عاشورایی که تکرار می‌شود

علی حیدری
سردبیر
۱۳۷۹ سال از عاشورای سال۶۱ هجری می‌گذرد؛ واقعه‌ای بزرگ که در طول دوران‌های متمادی نماد و الگوی جنبش‌ها و حرکت‌های شیعیان جهان به شمار آمده و سرچشمه حیات‌بخش فرهنگ و ارزش‌های ماندگاری است که نه تنها مسلمانان، بلکه بشریت تشنه حقیقت را از زلال معرفت سیراب می‌کند. عاشورا یک روز نیست، چون شیعه به درستی آموخته که «کل یوم عاشورا» و کربلا هم یک سرزمین نیست، چرا که «کل ارض کربلا» و این شعار رسایی است که مسیر روشن جهاد و مبارزه برای رسیدن به حق را ترسیم می‌کند.
نهضت عظیم اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) منبعث از فرهنگ غنی عاشورا بود و از ایستادگی در برابر ظلم و جور و روحیه عزت‌خواهی و ذلت‌ناپذیری حکایت داشت. عاشورا تابلوی تمام‌نمایی بود که مسیر حرکت ملت بزرگ ایران را نمایان ‌کرد تا در غوغای حاکمیت مادی‌گرایی، پایه‌گذار نظامی بر پایه ارزش‌های دینی و خواست و اراده عمومی شوند؛ ملتی که فصلی جدید را در دنیای پر آشوب قرن بیستم رقم زدند و الگویی برای بسیاری ملت‌های تحت ظلم و ستم شدند و امروز انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران در چهلمین سال تأسیس خود به بالندگی و شکوه در عرصه‌های گوناگون رسیده و الهام‌بخش ملت‌های مسلمان و آزادیخواه جهان شده است.
دشمنان انقلاب اسلامی به مدد نظریات اندیشمندان خود منتظر بودند تا هر چه از عمر انقلاب اسلامی می‌گذرد نشانه‌های افول، شکست و استحاله آن را مشاهده کنند؛ اما گذر زمان نه تنها نشانه‌های مورد نظر آنها را نمایان نکرد؛ بلکه نوشوندگی روز به روز و تکرار تجربه‌های همراه با شور روزهای آغازین انقلاب در عرصه‌های گوناگون، دشمن را به این نتیجه رساند که ماهیت انقلاب مردم ایران با نظریه‌های نوشته شده بر اساس الگوها و ارزش‌های غربی فاصله بسیاری دارد و گذشت زمان نه تنها سبب پیری انقلاب نمی‌شود؛ بلکه به تکامل و پختگی آن کمک می‌کند. از‌این‌رو تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا با یک جنگ وسیع و تمام‌عیار اقتصادی به ملت ایران هجوم بیاورند و با پشتیبانی رسانه‌ای و ایجاد فضای ناامنی روانی به اهداف خود جامه عمل بپوشانند که نشانه‌های این هجمه وسیع در جامعه امروز هویداست.
هدف دشمن کاشتن بذر تردید و سست کردن باورهای مردم در راهی است که ۴۰ سال است با برچیده شدن نظام طاغوتی وابسته به قدرت‌های جهانی آغاز شده و فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سر گذاشته است و به تعبیر رهبر حکیم انقلاب، در یک پیچ مهم تاریخی قرار دارد که به حول و قوه الهی و حفظ روحیه مقاومت، مردم ایران آن را نیز پشت سر خواهند گذاشت و جمهوری اسلامی ایران با قدرت و قوت مسیر نیل به اهداف عالیه انقلاب اسلامی را خواهد پیمود.
واقعیت این است که در خباثت دشمن تردیدی نیست و جز این از دشمن انتظار نمی‌رود، اما مقابله با دسیسه‌های پیچیده و خطرناک دشمن نیازمند هوشیاری، بصیرت و زمان‌شناسی است که مردم مسلمان با تمسک به الگوهای بی‌بدیل خود و پیروی عملی از آنها در برابر ظلم و زیاده‌خواهی دشمنان می‌ایستند و با ایمان و باور قلبی به فتح و پیروزی، موانع، مشکلات و سختی‌ها را پشت سر می‌گذارند. به شرطی که چشم‌ و گوش‌شان به ولی زمان باشد تا جبهه حق را از جبهه باطل تشخیص دهند و در عاشورایی که هر روز تکرار می‌شود، در صف مجاهدان راه حق گام بردارند؛ چرا که همواره پیروزی با حق‌جویان و حق‌طلبان است.

نمایش اقتدار

مهدی سعیدی
روزنامه نگار
سه‌شنبه‌ای که گذشت، شاهد رخداد مهمی در سیاست داخلی و تعاملات قوای مجریه و مقننه بودیم که سرفصلی نو در توسعه سیاسی به حساب می‌آید. در حالی که بدخواهان نظام اسلامی تلاش داشتند ماجرای طرح «سؤال از رئیس‌جمهور» از سوی نمایندگان مجلس را به فرصتی برای ایجاد چالشی جدی میان مسئولان کشور تبدیل کنند، روند برنامه‌ها در بهارستان به نحوی پیش رفت که همه نقشه‌های دشمن را نقش بر آب کرد. تعامل رئیس‌جمهور و مجلس به گونه‌ای بود که با تحسین افکار عمومی و عصبانیت دشمنان ملت همراه بود و این‌گونه مورد تقدیر رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفت: «جلسه دیروز مجلس نمایش اقتدار و ثبات جمهوری اسلامی ایران بود و خداوند به آقای رئیس‌جمهور و قوه مقننه خیر بدهد که مشترکاً چنین نمایش اقتداری را نشان دادند.» در بررسی ابعاد این ماجرا می‌توان به موارد زیر توجه کرد:
۱ـ جمهوری اسلامی توانست تجلی دیگری از ماهیت مردم‌سالارانه خود را به نمایش بگذارد! رخداد سه‌شنبه تجلی کاملی از تعبیر مشهور بنیانگذار نظام اسلامی است که فرموده بودند: «مجلس در رأس امور است.» این حرکت نشان داد، نمایندگان مردم به خوبی مطالبات مردم از دولتمردان را دنبال کرده و بر وظیفه نظارتی خود عمل می‌کنند و این حقیقت را یادآوری کردند که حضور مردم در نظام جمهوری اسلامی تنها به روز انتخابات و پای صندوق رأی خلاصه نمی‌شود و مردم در همه مراحل در امور کشور نقش‌آفرین هستند.
۲ـ مواجهه دولت و مجلس از جمله مسائلی است که باید مبتنی بر تعامل و همگرایی شکل گیرد تا حاصل آن کارآمدی نظام سیاسی باشد. در این میان، سازوکارهای حقوقی چون سؤال از رئیس‌جمهور نیز با هدف کارآمدی‌سازی نظام سیاسی و تأمین حقوق مردم در قانون لحاظ شده است؛ از این رو عمل به قانون و بهره گرفتن از ابزارهای قانونی نباید به ایجاد اختلاف در کشور منجر شود. فهم این منطق بود که موجب شد آقای روحانی فارغ از نسخه‌های جنجالی که اطرافیان رادیکال ایشان در احزاب و گروه‌های سیاسی در این ایام پیچیده و ایشان را به موضع‌گیری افراطی و افشاگری علیه رقیب سیاسی در روز پاسخگویی در بهارستان دعوت می‌کرد، در کمال آرامش و مبتنی بر وظایف قانونی در جایگاه پاسخگویی برآمده و اسیر حاشیه‌سازی‌ها نشود.
۳ـ حل مشکلات کشور و روابط بین قوا نیازمند تدبیر و هوشمندی چندجانبه‌ای است که همه متولیان امر باید به نتایج آن پایبند باشند. ماحصل این تدبیر پذیرش این حقیقت است که موفقیت کشور با حرکت در مسیر قانون و فهم اوضاع کشور ممکن خواهد بود. تقلیل منافع ملی به مصالح جناحی و به خدمت گرفتن ابزارهای قانونی به فرصتی برای تسویه‌حساب سیاسی، آفت بزرگی است که پیامدهای آن بی‌اعتبارسازی نهادهای قانونی و کاهش اعتماد عمومی به نظام سیاسی خواهد بود. از آن‌رو هر گاه اقدام و تصمیمات سیاسی عاری از ملاحظات جناحی بوده، آثار و برکات آن را در سطح اجتماعی و رضایت مردم می‌توان مشاهده کرد.
بررسی نتایج اعلام شده در رأی‌گیری پایانی و تفاوت آرا نسبت به پرسش‌های گوناگون نشان می‌دهد، با وجود تبلیغاتی که برخی هواداران افراطی دولت علیه مجلس داشته و طرح سؤال از رئیس‌جمهور را جناحی و سیاسی تحلیل می‌کردند، مجلس در مواجهه با رئیس‌جمهور سیاسی عمل نکرده و هر یک از نمایندگان مطابق با تشخیص خود و رعایت مصالح کشور رأی داده‌اند.
به واقع، رأی منفی نزدیک به ۲۰۰ نفر از نمایندگان مجلس نشان می‌دهد، حتی همراهان و همفکران رئیس‌جمهور که تحت عنوان فراکسیون امید در مجلس فعالیت دارند، از پاسخ‌های آقای روحانی قانع نشده‌اند!
۴ـ منطق «پاسخگویی» یکی دیگر از ضروریات امروز جامعه است که از درون این رخدادها باید به گفتمانی فراگیر در سطح جامعه بدل شود. جلسه بهارستان نشان داد حتی عالی‌ترین مقام اجرایی در نظام جمهوری اسلامی را به سادگی می‌توان در معرض سؤال قرار داد و از ایشان خواست که به سؤالات مطروحه ملت پاسخ گویند و این پرسش و پاسخ نه تنها صوری نبوده، بلکه سؤال‌کنندگان ممکن است قانع نشده و در نهایت این مسئولان هستند که باید خط مشی خود را تغییر داده و مبتنی بر تدبیر صحیح اقدام و حرکت کنند.
۵ـ قانع نشدن نمایندگان از پاسخ‌های رئیس‌جمهور و واکنش‌هایی که افکار عمومی و کارشناسان اقتصادی به اظهارات رئیس‌جمهور نشان دادند، این حقیقت را نشان می‌دهد که برنامه‌های دولت برای حل مشکلات اقتصادی و مدیریت بازار چاره‌ساز نبوده و نتوانسته است کارشناسان و نمایندگان مجلس را قانع کرده و آرامش را به افکار عمومی بازگرداند، از این رو دولت برای مهار وضعیت، باید در تدابیر اقتصادی خود بازنگری اساسی داشته باشد که لازمه آن تغییر رویکردهای دولت و تغییرات جدی در تیم اقتصادی و برخی مشاوران و اعضای کابینه خواهد بود.

چرا جنگ نخواهد شد؟

دکتر یدالله جوانی
مدیر مسئول
سالیانی است که آمریکایی‌ها ملت ایران را به جنگ تهدید می‌کنند. پیش از دونالد ترامپ، باراک اوباما و دیگر اعضای کابینه‌اش یک جمله نخ‌نما داشتند؛ «تمامی گزینه‌ها روی میز است.» دولت کنونی ایالات متحده نیز به شکل‌های مختلف ایران را به اقدام نظامی تهدید کرده است. ادبیات تهدید مقامات آمریکایی علیه ملت ایران، همواره این سؤال را به ذهن هر ایرانی متبادر می‌کند که؛ آیا جنگ خواهد شد؟ در داخل کشور واکنش‌ها به این تهدید ایالات متحده متفاوت بوده است. از سال ۱۳۸۰ که این تهدیدات پررنگ شد، عده‌ای همواره نگران وقوع جنگ بودند و برای جلوگیری از پدیدآیی جنگ، نسخه‌هایی را تجویز می‌کردند، برای نمونه در دوره اصلاحات، ۱۳۵ نماینده اصلاح‌طلب مجلس ششم چنان مرعوب تهدیدات دشمن شدند که با ارسال نامه‌ای سرگشاده به رهبر معظم انقلاب، برای جلوگیری از وقوع جنگ، خواستار عقب‌نشینی در برابر آمریکا با نوشیدن جام زهر از سوی معظم‌له شدند.
استدلال نمایندگان مرعوب این بود که آمریکا آماده حمله به ایران است و در صورت حمله، ایران همانند دوران جنگ جهانی اول و دوم اشغال شده و تمامی دستاوردهای انقلاب اسلامی از بین خواهد رفت، همچنین با آغاز کار دولت یازدهم و شروع مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا به صورت مستقیم، در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور این نکته مطرح شد که، هر توافقی بهتر از عدم توافق است! استدلال مطرح‌کنندگان این نگاه و گزاره، آن بود که اگر توافق نشود، جنگ می‌شود!
اکنون هم که ترامپ زیر برجام زده و از آن خارج شده، عده‌ای ترسو چنین مطرح می‌کنند که برای جلوگیری از وقوع جنگ، باید به مذاکره با آمریکا تن داد. اما در مقابل این نوع دیدگاه و واکنش نسبت به تهدیدات آمریکا، نگاه دیگری وجود داد مبنی بر اینکه، جنگی در کار نیست و آمریکایی‌ها به صورت مستقیم به ایران حمله نخواهند کرد. از سال ۱۳۸۰ تاکنون به عنوان نگارنده این سطور در یادداشت‌های مختلف، همواره بر چنین نگاهی به صورت مستدل تأکید داشته‌ام. هفته گذشته رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی در جمع هزاران نفر از اقشار مردم در این باره فرمودند:
«حالا غیر از مسئله تحریم که می‌گویند تحریم می‌کنند و فلان، دو موضوع دیگر را مطرح می‌کنند؛ یکی مسئله‌ جنگ را، یکی مسئله مذاکره را. البته جنگ را صریحاً نمی‌گویند می‌جنگیم، اما به خیال خودشان با اشاره و با کنایه و با این حرف‌ها می‌خواهند بگویند خلاصه ممکن است جنگ راه بیفتد. شبح جنگ را بزرگ می‌کنند برای اینکه ما ملت را بترسانند، یا ترسوها را بترسانند؛ چون بالاخره ما یک مشت ترسو هم داریم.»
معظم‌له در این دیدار با صراحت پس از بیان حرف‌های دشمن و اهداف آنان در این باره فرمودند: «به طور خلاصه دو کلمه به ملت ایران بگویم؛ جنگ نخواهد شد و مذاکره هم نخواهیم کرد.»
این رویکرد رهبر معظم انقلاب نسبت به تهدیدات دشمن، رویکردی کاملاً مستدل، واقع‌بینانه و عالمانه است. این نگاه حکیمانه، مبتنی بر شناخت دقیق دشمن و برآورد صحیح از وضعیت آمریکا و موقعیت جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. در واقع معظم‌له با تصریح و تأکید بر اینکه؛ «جنگ نخواهد شد و مذاکره هم نخواهیم کرد.» نقشه دشمن را نقش بر آب کردند و سیاست و راهبرد آمریکایی‌ها مبنی بر، «فشار‌ـ مذاکره‌ـ امتیازگیری» را، بر هم زدند. این شگرد قدرت‌های شیطانی است که دیگران را با تهدید به جنگ، به عقب‌نشینی و دادن امتیاز وادار می‌کنند. اما چرا جنگ نخواهد شد؟ در پاسخ به این پرسش فرماندهی معظم کل قوا چنین استدلال می‌کنند: «جنگ نخواهد شد؛ چرا؟ برای خاطر اینکه جنگ دو طرف دارد؛ یک طرف ما هستیم، یک طرف او است؛ ما که خب جنگ را شروع نمی‌کنیم؛ ما هیچ جنگی را شروع نکرده‌ایم. افتخار جمهوری اسلامی این است که هیچ جنگی را ما شروع نکرده‌ایم… اینکه طرف ما، طرف آمریکایی و آمریکایی‌ها هم جنگ را شروع نمی‌کنند، برای این [است] که گمان می‌کنم آمریکایی‌ها هم می‌دانند که اگر جنگی را اینجا شروع کنند، صد درصد به ضررشان تمام خواهد شد.» به هر حال هر کشوری هر چند هم قدرتمند باشد، وقتی جنگی را آغاز می‌کند که در برآوردهایش اطمینان به پیروزی داشته باشد. آمریکایی‌ها طی ۱۷ سال گذشته، در جنگ‌هایی وارد شدند با این اطمینان که پیروز میدان خواهند بود، لکن در تمامی این جنگ‌ها شکست خوردند. اما در طول همین ۱۷ سال، بسیاری از تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران آمریکایی‌ برای شروع یک جنگ علیه ملت ایران، همواره جمهوری اسلامی را یک هدف سخت ارزیابی کرده‌اند. آمریکایی‌ها خیلی علاقه‌مند بودند پس از حادثه ۱۱ سپتامبر و حمله به افغانستان، به جمهوری اسلامی حمله کنند، لکن در همان مقطع پیروزی بر ایران را در یک جنگ ناممکن ارزیابی کردند. در دوره اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا با صراحت جنگ با ایران را بدون نتیجه و به ضرر آمریکا ارزیابی کرد. اوباما با صراحت اعلام کرد، ما از جنگ افغانستان و عراق آموختیم، دیگر در هیچ جنگی که لازم باشد سرباز و نیروی زمینی نظامی وارد کنیم نباید شرکت کنیم. آمریکایی‌ها می‌دانند جنگ هوایی و موشکی بدون وارد کردن نیروی پیاده در ایران، هیچ نتیجه‌ای برای آنان نخواهد داشت. این را هم می‌دانند که وارد کردن نیروی پیاده در ایران، یعنی روانه کردن آمریکایی‌ها به گورستان. بنابراین جرئت و توان حمله نظامی به ایران را ندارند و دلیل آن قدرت پاسخگویی قاطع ملت ایران است. آمریکایی‌ها ملت ایران را در عمل آزموده و ناتوانی خود را مشاهده و فهم کرده‌اند.
رهبر فرزانه انقلاب در این باره می‌فرمایند: «آمریکایی‌ها یک بار هم اینجا حمله کردند به طبس‌ـ یادتان هست‌ـ خودشان را نجس کردند، برگشتند رفتند. درست است که خیلی چیزها را ممکن است نفهمند، اما به نظرم می‌آید این قدر هم چیز نیستند که این را نفهمند، جنگ نخواهد شد، مطمئناً.»
آری آمریکایی‌ها یک ارزیابی از نیروهای خود و به ویژه پیاده‌نظام‌های خود در مصاف با دیگران و از جمله ایرانی‌ها دارند. بر اساس همین ارزیابی، در عراق و افغانستان نظامیان خود را با پوشک بزرگسالان وارد میدان می‌کردند. آمریکایی‌ها مطلع شدند که چگونه تکاوران دریایی آنان موقع بازداشت در خلیج‌فارس به دست پاسداران نیروی دریایی سپاه، هم گریه کردند و هم از ترس لرزیدند و همگی خود را نجس کردند.
سردار فدوی فرمانده نیروی دریایی سپاه در جلسه‌ای بدون اغراق گفت، هم هنگام بازداشت تفنگداران نیروی دریایی انگلیس و هم هنگام بازداشت تکاوران دریایی آمریکا، نیروهای ما در تهیه شلوار برای آنها با مشکل مواجه شدند، زیرا آنان همگی خود را نجس کرده بودند.
اما مهم‌ این است که این آمریکایی‌ها و نظامیان آنها، سیمای رزمندگان ایرانی را، در چهره شهید محسن حججی در هنگام اسارت مشاهده کردند. تکاوران دریایی آمریکا در هنگام بازداشت، در حالی که می‌دانستند به آنان آسیبی وارد نخواهد شد، همگی خود را نجس کردند؛ لکن شهید محسن حججی که به اسارت داعش درآمد و می‌دانست لحظاتی بعد سر از تن او جدا خواهند کرد؛ چهره‌ای با صلابت و شجاعت برخاسته از ایمان و معنویت از خود به یادگار گذشت؛ تا هم معرّف رزمندگان سپاه اسلام باشد و هم نماد و سخنگوی تمام شهدای مدافع حرم شود.

رسانه؛ تبیین واقعیت، امید به آینده

علی حیدری
سردبیر
صاحب‌نظران سه کارکرد مهم رسانه‌ها را آگاهی بخشی و بیان واقعیت‌های جامعه، کمک به ایفای نقش‌های اجتماعی و نقد روندهای موجود برای برطرف کردن نقاط ضعف‌ها می‌دانند. رسانه‌ها بسته به نوع فعالیت‌شان، کارکردهای خاصی را برای خود تعریف کرده و اولویت‌هایی را انتخاب می‌کنند.
در این میان آنچه بیش از موارد دیگر در بین افکار عمومی به عنوان کارویژه رسانه‌ها شناخته شده، موضوع نقد است. «نقد سازنده» در صدد است که راه‌های بهتر و نزدیک‌تری را برای رسیدن به اهداف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نشان‌ دهد، اما «نقد منفی» عموماً با کلیدواژه اعتراض به چیزی یا کسی است و می‌خواهد اشتباه و نادرست بودن یک روند را نشان دهد. هریک از این نقدها کاربردهای خاص خود را دارند، اما برای یک نقد خوب و اثربخش معمولاً تلفیقی از این دو به کار می‌رود؛ به عبارت ساده‌تر، بیان مشکل و ارائه راه‌حل آن.
اما رسانه‌ها در کنار این نقش مهم، وظایف دیگری نیز بر عهده دارند. یکی از این وظایف و کارکردهای مهم ایفای نقش به عنوان مکمل و عامل مقوم امنیت عمومی و در سطح کلان آن امنیت ملی است؛ چرا که برای مقابله با هرگونه تهدید سیاسی و اجتماعی نیازمند رسانه‌ها هستیم. زیرا مقوله امنیت ملی بیش از هر چیز در گرو بسط و توسعه اعتماد عمومی و تقویت پایگاه اجتماعی است و رسانه‌ها در این میان نقشی مهم و اساسی دارند و نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد اینکه، فراتر از تقویت امنیت عمومی، تقویت احساس امنیت است که زمینه‌ساز آرامش و امنیت روانی جامعه بوده و جلوی بروز بسیاری از مشکلات را می‌گیرد.
رسانه‌ها همانطور که از عنوان آنها برمی‌آید رسالت سترگ بیان حقایق و انتقال صحیح واقعیت‌های موجود به افکار عمومی را برعهده دارند. به ویژه واقعیت‌هایی که وجود دارند، اما از دید جامعه پنهان مانده یا آن طور که باید به اطلاع عموم نرسیده‌اند. در وضعیت امروز کشور، تبیین صحیح و واقع‌بینانه از شرایط موجود، بیان دستاوردها در عرصه‌های گوناگون، ترسیم جایگاه واقعی کشور در عرصه منطقه‌ای و جهانی و بیان مشکلات، تنگناها، کاستی‌ها و نارسایی‌ها در کنار تشریح علل و عوامل بروز مشکلات(عوامل درونی و عوامل بیرونی) و ارائه راهکارهایی برای عبور از این شرایط از جمله وظایف رسانه‌ها است.در پرتو بیان منطقی و منصفانه رسانه‌ها از یک سو تبلیغات و پروپاگاندای رسانه‌ای دشمن برای زیر سؤال بردن داشته‌ها و دستاوردها ناکام می‌ماند و از سوی دیگر امید و اعتماد به آینده بهتر در جامعه تقویت می‌شود. تقویت امید بر پایه پیشرفت‌های بزرگی که در سایه انقلاب اسلامی با اتکا به توانمندی فرزندان این مرز و بوم حاصل شده و همین خوداتکایی یکی از دلایل دشمنی‌های استکبار با ملت ایران است.
امروز که دشمن با جنگ تمام‌عیار اقتصادی با حربه تحریم و استفاده از ابزار رسانه و شبکه‌های اجتماعی به دنبال شبیخون زدن به اقتصاد کشور و در تنگنا قرار دادن مردم برای تضعیف امید در بین آنان است، نقش رسانه‌ها در تبیین واقعیت و نمایش هنرمندانه آن به افکار عمومی بسیار حائز اهمیت است؛ نقشی که متأسفانه برخی رسانه‌های داخلی از آن غافلند و حتی در بیان مواضع و تحلیل‌ها بعضاً در جهت عکس آن حرکت می‌کنند که اگر این نوع مواجهه از روی عمد باشد، گناهی نابخشودنی است و اگر هم از روی خطا و اشتباه باشد، نشانه عدم شناخت وضعیت موجود بوده و البته چیزی از آثار و پیامدهای آن نخواهد کاست.

شکست زودهنگام طرح ترامپ

دکتر یدالله جوانی
مدیر مسئول
دونالد ترامپ وقتی پا به کاخ سفید گذاشت، چنین پنداشت که عملکردش در قبال جمهوری اسلامی و ملت ایران، متفاوت خواهد بود و کاری را که رؤسای پیشین موفق به انجامش نبودند، او به نتیجه خواهد رساند. بر اساس همین نوع خود برترپنداری، ترامپ طرح براندازی یا به تسلیم کشاندن جمهوری اسلامی را طراحی و با خارج شدن از برجام آن را وارد مرحله اجرا کرد. ادبیات ترامپ و تیم تندرو وی در کاخ سفید، به گونه‌ای شکل گرفت که آنان، پیروزی خود بر اساس طرح مذکور را قطعی تلقی کردند و هیچ تردیدی نسبت به نتیجه طرح براندازی یا به تسلیم کشاندن جمهوری اسلامی ایران در برابر خود نداشتند. اما نکته قابل توجه در این میان، اظهارنظرات رهبر معظم انقلاب نسبت به گنده‌گویی‌های ترامپ و آمال و آرزوهای کودکانه وی در قبال انقلاب اسلامی و ملت ایران بود. رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی از زمان ورود ترامپ به کاخ سفید و آغاز خط‌ونشان کشیدن‌هایش علیه ملت ایران، سرنوشت وی را همانند رؤسای‌جمهور پیشین آمریکا پیش‌بینی کرد. معظم‌له در دیدار سران قوا و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام در ماه مبارک رمضان سال جاری، با اشاره به تکرار تعبیر «براندازی» در سخنان مقامات آمریکایی فرمودند: «این تعبیر، جدید نیست و مقامات آمریکایی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، آن را به کار می‌بردند. حتی همان رئیس‌جمهوری که می‌گفت به دنبال براندازی نیستم، به دنبال براندازی بود و نیت و اهداف او نیز مشخص شد.» رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از تشریح سیاست تمامی رؤسای‌جمهوری آمریکا مبنی بر براندازی جمهوری اسلامی و ناکامی آنان، با تأکید بر اینکه بر اساس سنت الهی، در شکست دشمن هیچ تردیدی وجود ندارد، خاطرنشان کردند: «سرنوشت رئیس‌جمهور کنونی آمریکا، بهتر از سرنوشت اسلاف خود همچون بوش و ریگان نخواهد بود و همانند آنها در تاریخ گم خواهد شد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد، طرح ترامپ خیلی زودهنگام با شکست مواجه شد و هم‌اکنون نشانه‌های این شکست آشکار شده است. در طرح چهار مرحله‌ای آقای ترامپ، این‌ چنین تصور شده بود که در ۱۳ آبان سال جاری، صادرات نفت ایران به صفر خواهد رسید و به نوعی جمهوری اسلامی ایران در محاصره کامل قرار خواهد گرفت. بر اساس این طرح، آمریکایی‌ها با سه نوع فشار اقتصادی، روانی و عملی، به دنبال آن بودند که چهلمین سال انقلاب اسلامی را به گمان خود، به سال پایانی عمر جمهوری اسلامی ایران تبدیل کنند. بر اساس این طرح که مرحله اول آن با خروج از برجام کلید خورد، آمریکایی‌ها برای به محاصره درآوردن ایران و به صفر رساندن صادرات نفت کشورمان، دوره‌گردی برای متقاعدسازی دیگران برای فشار به جمهوری اسلامی را گام یا مرحله دوم تعریف کردند.
دیدارهای فشرده مقامات آمریکایی‌ با سران دیگر کشورها و از جمله دیدار ترامپ با پوتین، با همین هدف طی هفته‌های گذشته انجام گرفت. اما نکته مهم در تمامی این دیدارها، پاسخ‌هایی بود که مقامات دیگر کشورها در قبال درخواست‌های آمریکایی‌ها مبنی بر فشار بر ایران مطرح کرده بودند که تمامی این پاسخ‌ها، حکایت از شکست طرح آمریکا دارد.
نمونه‌هایی از مواضع کشورهای مؤثر برای تحریم ایران عبارت است از:
۱ـ مواضع روس‌ها پس از دیدار ترامپ با پوتین؛ ولادیمیر پوتین در دیدار با ترامپ ضمن ابراز ناخرسندی از خروج آمریکا از برجام، بر تداوم همکاری با ایران تصریح کرد. در پی این دیدار تمامی رسانه‌های روسی و غیر روسی، از ناکامی ترامپ برای متقاعدسازی روسیه جهت فشار بر ایران خبر دادند. شفاف‌ترین موضع روسیه را در قبال خواسته‌های آمریکایی‌ مبنی بر فشار بر ایران، «لوان جاگاریان» سفیر روسیه در تهران اتخاذ کرد. وی در مصاحبه‌ای با یک رسانه روسی گفت: «ایران کشوری نیست که شما بتوانید روی آن فشار اعمال کنید. ایران کشوری بزرگ است که یک سیاست خارجی مستقل را دنبال می‌کند. کار کردن با ایرانی‌ها تنها از طریق متقاعدسازی امکان‌پذیر است. فشار روی ایران نتیجه معکوس می‌دهد.» سفیر روسیه در زمینه تداوم روابط تجاری با ایران هم در این مصاحبه می‌گوید: «روابط تجاری و اقتصادی ما به صورت فعالانه در حال گسترش است، ما چندین پروژه عظیم داریم.»
۲ـ چینی‌ها با صراحت اعلام کردند، از سیاست تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی حمایت نخواهند کرد و به همکاری‌های خود با ایران ادامه خواهند داد. سخنگوی وزارت خارجه چین در پی فشارها و درخواست‌های آمریکا مبنی بر فشار علیه ایران اعلام کرد: «پکن مخالف تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران به ویژه در بحث فروش نفت ایران است و با این تحریم‌ها همراهی نمی‌کند.»
۳ـ چندی پیش یک هیئت آمریکایی‌ متشکل از مقامات وزارت خارجه و خزانه‌داری آمریکا، در دیدار با مقامات ترکیه تلاش کردند آنها را به رعایت تحریم‌ها علیه ایران ترغیب کنند، اما پس از این دیدار، وزارت خارجه ترکیه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «ایران همسایه و شریک مهم منطقه‌ای ما است.» مقامات ترکیه بارها تأکید کرده‌اند که از تحریم‌های آمریکا علیه ایران پیروی نخواهند کرد و روابط تجاری خود با تهران را به خاطر واشنگتن بر هم نمی‌زنند.
مواضع مذکور و دیگر مواضع مشابه اتخاذی از سوی دیگر کشورها، نشان می‌دهد طرح محاصره اقتصادی ایران، طرحی از پیش شکست خورده است. ایران کشوری است که به لحاظ موقعیت ژئوپلیتیکی و توانمندی‌های بالایش، محاصره‌ناپذیر است.
ترامپ و تیم متوهم همراهش به زودی این واقعیت را درک خواهند کرد. آنان به زودی خواهند فهمید که جمهوری اسلامی ایران، قدرتی ماندگار است؛ آن هم نه در سطح منطقه، بلکه قدرتی تعیین‌کننده در مقیاس جهانی خواهد بود.