌های فاسد صهیونیسم، سرمایه‌داری و کمونیسم در جهان هستیم.»
این روزها همراه با رهبرمان، در دل طاق نصرت بسته‌ایم تا انقلاب‌مان را با ظهور شما به مقصد برسانیم.
خیالی نیست! بگذار بوق‌های شیطان هر چه می‌خواهند بگویند، ما برای آزادی تمام جهان مبارزه می‌کنیم.